Kısaca Ortadoğu’nun Dönüm Noktası 6 Gün Savaşları

5 Haziran 1967 yılında başlayan ve 6 gün süren Arap-İsrail Savaşı tarihe 6 gün savaşı olarak geçmiştir. Bu savaş Ortadoğu’daki tüm dengeleri değiştiren bir dönüm noktası olmuştur.  Bu savaş sonucunda İsrail kesin zafer kazanarak, Mısır’dan Sina yarım adasını, Suriye’den Golan Tepeleri’ni ve Filistin’den Gazze ve Batı Şeria topraklarını alarak sınırlarını 4 kat genişletti. Yüz binlerce Filistinli topraklarından göç etmek zorunda kaldı.

Savaş Öncesi:

1967 yılında başlayan bu savaş daha önceki Arap-İsrail savaşlarından farklı gelişti. 1948 yılında yapılan savaş, Filistin topraklarında bağımsızlığını ilan eden İsrail’e ilk günden verilen bir tepkiydi. Bu savaşta Arap orduları İsrail’e karşı yenilgiye uğradı. 1956 yılında yapılan savaş ise İngiltere, Fransa ve İsrail’in Mısır’a karşı saldırılarından dolayı başlamıştı. 1967 yılında yapılan bu savaş ise Pan-Arabizm ideolijisinin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Suriye ve Mısır, kendini savaşa hazır hissediyor; Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdül Nasır daha önce yaşanan yenilgilerin intikamını almak istiyor ve elde edeceği prestijle de Ortadoğu’da Mısır’a büyük bir üstünlük sağlamayı hedefliyor.

5 Haziran 1967 – Sabah 07.30

Birinci gün:

İlk saldırı İsrail savaş uçaklarının Mısır, Suriye ve Ürdün havaalanlarını bombalamasıyla başladı. Bu bombardıman sonucunda 280 Mısır uçağı, 52 Suriye uçağı, 20 Ürdün uçağı ve birçok da Irak uçağı havalanmadan tahrip edildi. Bunun sonucunda Irak, Ürdün, Cezayir, Yemen, Sudan, Kuveyt ve Suudi Arabistan İsrail’e savaş açtı.

İkinci gün:

• İsrail Gazze’yi kuşatarak Ürdün cephesinden Gazze’ye girdi.

Üçüncü gün:

• Suveyş Kanalı’nın doğu kıyısını ve Sina Yarımadasını işgal etti.
• İsrail donanması Şarm El Şeyh’i kuşattı ve Akabe körfezini açtı.
• Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü kaybeden Ürdün ateşkesi kabul etti.

Dördüncü gün:

• İsrail-Suriye sınırında top atışları yaşandı.
• Kahire’de aynı gün ateşkesi kabul etti.

Beşinci gün:

• İsrail Golan Tepelerine girdi.
• Sokaktan gelen baskılar üzerine istifa eden Nasır daha sonra bu kararından vazgeçti.

Altıncı gün:

• Sosyalist Sovyet Cumhuriyetler Birliği (SSCB) İsrail ile diplomatik ilişkilerini kesti.
• Suriye ise Şam’a 40 km uzaktaki Kuneitra’nın düşmesi üzerine ateşkesi kabul etti ve çatışmalar sona erdi.

Pan-Arabizm Çöktü

Savaşın bir diğer en önemli sonucu ise Pan-Arabizmin çöküşü olmuştur. Bu savaştan alınan yenilgi sonucu Arap Ülkeleri Pan-Arabizmi terk etti ve politikalarını tamamıyla değiştirdiler.

Filistin meselesininde Pan-arabizm sonucu çözüleceği fikri bu savaştan sonra sona erdi. 6 günün bilançosu ağır oldu; 17 bin’e yakın insan öldü. Bunların 10 bin’i Mısırlı, 6 binden fazlası Ürdün’lü, 700’e yakını ise İsraillidir.

İsrail bu toprakları BM’nin (2253 sayılı) kararına rağmen hala elinde tutmaya devam ediyor. Bu savaşın en önemli sonuçlarından biri de Kudüs’ün işgalidir. İlk başta kimse tarafından kabul edilmese de, daha sonra 6 Aralık 2017’de ABD Başkanı Donald Trump, Kudüs’ü resmi olarak İsrail’in başkenti ilan etti.

Hadice Çelik

Stratejik Ortak Misafir Yazar