Yakın Tarihimizin En Kanlı Savaşı: Kongo

2. Dünya Savaşı’ndan bu yana 71 yıl geçti. Bu 71 yıllık dönemde pek çok kanlı savaş oldu ancak hiçbiri 2. Kongo iç savaşı kadar can götürmedi. Genelde 4 milyon insanın öldüğü Vietnam savaşı(1955-1975) bu 71 yıllık dönemin en kanlısı olarak bilinir ancak bu doğru değildir.

2. Kongo iç savaşında 5 milyondan fazla insan hayatını kaybetmiştir hemde sadece 5 senede. Suriye de 5 yılda 500 binden az insan ölürken, bu savaşta bir yılda 1 milyon insan ölüyordu ve biz Suriye savaşı için çok kanlı diyoruz. Ne acayip değil mi?

Ne yazık ki bu kanlı savaş pek bilinmiyor. Bu yüzden az da olsa bu 5 milyon insanın anısına bu bilinçsizliği azaltmayı ümit ediyorum. Şahsen bu kadar insanın öldüğü bir savaşın bilinmemesi onlar için çok üzücü olur.

Neden Afrika da ki iç savaşlardan dünya pek haberdar olmaz bilemiyorum. Belki de bu kıta da iletişim teknolojisinin zayıf olmasından kaynaklı olabilir. Orta doğu’da ki savaşları herkes konuşuyor ama Afrika’dakileri pek konuşan yok ne yazık ki!

Bu savaşa 2. Kongo iç savaşı deniliyor çünkü bir de bunun ilki var. Önce ondan bahsetmem gerek.

1. Kongo İç Savaşı (1996-1997)

Kendisini bir Maoist olarak tanımlayan Laurent Desire Kabila ve destekçilerinin, eli kanlı diktatör Mobutu’yu devirmeleri ile sonuçlanmıştır. Mobutu, 1965 yılında askeri darbe ile göreve gelmiş ve ülkeyi 32 yıl yönetmişti. Darbeyi ise Patrice Lumumba’ya karşı yapmıştı. Lumumba, ülkenin başına demokratik yollardan gelmişti ancak bir sosyalist olması sebebiyle ABD ondan korkuyordu. Çünkü Lumumba’nın Afrika’nın Küba’sını yaratmasından endişeliydiler. Bu yüzden Mobutu önderliğinde ki darbe ile öldürüldü. Bu sayede sosyalizmin Sahra Altı Afrika’ya taşınmasını geciktirdiler. Mobutu bu savaş sırasında ülkeden kaçtı ve Kongo devrimi başarıyla sonuçlanmış oldu.

Kabila’nın devrimden sonra ilk işi ülkenin eski ismi Zaire’yi Kongo yapmak oldu ancak sınır komşuları Kongo Cumhuriyeti ile karıştırılmamak için kendilerine Demokratik Kongo Cumhuriyeti(DKC) dediler.

2. Kongo İç Savaşı (1998-2003)

Kabila göreve geldikten sonra ülkede ki yabancı misyonları dışarı çıkarmak istedi. Diplomatlar, danışmanlar, askerler ve mülteciler de dahil. Bu adım ülkeye Ruanda’dan gelmiş olan Tutsi mültecilerin tepkisi ile sonuçlandı. Tutsilerin çıkardığı isyan büyüdü ve Ruanda bu fırsatı değerlendirerek Tutsileri koruma bahanesi ile olaya müdahil oldu. Üstelik Ruanda, Burundi ve Ugandayı’da yanında savaşmaya ikna etti ve bir üçlü koalisyon oluşturdular. Hepsinin nihai amacı karışıklıktan faydalanıp Kongo’dan toprak koparmaktı ama başarılı olamadılar. Başarısızlıklarının sebebi ise Kongo’nun da müttefiklerinin olması idi.

Angola, Zimbabve, Namibya, Mali, Libya, Çad gibi Afrika’nın solcu hükumetleri de Kongo’nun yanında savaşa müdahil oldular. Bu bloklaşma yüzünden Afrikalılar bu savaşa “Afrika’nın Dünya Savaşı” veya “Büyük Afrika Savaşı” derler. Ancak savaş sadece Kongo toprakların da geçtiği için literatürde iç savaştır. Bu savaşın en acı tablosu ise 5 milyon can kaybının yanı sıra, yoğun tecavüz vakaları ve 10-12 yaşlarında ki çocukların bile zorla savaştırılmasıdır. Elinde oyuncak olması gereken çocuklar silahla katliam yaparak yetişmiştir. Savaş 2001 yılında Kabila’nın suikaste kurban gitmesi sonucu yerine oğlunun geçmesi ile yumuşasa da asıl etken Ruandalı askerlerin yorgunluktan dolayı isyan etmesi olmuştur. Askerlerinin isyan ettiğini gören Ruanda barış masasına oturmak zorunda kalmıştır.(ülke halen Kabila’nın oğlu Joseph Kabila tarafından yönetiliyor)

Günümüzde iç savaş pozisyonu olmasa da DKC’de 30’u aşkın ayrılıkçı örgüt bulunmaktadır. Biz 2-3 örgütten şikayetçiyiz ama Kongo’ya bakınca bizim pekte düşmanımız yokmuş aslında. Afrika’nın en geniş ikinci, en kalabalıkta dördüncü ülkesi olan eski Belçika sömürgesi DKC, dünyanın da en fakir ülkelerinden biridir. Fakirliklerinin sebebi ise sadece ayrılıkçı örgütler değil aynı zamanda yüksek doğurganlık oranı, yüksek suç oranları, bulaşıcı hastalıklar(AIDS, Sıtma, Kolera vs.) ve yönetici takımında ki yaygın yolsuzluklardır. Ülkenin durumu zor ama umarız düzelirler.

Muhammed Ali Çalışkan

StratejikOrtak.com MİSAFİR YAZAR