Tayvan Seçimleri ve Bölgeye Etkisi

Tayvan, 11 Ocak Cumartesi 2020’de hem Tayvan’ın hem de Tayvan ve Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile olan ilişkilerinin geleceği açısından önemli olan bir seçimi geride bıraktı. Seçime Bağımsızlık eğilimli Demokratik İlerleme Partisi’nin (DPP) lideri ve mevcut Tayvan Başkanı Tsai Ing-wen, anakara dostu Kuomintang (KMT) partisi adayı ve Kaohsiung belediye başkanı Han Kuo-yu ve Halkın İlk Partisi lideri James Soong Chu-yu katıldı. Seçim kampanyaları, Çin anakarasının seçimlere etkisi olabileceği tartışmaları üzerinden ilerlemişti. 11 Ocak 2020 gecesinde ise seçim sonuçları Tayvan bağımsızlığını destekleyenler açısından zaferle sonuçlanmışken Çin anakara destekçileri tarafından ise adeta bir yenilgiyle karşılanmıştır.

Tayvan Başkanı Tsai Ing-wen, 8 milyondan fazla oyla Tayvan’ın lideri seçildi. Bu oy oranına daha önce aday olmuş hiçbir aday ulaşamamıştı. DPP aynı zamanda adanın yasama organı için gerçekleştirilen seçimlerinde KMT’ nin 38 sandalyesine kıyasla 61 sandalye kazanarak kapsamlı bir zafer de elde etti. Bu ise iktidar partisinin Yasama Organın’daki çoğunluğunu koruyacağı anlamına geliyor.[1] Seçim sonuçları aynı zamanda seçmenlerin büyük bir çoğunluğunun Tek-Çin Prensibini daha fazla onaylamadığını da göstermektedir. Tek-Çin Prensibi ÇHC’ nin Tayvan’ı temsil ettiğine dayanan ve kendi kendini yöneten Tayvan’ı egemen topraklarının bir parçası olarak gördüğü ÇHC’ nin resmi ifadesi ve politikasıdır.

Seçim kampanyaları, Taipei ve Pekin arasındaki egemenlik, demokrasi ve boğazlar arası tartışmaları içeren meselelerle geçerken aynı zamanda Hong Kong’un Çin anakara etkisine direnen hükümet karşıtı protestolarıyla birlikte daha da alevlendi.[2] Seçim sonucunda Çin anakara karşıtı ve Tayvan bağımsızlığının destekçisi adayın kazanması ÇHC tarafından çok hoş karşılanmasa da ÇHC’ nin açıklaması “Dünya’da sadece tek bir Çin vardır” şeklinde oldu. Çin’in Tayvan İşleri Ofisi sözcüsü Ma Xiaoguang Cumartesi gecesi geç saatlerde, anakaraya tek bir Çin prensibi ve bir ülke, iki sistem modeli altında barışçı birleşme durumunu belirten bir açıklama yaptı ve “Ulusal egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü kararlılıkla destekliyoruz ve ülkeyi bölme çabalarına ve biçimlerine sıkıca karşıyız” ifadelerini kullandı. Tsai Ing-wen 2016’da yapılan seçimi kazandıktan sonra da ÇHC’den bağımsız bir dış ve iç politika izleyeceklerini belirtmişti. Bu durum Güney Çin Denizi’nde ÇHC’ nin egemenlik alanına küçük de olsa bir tehdit oluşturmakta ve diğer devletlerin ekonomik ilişkilerini Tayvan’la daha çok geliştirmesine neden olmaktadır. Tayvan dünyada yazılım teknolojisi bakımından ilerleyen ülkeler arasında yer almakta ve bu yönüyle de ÇHC ile rekabet halinde bulunmaktadır.[3]

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise bir tweet’le Tsai’ yi tekrar seçildiği için tebrik etti.[4] ABD, Çin ile yaşadığı ticaret savaşları sonrasında Tayvan ile olan ekonomik ve siyasi ilişkilerini daha artırmıştı. Bunun sonucunda Çin tarafından Tayvan meselesi için iç meselelere karışılmaması yönünde her zaman açıklama gelmektedir. Tayvan ise gerek Avrupa gerekse Güney Amerika ülkeleri ile ticari ve politik ilişkilerini ilerletmeye odaklı politikalar sürdürmektedir.[5] Birçok Latin Amerika ve Avrupa ülkeleriyle Tayvan arasında vizesiz ziyaretler konusunda anlaşma yapılmakta ve bunun sonucunda birçok yatırımcı karşılıklı olarak ekonomik gelişmeyi canlandırmaktadır.[6] Sadece ekonomik olarak değil aynı zamanda birçok öğrenci transferi ile üniversiteler arasında bilgi alışverişi yapılmaktadır. Tayvan ile Japonya arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkinin yakın olması da Tayvan’ ın politik ekonomik bağımsızlığında önemli bir rol oynamakta ve Çin’ in bu bölgedeki tek başına hâkim olma mücadelesini kırma girişimindedir. Japonya seçim sonucunda, Tayvan’ın demokratik sisteminin olgunluğunu ve değerlerini gösterdiğine ve Tayvan’ın Tayvan Boğazı’ndaki barış ve istikrara katkıda bulunurken demokrasisini, özgürlüğünü ve egemenliğini korumaya devam edeceğine dair açıklarda da bulundu.[7]

Önümüzdeki günlerde de bölgedeki tansiyonun hem Tayvan hem de Hong Kong temelinde artacağı ve Çin’ in bu konuda askeri güçten bile kaçınmayacağını tahmin edebiliriz. Çin’ in bu konular temelinde müzakereye kapalı olduğunu ve kendi iç işleri olarak gördüğünü hatırlarsak Tayvan’ın bağımsızlık iddiası uzun yıllar tartışmalı olacak gibi görünmektedir.

Ali Demir

Stratejik Ortak Misafir Yazar