Kuzey Kore’yi Durdurmanın Yolu Ne?

“Haydut devlet” ve “en büyük yakın tehdit”. Kuzey Kore için birçok tanım kullanıldı ve çok azı övücüydü.

Kuzey Kore yönetimi, vatandaşları üzerinde zalim bir baskı kurmak ve nükleer silah geliştirmeye çalışmakla suçlanıyor.

Son aylarda ülke beşinci nükleer denemesini yaptı, birkaç füze fırlattı ve çoğu kişinin inanışına göre, Kuzey Kore lideri üvey erkek kardeşini kimyasal silah kullanarak öldürttü.

Peki, neden Kuzey Kore böylesine büyük bir sorun ve neden hiç kimse bir çözüm bulamıyor?

Kısa bir özet

Kuzey Kore, Kore Yarımadası’nın 1950-53 Kore Savaşı‘ndan sonra ikiye bölünmesiyle ortaya çıktı. İlk lideri, tek partili yönetimin başındaki komünist Kim Il- sung.

Dünyanın en yoksul uluslarından biri. Ekonomisi merkezi kontrolde, vatandaşlarının dış medyaya erişimleri yok ve birkaç ayrıcalıklı kişi dışında ülkeden ayrılma özgürlükleri de yok.

Daha da kaygı verici olanı beş nükleer deneme ve birden çok füze testi yaptılar ve bunlar nihai amaçları olan nükleer füze geliştirmekte ilerleme kaydettikleri anlamına geliyor.

Müzakerelere ne oldu?

Birkaç tur müzakere yapıldı. Sonuncusuna Çin, Güney Kore, Japonya, Rusya ve ABD katıldı ve başta umut vaat ediyordu.

Pyongyang yönetimi, yardım ve siyasi ödünler karşılığında nükleer programından vazgeçmeyi kabul etti. Hatta Yongbyon’daki plütonyum üretim tesisindeki soğutma kulesini havaya bile uçurdular. Ama sonra işler kötüleşmeye başladı.

ABD, Kuzey Kore’nin nükleer faaliyetlerini tamamen açıklamadığını söyledi. Pyongyang bunu reddetti, ama sonra bir nükleer deneme yaptı. Yani, 2009’dan bu yana anlamlı bir müzakere yok.

Düşünce kuruluşu Chatham House’dan Kuzeydoğu Asya uzmanı John Nilsson-Wright, Kuzey Kore’nin son provokasyonlarına bakılırsa, şu anda müzakerelere dönmekle ilgilenmediğini düşündüğünü söylüyor.

Nilsson-Wright “Bunun nedeni, Kim’in askeri modernleşme programını yürütmek istemesi, yani mantık olarak müzakereleri geciktirmek çıkarına” diyor.

Ekonomik baskı işe yarıyor mu?

BM ve çeşitli ülkelerin Kuzey Kore’ye karşı ambargoları var.

Ambargolar Kuzey Kore’nin silah programını ve ülke dışında faaliyet gösterme kabiliyetlerini hedef alıyor. Son önlemler Pyongyang’ın kömür ihracatına karşı alındı.

Bu arada, son yıllarda gerilim arttıkça halkını doyurmak için bağışa ihtiyacı olan Kuzey Kore’ye gıda yardımları da azaldı.

Ancak Dr Nilsson-Wright, bu önlemlerin Kuzey Kore’nin askeri cephede ilerleme kaydetme kapasitesini yavaşlatıyor gibi görünmediğini söylüyor.

Nilsson-Wright, Çin bankaları gibi Kuzey Kore’de işlerin yürümesini sağlayan aracıları hedef alan ambargoların gerçek bir etkisi olacağını belirtiyor.

Pyongyang’ın Çin’den ithal ettiği petrolü hedef almanın derhal etkisi olacağı belirtiliyor.

Ancak Pekin, kuzey komşusundaki yönetimi istikrarsızlaştırıp, kaosa neden olacak adımlar atmak istemiyor.

Nilsson-Wright Çin’in bunun yerine, dürüst arabulucu rolünü oynamaya çalıştığını ve ABD’nin Pyongyang’la görüşmesi için lobi yaptığını anlatıyor.

Ancak ABD Başkanı Donald Trump, kampanya döneminde Kim Jong-un ile hamburger eşliğinde görüşmeyi istediğini söylese de, ABD, Japonya ve Güney Kore, görüşmelerin bir seçenek olmasından önce Kuzey Kore’nin ödün vereceğine dair gerçek bir istek göstermesi gerektiğini açıkça söylediler.

Askeri bir seçenek var mı?

İyi bir askeri seçenek yok. Kuzey Kore’ye yönelik askeri müdahalenin çok büyük asker ve sivil ölümüne yol açacağı düşünülüyor.

Kuzey Kore’nin nükleer silah stokunu bulmak ve yok etmek zor. Uzmanlar derin noktalara gömüldüğünden şüpheleniyor.

Dahası, Kuzey ağır silahlara sahip. Güney’in başkenti Seul’u vurabilecek bir füze envanteri, kimyasal ve biyolojik silahları ve bir milyondan fazla askerleri var.

Peki ya suikast?

Son aylarda Güney Kore’de yoğun bir şekilde “baş kesme” stratejisinden, Kim Jong-un ve lider kadrosunu hedef alan bir saldırıdan bahsedilir oldu.

Dr Nilsson-Wright bunun, Kuzey Kore’nin başka provokasyonlara girişmesini önlemek ve müzakere masasına oturmaya zorlamak için bir taktik olabileceğini söylüyor. Seul’deki anlayışın, Kuzey Kore hükümetini çok güvensiz hissettirerek, başka seçeneği kalmadığını düşündürmek olduğu vurgulanıyor.

Ayrıca, “baş kesme” stratejisi uygulanırsa, oluşacak iktidar boşluğunu kimi doldurabileceği konusunda büyük soru işaretleri var. Kim yönetiminin yaşaması, ülkenin seçkinlerinin çıkarına ve siyasi muhalefet de yok.

Aşamalı yakınlaşma olamaz mı?

Bir dönem, küçük ekonomik reformlarla, Çin’de Mao Zedong’un ölümünden sonra kullanılan modelle, Kuzey Kore’yi aşamalı bir şekilde dünyaya açarak uluslararası toplumun bir üyesi yapılabileceğini düşünenler de vardı.

Çin’deki sanayi bölgelerine çeşitli ziyaretlerde bulunan Kim Jong-un’un babası Kim Jong Il’in bu yaklaşımla ilgileniyor olabileceği düşünülüyordu.

Ancak bu yaklaşımın başlıca destekçisinin liderin amcası Chang Song-thaek olduğu sanalıyordu. Ancak Kim Jong-un Aralık 2013’de vatana ihanet ve devleti yıkmakla suçladığı Chang Song-thaek’i öldürttü.

Kim Jong-un henüz Çin’i ziyaret etmedi, aslında hiç ülke dışına çıkmadı. Ayrıca, ekonomik büyümeden bahsederken, önceliği askeri programmış gibi görünüyor.

Güvenilir bir muhalefet ortaya çıkabilir mi?

Bu çok düşük bir ihtimal. Kuzey Kore’de mutlak bir tek parti iktidarı var. Halk, dış saldırılardan kendilerini koruyan tek kurummuş gibi gösterilen Kim hanedanına tapınmaya zorlanıyor.

Bağımsız medya yok. Tüm televizyon, radyo ve gazeteler devlet kontrolünde. Kuzey Kore, vatandaşlarının dış dünyaya elektronik erişimi olmasın diye kendi internetini yarattı.

Kaçak sokulan DVD’ler de dahil, Çin sınırından kısıtlı bir bilgi akışı var. Ancak Kuzey Kore, vatandaşlarını çok sıkı bir şekilde denetliyor. Hükümetin her yerde muhalefet işaretleri arayan muhbirleri var ve cezalar da ağır. Şüpheliler ve bazen tüm aileleri, çoğunun öldüğü çalışma kamplarına gönderiliyor.

Peki en iyi seçenek ne?

Dr Nilsson-Wright baskı ve diyaloğun bir karışımı olması gerektiğini belirtiyor. Baskının, ağırlaştırılmış ambargolar, Kuzey Kore’nin 2008’de çıkartıldığı teröre destek veren ülkeler listesine yeniden eklenmesi ve gerçekten rahatsız etmek için Çin’le yakın çalışmanın bir karışımı olabileceğini söylüyor.

Olası teşviklerin ise ABD tarafından diplomatik tanınma veya barış anlaşması (İki Kore teknik olarak hala savaşta) olabilir.

Bu yaklaşım için anahtar önemde olansa ABD, Çin, Güney Kore ve Japorya arasında koordinasyon.

Ancak ABD’de yeni bir yönetim ve Güney Kore’de siyasi bir felç var. Japonya, Güney Kore ve Çin arasındaki ilişkiler tarihi sorunlar nedeniyle gerilimli.

Pekin ayrıca Güney Kore’ye Amerikan Thaad füze savunma sisteminin konuşlandırılmasına şiddetle karşı. Yani, Kuzey Kore’nin faydalanabileceği gerilimler var.

Dr Nilsson Wright da “Kuzey Kore bu yüzden şu anda zorluyor. Çünkü faydalanabileceği bir fırsat penceresi olduğunu biliyor” diyor.

Kaynak: BBC