Orta Asya’nın En Güçlü Türk Devleti: Kazakistan

Orta Asya’nın askeri açıdan en güçlü ülkesi konumunda bulunan Kazakistan, 16 Aralık 1991’de bağımsızlığını ilan etti. 28. yılını kutlayan ülke; “Türk tarihinin atası” olarak bilinen topraklarda kurulan, askeri ekonomik ve diplomasi açısından bölgenin en gelişmiş ülkesi olarak öne çıkıyor. Kazakistan’ın nüfusu, asker sayısı, siyasi ve ekonomik durumu gibi birçok başlığı 18 maddede ele aldık.

Kazakistan Hakkında Merak Edilenler

1.) 1997’de Kazakistan’ın başkentinin Astana olduğu duyuruldu. Aradan geçen 22 yıl sonra 2019’da kurucu lider Nur sultan Nazarbayev’in adı başkente verilerek ‘Nursultan’ oldu.

2.) Ülke nüfusu 28 yılda 2 milyon artarak 18 milyon 550 bine ulaştı. Bunun nedeninin ülkeden ayrılan Ruslar ile birlikte başka ülkelere giden Kazakların olduğu biliniyor.

3.) Dünyada 2 milyon 717 bin kilometre kare ile toprak büyüklüğü açısından dokuzuncu sırada olan ülke, Türkiye’nin yaklaşık 4 katı büyüklüğünde.

4.) Kazakistan’ın etnik yapısı; yüzde 64’ü Kazak, yüzde 24’ü Rus ve geriye kalanı Özbek, Ukraynalı, Uygur, Tatar ve Alman şeklinde dağılım gösteriyor.

5.) 14 eyaletten oluşan ülke toprakları; en eski köklü Türk devletlerinden Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı ve Altın Ordu’nun merkez üssünde olduğu için ‘Türk tarihinin atası’ olarak nitelendiriliyor.

6.) Yaklaşık 110 bin asker sayısı ve 2.4 milyar dolarlık savunma bütçesi açısından Orta Asya’daki en güçlü Türk devleti.

7.) Kazakistan’da siyasi durum: Başkanlık sistemi ile yönetilen ülkede parlamento 107 koltuktan oluşan Meclis ve her bölgeden 2’şer, 15’i de Cumhurbaşkanı tarafından atanan Senato’dan oluşuyor.

8.) 28 yıl boyunca ülkeyi yönettikten sonra istifa eden Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, yerini daha önce BM Genel Sekreter yardımcılığı da yapan deneyimli diplomat Kasım Cömert Tokayev‘e bıraktı. Daha sonra yapılan seçimlerde yüzde 70,76 oy alan Tokayev ülkenin 2. cumhurbaşkanı oldu. 2015’teki seçimlerde Nazarbayev oyların yüzde 97.7’sini alarak 5. kez cumhurbaşkanı seçilmişti.

9.) SSCB’nin uzun yıllardır nükleer deneme sahası olarak kullandığı Kazakistan, bağımsızlığını kazandıktan sonra ilk adım olarak Semey Nükleer Deneme Sahası‘nı kapattı.

10.) Sovyetler Birliği’nin totaliter rejimini terk eden, nükleer faaliyetlerden vazgeçen Kazakistan, SSCB’nin nükleer tesislerini kapatmadan önce dünyanın en büyük nükleer cephaneliğinin de mirasçısı konumundaydı.

11.) Sovyetler Birliği ülkenin Semipalatinsk şehrinde 40 yıl boyunca 500’e yakın nükleer deneme yaptı. Bunun sonucunda 1 buçuk milyon Kazak kanser hastalığına yakalandı.

12.) Sovyetler Birliği’nden ayrılan Orta Asya ülkeleri arasında 330 milyar dolar yatırım ile “Orta Asya’nn en çok yatırım yapılan ülkesi” oldu.

13.) Barış girişimleriyle öne çıkan ülke, Türkiye ile Rusya arasında yaşanan uçak krizinde ara bulucu olmayı teklif etmiş, İran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelere ev sahipliği yapmıştı. Son olarak da geçtiğimiz yıl İran, Rusya ve Türkiye tarafından başlatılan Suriye konulu Astana Zirvesi’ne ev sahipliği yapıyor.

14.) 1991’de Kazakistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye ile 2009’da stratejik ortaklık anlaşması imzalandı. Geçtiğimiz haftalarda da Türkiye ile askeri iş birliği anlaşmasını onayladı. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından devlet başkanlığı düzeyinde Türkiye’yi ilk ziyaret eden lider Nazarbayev’di.

15.) Gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) 131 milyar dolar olan ülkede kişi başına düşen GSYİH ise 7.300 dolar. Orta Asya’nın en büyük ekonomisi Kazakistan, 1.225 mineral tipte toplam 493 rezerve sahip, Orta Asya ülkeleri arasında en çeşitli yeraltı kaynaklarına sahip ülke konumunda.

[irp posts=”19953″ name=”Orta Asya’daki 5 Türk Devleti’nin Yeraltı Kaynakları”]

16.) Çin ve Rusya’nın ardından Asya kıtasında bor madenine sahip üç ülkeden biri olan Kazakistan, uranyum yataklarının zenginliği itibarıyla dünya ikincisi.

17.) Kazakistan ülkelerin dünya petrol rezervi sıralamasında 12’inci, doğal gaz rezervinde ise 22’inci sırada yer alıyor.

[irp posts=”1797″ name=”Orta Asya’nın Yükselen Gücü: Türkmenistan”]

18.) Dünyanın en eski ve en büyük uzay fırlatma üssü olan Baykonur Uzay Üssü ülke sınırları içerisinde yer alıyor. İlk insan yapımı uydu ve ilk insanlı yörünge uçuşunu gerçekleştiren Yuri Gagarin’in aracı ve uzaya çıkan ilk kadın Valentina Tereşkova’yı taşıyan araç bu üsten fırlatıldı.

Kaynak: StratejikOrtak.com