Terörü Bitiren ‘Sri Lanka Modeli’

Sri Lanka Modeli Nedir?
Sri Lanka’da ayrılıkçı tamil kaplanları adlı gruba devletin hedef şaşmadan operasyonlar düzenlemesi sonucu, tamil kaplanları adlı örgütün kurucularından diğer üst düzey yöneticilerine kadar öldürüldüğü, bunu yaparken de binlerce sivilin hayatını kaybettiği ama terörün bitirildiği, terörle mücadele modeli denebilir. Sri Lanka modeli denince, ‘terörü bitirme odaklanan devletin, insan hakları ihlallerinde bulunduğu’ bir model akla geliyor. (Sri Lanka ordusu, 2009 Mayıs’ında ayrılıkçı Tamil Kaplanlarına düzenlediği operasyonlarda örgütün tüm üst düzey yöneticilerini öldürmüş ve örgütün tüm kamplarını haritadan silmişti.)

Sri Lanka’daki çatışmalar ve Tamil Kaplanlarının Sonu
Sri Lanka’da Tamilli isyancılar ile devlet arasındaki çatışmaların 60 yıllık geçmişi var. 1948’te Britanya’dan bağımsızlığını kazanan Sri Lanka’da ki Tamil azınlığın ülkedeki oranı yüzde 12 civarı.

Tamil hakları ve ayrı bir devlet için savaştığını söyleyen Tamil Kaplanları (LLTE) 1975’te kuruldu. ‘Tamil Eelam’ adında bir devlet kurmaya ant içen LLTE, diğer örgütlerin liderlerini öldürerek tekleşti.

”Süper başkanlık” sistemiyle yönetilen Demokratik Sosyalist Sri Lanka Cumhuriyeti’nde, altı yılda bir halkın seçtiği başkan, devletin, hükümetin ve ordunun başı.

Kurulduğundan beri askeri ve siyasi kanadı olan, hayli hiyerarşik örgütün mutlak lideri Vellupiali Prabhakaran’dı.

Tamil Kaplanları Örgütünün Lideri Vellupiali Prabhakaran

Tamil Kaplanları Yapılanması: Siyasi kanat, eyaletin güvenlik, hukuki, idari işlerini yönetirken yerel TV ve radyo yayınlarına da hakimdi. Ayrıca uluslararası ilişkileri yöneten bir sekreteri vardı.

Askeri kanadı, devletin ordusuna benzer biçimde yapılanmıştı. Bölge komutanları taktik askeri kararları alabiliyordu.

Kadın gerilla güçleri ve deniz kuvvetleri özellikle meşhurdu. En güçlü günlerinde 10 bin kişilik ordusu olan LLTE kadroları 2009 operasyonu sonrası ciddi biçimde azaldı.

1981-2009 arasında zaman zaman şiddeti artarak süren savaşta en az 100 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor. 

‘İntihar bombacısı’ kavramını dünya literatürüne sokan LLTE, sivillere yönelik saldırılarla birlikte, önemli mevkilerdeki figürlere de suikast düzenlemiş bir örgüt. Bu suikastlerin en dikkat çekeni ise Sri Lanka başkanının bombalı saldırı sonrası öldürülmesi.

Tamil Kaplanları’nın Sri Lanka havayolları filosunun yarısını havaya uçurmuşluğu ve buna ek olarak denizaltı batırmışlığı var.

ATEŞKES: Tamil Kaplanları ile Devlet arasındaki barış görüşmeleri
2002’de hükümetle Tamil Kaplanları, Norveç hükümetinin gözetiminde ateşkes imzaladı. Hükümet Tamil Kaplanları yasağını kaldırırken isyancılar da bağımsız devlet talebinden vazgeçti.

Her şey güzel giderken (bir yıl içinde) Kaplanlar, görüşmelerden çekildi. 2004’te Başkent Kolombo’da intihar saldırısı düzenlendi, dışişleri bakanı öldürüldü ve ülkede ‘olağanüstü hal’ ilan edildi.

İsyancı Tamil Kaplanları nasıl yenildi?
Hükümet, Tamil Kaplanları’nın kontrol ettiği bir bölgede suyu kesmesini fırsat bilerek geniş çaplı bir harekat başlattı. 10 yıldır LLTE’nin kontrol ettiği Kilinochi’de gerillaların teslim olması talep edildi. Gerillalar teslim olmayınca, yüz binlerce sivilin yaşadığı bölgede sürdürülen savaşın durdurulması için uluslararası camia çağrılar yapsa da hükümet kulak buna asmadı. Tamil Kaplanları, uçaklarla Kolombo’ya intihar saldırıları düzenledi.

2009 Mayıs’ında ordu, Tamil Kaplanları’nı bozguna uğrattı. LLTE’nin daimi lideri Prabhakaran öldürüldü, gerilla silah bıraktı, Tamil Kaplanlarının yeni seçilen lideri yakalandı.

Sri Lanka Nerede?