Fransa, Renault’u Üçüncü Defa Kurtaracak mı?

1945’te devletleştirilen, 1999’dan sonra giderek özelleştirilen Renault, Fransa Devleti tarafından bu süre zarfında üç defa finansal çöküşten kurtarıldı. İlk kurtarma operasyonu 1980’de gerçekleşti. Devlet şirkete 18 milyar frank vererek borçlarını da sildi. İkinci yardım 2008’de subprime (eşik altı) krizi nedeniyle yapıldı. Bütçe açıklarıyla boğuşan Fransa, bu defa şirkete direkt olarak para ver(e)medi. Bunun yerine piyasanın oldukça altında %6 faiz oranıyla (normalde banka faizleri bu tür bir kredi için %9-10 civarındadır) kamu destekli kredi verme yoluna gidildi. Yapılan kurtarma planı 5 yıl vadeli 6 milyar euro’luk bir finansal yardım paketi öngörüyordu [1]. Böylelikle, liberal politikalar uygulayan Sarkozy ilk sınavını vermiş oldu [2]. Ancak bu kredi ağır şartları da beraberinde getiriyordu. Şirket, Fransa içindeki hiçbir fabrikasını kapatmayacak ve işten çıkartmalardan kaçınacaktı. Dahası şirket hisselerinin %15’ine sahip olan devlet, yönetim kurulunda ağırlığını artırma eğiliminde bir politika takip etti. Ancak Renault’un mali yapısını düzeltmeye bu önlemlerin hiçbirisi yeterli olamadı.

Esasen COVID-19 pandemisinden birkaç ay önce şirket, Fransa içindeki üretim tesislerini kapatmayı içeren yeni bir yapılanma projesi üzerine çalışmalara başladı [3]. COVID-19 ile birlikte finansal yetersizlikler gün yüzüne tamamen çıkarak, Fransa için sembolik değeri olan Renault’un artık batmaktan kurtulamayacağı üzerine genel bir kanı oluşmuş durumdadır. Virüsün etkisini gösterdiği en önemli alanlardan birisi otomobil sektörü olmakla beraber, Fransız Ekonomi Bakanı Bruno Le Maire, devlet yardımı olmaksızın Renault’un kapanabileceğini açıkça ifade etmiştir [4]. 29 Mayıs’ta 2 milyar euroluk bir tasarruf planı açıklayacak olan Renault’un akıbeti Japon ortakları Mitsubishi ve Nissan açısından da oldukça önemli olacaktır.

Covid-19 pandemisinin ekonomiler üzerindeki etkisi 2008 kriziyle değil 1929 Büyük Buhran ile ölçülmekte. Ancak bu karşılaştırmada dahi Covid-19’un yarattığı tahribat 29 Krizine nazaran oldukça fazladır. 1945 Bretton Woods kurumları liberal değerleri küresel çapta genişleterek global pazar yolunda, her ne kadar 73 petrol şokuyla sekteye uğrasa da önemli bir atılım gerçekleştirmişti. Şu hâlde gelişmiş ülke ekonomileri gelişmekte olan ekonomilerle oldukça eklemlenmiş ve 2000’lerden sonra yeni tür bir karşılıklı bağımlılık göstermiştir. Bu tip bir bağımlılık her iki gruptaki ülkelerde para, üretim ve tüketim hacmini oldukça artırmıştır. Nitekim, yeni dinamikler ülkelerin zenginleşmesini sağlarken, adil dağıtım mekanizmalarını yeterince geliştiremeyen ülkelerde yoksulluğun daha da artmasına neden oldu. Dolayısıyla COVID-19’un getirdiği ve getireceği yıkım hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için ağır olacaktır diyebiliriz. Ancak krizden çıkış yine üretimle ve bu üretimi yapan kurumlar, yani şirketlerle mümkün olabilecektir. Renault açısından bakacak olursak, Fransa için tarihi önemi olan bu otomobil firmasının, devlet tarafından, üçüncü bir defa daha kurtarılacağı kanaatindeyim.