Yemen’de Son Durum Haritası (2021)

Yemen’de Suudi Arabistan öncülüğünde Husilerle mücadele eden koalisyon güçleri, meşru Hadi hükümetini desteklerken, Birleşik Arap Emirlikleri’nin ülkenin güney sahillerinde faaliyette olan koalisyon güçleri içerisindeki Güney Geçiş Konseyi‘ni (GGK) fonlaması dikkat çekiyor. Hadi hükümeti güçleri ile Güney Geçiş Konseyi üyeleri arasında çıkan çatışmalarda ateşkes sağlanmıştı. BAE desteğiyle ülkenin güneyinde bağımsız bir devlet kurma planları olduğu belirtilen GKK, kontrol ettiği bölgelerde özerklik ilan etti.

İran Genelkurmay Başkanı Bakıri’nin danışmanlık desteği verdiklerini açıkladığı Husiler, büyük çoğunluğu İHA saldırısı olmak üzere sahadaki Hadi hükümetinden daha etkili operasyonları Suudi Arabistan topraklarında gerçekleştiriyor.

Yemen’de taraflardan biri de El Kaide. Arap yarımadasının en güçlü yapılanmalarından birine sahip olan örgüt, ağırlıklı olarak çöl bölgeleri ve bazı sahil kentlerinde etkinliğini sürdürüyor.

• Arap dünyasındaki en yoksul ülkesi Yemen’de hükümet gelirlerinin yüzde 65’ini petrol ve gaz ihracatı oluşturuyor.
• 2015’ten bu yana Yemen ekonomisi yüzde 30’dan fazla küçüldü.
• Yaklaşık 30 milyonluk ülkede 22 milyon Yemenli, insani yardıma muhtaç halde. Bu sayının yaklaşık 10 milyonu ise acil insani yardıma muhtaç.
• Yemen Data Project grubunun bildirdiğine göre, Mart 2015 ile Mart 2018 arasında koalisyonun hava saldırılarının yüzde 30’undan fazlası askeri olmayan hedeflere oldu.
• İnsani yardım örgütü Care Deutschland’ın Genel Sekreteri Karl-Otto Zentel’e göre 20 bin hava saldırısı sonucu toplam 70 bin kişinin hayatını kaybetti ve dört milyon kişi yerinden edildi.
• 16 milyon kişinin temiz suya erişimi olmayan Yemen’de her 10 dakikada bir çocuk hayatını kaybediyor.

Yemen’de Son Durum Haritası

15 Kasım 2021

26 Nisan 2020: Koronavirüs salgını nedeniyle iki haftalık ateşkes ilan eden Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon, ateşkesi bir ay daha uzattı. Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat, ülkedeki krizi sona erdirmek için Suudi Arabistan ile sürekli iletişim halinde olduklarını açıkladı.

Geçtiğimiz yıl yapılan anlaşmaya rağmen BAE destekli Güney Geçiş Konseyi (GGK), askeri ve güvenlik kuvvetlerine, olağanüstü hal ve özerklik ilanı talimatı verildiğini duyurdu. Yemen’in güneyinde yer alan 8 ilden Hadramevt, Şebve, Mehra, Ebyen, Sokotra makamları özerklik ilanını reddetti.

• Yemen’in sahil şehirlerinde nüfuz alanına sahip GKK, meşru Hadi hükümetinin geçici başkenti Aden’in de büyük bir kısmını kontrol ediyor.

Yemen İç Savaşı Nasıl Başladı?

Yemen, 1918’de Osmanlı’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. Güney Yemen ise 1967’de İngilizlerden bağımsızlığını elde etti. 22 Mayıs 1990’da Kuzey ve Güney Yemen birleşti. 29 milyonluk nüfusun yüzde 65 Sünni ve yüzde 35 Şii. Kuzeybatıda yoğunlaşan Şiilerin çoğunluğunu Zeydiyye koluna mensup Husiler oluşturuyor.

2004’te dönemin lideri Ali Abdullah Salih’e karşı ayaklanan Hüseyin Bedrettin El Husi aynı yıl öldürüldü ve yerine kardeşi Abdül Malik El Husi aldı.

2011’de Arap Baharı sonrası devrilen Salih’e de onun yerine geçen Hadi’ye de karşı çıkan Husiler, Yemen’i 6 bölgeye ayırmayı öngören anayasa tasarısını reddederek kendilerine daha fazla söz hakkı doğuracak iki bölgeyi yapıya geçiş çağrısı yaptı. Husilere bağlı gruplar ayaklandı.

Husiler Sana’yı Ele Geçirdi

21 Eylül 2014’te Husiler, başkent Sana’yı ele geçirdi. Ocak ayında Cumhurbaşkanı Hadi’nin konutu ile Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı kuşatan Husiler, Hadi’yi istifaya zorladı ve Hadi istifa ederek Suudi Arabistan’a kaçtı. Riyad’dan dönen Hadi doğrudan Aden’e giderek istifasını geri çektiğini açıkladı.

Suudi Arabistan Öncülüğündeki Koalisyon Hava Harekatı Başlattı

Husiler ve devrik lider Salih Abdullah’a bağlı silahlı güçlerin (geçici başkent ilan edilen) Aden’e doğru ilerlemesi üzerine 26 Mart 2015’te Suudi Arabistan öncülüğündeki Bahreyn, Kuveyt, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Ürdün, Fas ve Sudan’dan oluşan koalisyon Yemen’de “Kararlılık Fırtınası” adlı hava harekatını başlattıklarını duyurdu.

6 Kasım 2019: Yemen ile BAE destekli ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi (GGK) arasında Riyad Anlaşması imzalandı.

• GGK’ye bağlı askeri birlikler kontrol ettikleri Aden, Ebyen ve Şebve şehirlerini terk edecek.
• Tüm askeri birlikler 60 gün içinde Savunma Bakanlığı bünyesinde birleşecek.

 Yemen’de son durum haritası (Ekim 2019): 

13 Aralık 2018: Husi heyeti üyelerinden Cemal Amir, 6 Aralık’ta BM öncülüğünde İsveç’in başkenti Stockholm’de başlayan barış görüşmelerindeki son durumu AA muhabirine açıkladı. Amir’in açıklamalarına göre Yemen barış görüşmelerindeki son durumun özeti şu şekilde:

• • BM; Hudeyde, Taiz, Merkez Bankası ve Sana Havalimanı olmak üzere beş ana sorunu çözmek için anlaşma taslakları sundu.
  • Husiler ve Yemen hükümeti geçiş noktalarının açılması ve sükunet adımlarının atılması konusunda hemfikir.
  • Kapsamlı ateşkes başlığını ise Husiler kabul etti fakat Yemen hükümeti reddetti.
  • Havacılık Genel Kurulunun yeniden işlerlik kazanması ve iki taraf arasında havalimanının açılması konusunda anlaştı. Böylece tüm Yemen havalimanları BM’nin teknik gözetimine verilecek.
  • Husiler, Hudeyde kenti ve havalimanından çekilme ile kapsamlı ateşkes yapılmasını onayladıklarını ifade etti.
  • Taraflar arasında 16 bin esire ilişkin listeler karşılıklı teslim alındı. Esir takası 20 Ocak’ta Kızılhaç Komisyonu tarafından gerçekleşecek.

“Yemen krizini bitirmek için siyasi çözümden başka bir alternatif olduğuna inanmıyoruz” diyen Kuveyt Dışişleri Bakanı Şeyh es-Sabah, tarafların çözüme ulaşması halinde Yemen’deki savaşı bitirecek anlaşmanın imza törenine ev sahipliği yapmaya hazır olduklarını söyledi.

21 Kasım 2018: Husiler, Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri, El Kaide ve IŞİD’in kontrol ettiği alanlar renklendirilmiş. En yoğun çatışmalar ülkenin batısındaki Hudeyde Havalimanı çevresinde.

20 Temmuz 2018:

9 Temmuz 2018:

28 Ocak 2018: Yemen’in güneyinde yer alan geçici başkenti Aden’de ‘BAE destekli’ ayrılıkçı Güney Hareketi ile resmi hükümet güçleri arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. Milisler bazı hükümet binalarında kontrolü sağladı.

22 Mayıs 2017: 

10 Ocak 2017: Anadolu Ajansının düzenlediği haritada Yemen’de El Kaide kontrolünde bölgelerin olmadığı gösteriliyor.

2 Ocak 2017:

17 Aralık 2016:

21 Kasım 2016:

[TAM EKRAN – AYRINTILI HD HARİTA]

• Yemen hükümeti ile Husiler arasında devam eden doğrudan görüşmeler ‘ateşkesin ihlali’ gerekçesiyle hükümet tarafından askıya alındı. (2 Mayıs)

1-) Suudi öncülüğündeki Koalisyon güçleri ve Meşru Hadi Hükümeti (Halk Direnişi Güçleri – HDG)

Suudi Arabistan 27 Mart 2015’te 9 ülkeyle birlikte meşru yönetimdeki Hadi hükümetine destek için hava operasyonlarına başladı. Arap Baharı sonrasında seçimle yönetime gelen Mamsur Hadi, Husiler’in başkent Sana’a darbesi sonucu Aden’e kaçtı ve buradan ülkeyi yönetmeyi hedefledi. Şuan Suudi uçak koalisyonu Meşru Hadi hükümetine ve onun emrindeki HDG ile ortak operasyonlar sürdürüyor.

2-) ‘İran Destekli’ Şii Husiler ve Devrik Lider Salih Abdullah’a bağlı güçler

Şii mezhebinin Zeydi kolundan olan Husiler, ismini 2004’te dönemin lideri Ali Abdullah Salih’e ilk isyanı başlatan Hüseyin Bedrettin El Husi’den alıyor. Özü itibariyle Enserullah hareketi olarak da bilinirler ve Hadi hükümetine karşı hareket ediyorlar. Başkent Sana’a ve çevresi kontrollerinde. Bir zamanlar kendisine savaş açtığı, Arap Baharı sonrasında devrilen Salih Abdullah’a bağlı milislerle birlikte Hadi hükümetine karşı savaşıyorlar.

3-) El Kaide örgütü ve onu destekleyen aşiretler

El Kaide’nin Arap Yarımadası’ndaki hareketi olarak kabul edilen örgüt daha öncede Suudi Arabistan ve Yemen’de çeşitli saldırılarda bulunmuştu. ABD, Yemen’de ki El Kaide örgütünün dünyadaki en tehlikeli El Kaide yapılanması olduğunu açıklamıştı. Yemen’de ki bu El Kaide örgütü, Husiler’in etkinliğini arttırmasıyla daha da büyümeye başladı. Çünkü Husilere karşı olan Sünni aşiretlerin belli bir kısmı, El Kaide’ye destek vermeye başladı.

Yemen Hakkında Önemli Bir Not:

Yemen Arap toplumları arasında halkın aşiretlere en bağlı olduğu ülkelerden. Ülke ‘i kırsalda yaşamaktadır. Ülkede güçlü büyük aşiretlerin olması, aşiretlerin ordu ve siyasete etki gösttermesine de neden oluyor denebilir. Ülkede mezhepsel ve dini çatışmaların olduğu bilinse de aşiretler arasındaki çatışma da gözardı edilmemelidir.

Yemen ile ilgili Nisan ayındaki önemli başlıklar:

– Yemen’de geçtiğimiz günlerde El Kaide kontrolündeki Mukalla şehrine Suudi koalisyonu operasyon düzenledi. Suudi koalisyonu öldürülen El Kaide üyesi sayısını 800 olarak verirken, diğer kaynaklar bu sayının 100’ün altında olduğunu belirti. (27 Nisan)

– Yemen’de Suudi destekli meşru hükümet Taiz’de Husilerle ateşkes ilan etti. Ardından El Kaide’yle çatışmaya başladı ve Mukalla şehrine girdi. (24 Nisan)

– Yemen’in en önemli şehirlerinden olan Taiz’de Husilerle Yemen güçleri arasında kısmi ateşkes sağlandı. (16 Nisan)

– Yemen’de, Birleşmiş Milletler’in yaptığı çağrı ile gece yarısından sonra ateşkes yürürlüğe girdi. Bugün iki tarafta ateşkesi ihlal etti. (11 Nisan)

Kaynak: StratejikOrtak.com