Dünya Dengelerinde Rusya

Rusya, 2014 yılında Ukrayna ile Kırım sorunu yaşadığında, ABD ve AB üyesi ülkelerle ilişkileri sıkıntıya girmişti. Bu ülkelerin yatırım ve ticari ortaklıklarından doğan kayıpları, Çin’den gelecek yatırım ve yeni ticari ortaklıklarıyla telafi etmeyi düşünüyordu. 2016 yılının ilk yarısında Çin’in Rusya’daki yatırımı yüzde 172 arttı. Ancak Çin, Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesine gözle görünür bir şekilde destek vermedi. Çin, dünyaya yayılmak için tüm dünya ülkeleriyle iş birliğinden yana. İpek Yolu projesi ile 65 ülke ile bağlantı kurulacak.

Rusya da Çin ile iş yapmaktan hoşnut. Ki, Şangay İş Birliği‘ni de taşıyan iki dev. Aralarına Hindistan ve Pakistan’ı da katacak olmaları, AB’nin artık dünya için bir önem arz etmemesine bir adım daha yaklaştığımızın göstergesi. Bu ülkelerin nüfuslarını baz aldığımızda, Avrupa ülkelerinin yaşlı ve durağan bir nüfuslu ve Asya’nın aşırı fazla ve dinamik nüfuslu olduğunu görürüz. 

Japonya ise ABD için önemli bir merkez. Atom bombaları atmalarına rağmen, bu ülke ile ilişkileri iyi durumda. Ne kadar ilginç değil mi? Japonya, ABD’ye teknoloji ihraç eden ülke konumunda. Japon şirketlerin üretmiş oldukları arabaların önemli bir payı ABD’de satılıyor. Japonya’daki ABD askeri üslerin varlığı da dikkat çekici. Japonya’da 54 bine yakın Amerikalı askeri personel bulunuyor. Japon Başbakan Abe, Trump’ı Beyaz Saray’da ziyaret eden ilk liderlerdendi. Ki Amerika’da Çin’in yükselişini dengelemek için Japonya’nın ellerinde olması gerektiğinin gayet farkında.

ABD ile ilişkileri bu kadar iyi olan Japonya’nın Rusya ile ilişkisi de belli sorunları barındırıyor. Sorunlardan birisi Kuril Adaları’dır. Kuril Adaları meselesinden dolayı, Rusya ve Japonya İkinci Dünya Savaşı’nı sonlandıran bir barış anlaşmasını imzalamadılar. Kuril Adaları sorunu, zaman zaman Rusya ile Japonya arasında gerilime yol açan bir toprak paylaşımı sorunudur. 1949 yılında Sovyetler Birliği, adaları isgal etmiş ve adalarda yaşayan tüm Japon vatandaşlarını sınır dışı etmiştir. Bu iki devlet arasında uzun yıllar sürecek olan anlaşmazlığa sebep olmuştur.

Asya’daki durum böyleyken 380 milyar dolarlık silah anlaşmasına imza atan Suudilerle de Rusların ortak bir noktaları var. O da petrol fiyatları. Fiyatların düşmesi iki ülke için de bir sıkıntı kaynağı. Suudi Kamu Yatırım Fonu ve Rusya’nın Doğrudan Yatırım Fonu arasında 10 milyar dolarlık bir ortaklık kuruldu. Suriye’deki etkinliğiyle Ortadoğu’daki gücünü göstermeye çalışan Rusya için bu ortaklık, Ortadoğu’daki varlığını arttırması açısından mühimdir. Suudiler’in güvenliğinden sorumlu olan ABD için bu ortaklık haz verici olmasa gerek. Ancak Suudiler için ABD mi Rusya mı diye bir seçenek sunsalar, gözleri kapalı ABD derler. Zaten çocukları da ABD veya İngiltere’de okumaktadırlar. Oraların eğitimini alanların Batı’nın yanında yer alması beklenen bir durumdur.

Ve Türkiye-Rusya… Rusya ile domates tek sorunumuz olarak kaldı. Orada çalışan inşaat firmalarımıza yönelik kısıltlamaların kaldırılması da çok iyi oldu. Yaz sezonunun açılmasıyla birlikte gelecek olan Rus turistler de ikili ilişkilerimizde katalizatör rolü oynacak. İki ülke Suriye konusunda farklı düşünse de, iki lider arasındaki ilişkiler gayet iyi. Uçak ve büyükelçi olayları, herhangi iki ülke arasında savaş sebebi dahi olabilecekken, Rusya ve Türkiye arasında birlikteliği sağladı. Bizim de, şu anda, AB ve NATO ülkeleri ile aramızın pek de iyi olmaması, Rusya ile ilişkimizin iyi olmasına yol açıyor. Ki, sadece Rusya ile sınırlı kalmıyoruz; Hindistan ve Çin üzerinden Avrasya ile yakınlaşmamız iyi adımlar olarak nitelendirilebilir. Mavi Akım ile Rusya; İpek Yolu ile Çin gibi devlerle yakınlaşıyoruz. Bu yakınlaşmalar, Türkiye’nin öneminin anlaşılmasını sağlayacaktır.

NOT: Çin’in yakınındaki ülkelerde terör saldırıları oldu. Filipinler gibi. Afganistan’daki terör saldırısının bir diğer nedeni de İpek Yolu’nun oradan geçecek olması mı? Önümüzdeki süreçte İpek Yolu üzerindeki ülkelerde bu teröristler sahne alacaklar mı?

Ünal G. Akman

StratejikOrtak.com MİSAFİR YAZAR