TİKA: Türkiye’nin Mazlum Coğrafyalara Uzanan Yardım Eli

Türkiye Cumhuriyeti’nin, siyasi ve ekonomik istikrarsızlıkların baş gösterdiği bölgelere yaptığı yardımlar, mevcut hükümetin iktidara gelmesinin ardından basında daha çok yer bulmuş; Ortadoğu, Asya, Balkan coğrafyası ve Afrika kıtasında kültürel faaliyetlerin artmasına neden olmuştur. Bu kültürel faaliyetlerin gerçekleşmesinde en büyük paya sahip olan TİKA; restorasyon, hayvancılık, tarım ve sağlık alanında yaptığı çalışmalarla bölge halklarının Türkiye ile olan ilişkilerini kuvvetlendirmiştir.

AFRİKA

2018’de yayımlanan Türkiye Kalkınma Raporu’na göre, TİKA aracılığıyla Afrika’ya 134 milyon dolarlık yardım yapıldı. Özellikle sağlık ve eğitim çalışmalarına ağırlık verildi. Son yıllarda yapılan belli başlı çalışmalar şunlardır:

Nijer – Yatılı Kız / Erkek Okulu ve Dostluk Parkı İnşası ve Donanımı: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı doğrultusunda yapılmaya başlanan okulun 42 derslikli ve 1.260 öğrenci kapasiteli olması planlanmıştır. Nijer halkının, dünyanın en düşük okuryazar oranına sahip olmasından ötürü böyle bir projeye öncelik verilmiştir. Okulun hemen yanında yer alacak olan dostluk parkı da yine 50.000 metrelik bir alana TİKA tarafından oluşturulmuştur.

Nijer-Türkiye Dostluk Hastanesi: Nijer Cumhuriyeti Halk Sağlığı Bakanlığınca Niamey bölgesinde tahsis edilen alana 51 yataklı bir hastane inşa edilmiş olup, donatım çalışmaları tamamlanmıştır. Bu sayede, kırsalda yaşayan Nijerli kadınların sağlık hizmetlerine ulaşmasında kolaylık sağlanmıştır.

Libya – Misurata Fizyoterapi Hastanesi İnşası ve Donanımı: Libya İç Savaşı’nın ardından ülke genelinde baş gösteren sağlık sorunlarından ötürü, cumhurbaşkanlığı tarafından Misurata’ya fizyoterapi hastanesi inşa etme sözü verilmiştir. Bu söz doğrultusunda 2012’de çalışmalara başlanmış ve nihayet 2018’de tamamlanarak hizmete açılmıştır. Üç bölümden oluşan hastane, 38 adet terapi bölmesi ve 2 terapi havuzu barındırmaktadır.

Sudan – Türkiye Eğitim ve Araştırma Hastanesi: İki ülke arasında 2013’de imzalanan protokol neticesinde hizmete sunulan hastane; 46 yoğun bakım yatağı, 3 ameliyathane, 2 doğumhane ve 1 adet tam donanımlı radyoloji ünitesinden oluşmaktadır. Hastane kurulduktan 5 yıl sonra Sudan devletine bedelsiz olarak devredilmiştir.

Somali – Türkiye Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Yine iki ülke arasında 2013’de imzalanan protokolün ardından, bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açılmış ve Somali halkının sağlık alanında yaşadığı sorunlar giderilmeye çalışılmıştır. Sudan örneği gibi, 5 yıl sonra Somali devletine bedelsiz olarak devredilmiştir.

Çad – Su Kuyusu Rehabilitasyonu ve Su Deposu Yapımı: Çad’ın Moyto bölgesinde 1976 yılında hizmete giren su kuyusu, nüfus artışı gibi nedenlerden ötürü yetersiz hale gelmiştir. Bu nedenle TİKA tarafından bu kuyuya 50 tonluk bir depo yapılmış ve içi temizlenmiştir. Bölge halkının daha rahat yararlanabilmesi için 3 farklı yere 15 çeşme olmak üzere su doldurma istasyonu yapılmıştır.

Somali – Askeri Eğitim Tesisleri İnşası, Donatımı ve Ana Ulaşım Yolu Yapımı: Somali’nin başkenti Mogadişu’ya inşa edilen yapı, Harp Okulu ve Astsubay Hazırlama Okulu işlevinde kullanılmaktadır. Tesiste görevli askerlerin güvenli ulaşım imkanlarına sahip olması amacıyla 1.950 metrelik yol asfaltlanmış ve kullanıma hazır hale getirilmiştir.

Gambiya – Anayasa Mahkemesi’ne Bilişim Malzemesi Temini: Gambiya Anayasa Mahkemesi’ne teknik altyapı sağlanması amacıyla ihtiyaç duyulan bilişim malzemeleri TİKA aracılığıyla temin edilmiştir.

Tanzanya – Spor Tesisi İnşası: Tanzanya’nın en büyük şehri unvanına sahip olan Darüsselam’da  yer alan Tambaza Lisesi’ne, TİKA eliyle basketbol ve voleybol sahaları yapılmıştır.

Gambiya – Banjul’e Otobüs Desteği: İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin aldığı kararla, Gambiya’ya yedek parçalarıyla beraber 20 adet otobüs TİKA aracılığıyla hibe edilmiştir.

Zambiya – Ulusal Yayın Kurumu Personeline Eğitim: Zambiya’nın resmi yayın kurumu olan Ulusal Yayın Kurumu’na, TRT-TİKA iş birliğiyle basın alanında çeşitli eğitimler verilmiştir. Yerel haber yayınlarının niteliğinin artırılması amaçlanmıştır.

Cezayir – Echorouk Medya Grubu Personeline Eğitim: Echorouk Medya Grubu’na, yine TRT-TİKA iş birliğiyle medya ve basın eğitimleri verilmiştir. Eğitim Türkiye’de gerçekleşmiş olup; 3 muhabir, 3 editör, 2 montaj elemanı, 2 kameraman ve 2 sunucunun katılımı sağlanmıştır.

Tunus – Halı Bakım ve İyileştirme Tesisi Kurulumu: Tunus kültüründe önemli bir yere sahip olan halıcılık zanaatının son yıllarda zayıflamasından ötürü TİKA aracılığıyla Halı Bakım ve İyileştirme Merkezi kurulmuştur. İlk etapta 15 kişinin istihdam edilmesi hedeflenmiş ve Ar-Ge üssü yapılması planlanmıştır.

Namibya – Hidroponik Yem Serası Tesisi Projesi: Namibya’nın Erongo Bölgesi’nde yer alan Ozondoto ve Otjongundu köylerinde yaşanan yem sorunundan ötürü kalıcı bir çözüm olması için yem serası tesisi inşa edilmiştir.

AVRUPA

2018 yılında yayımlanan Türkiye Kalkınma Raporu’na göre, TİKA aracılığıyla Avrupa ülkelerine 217 milyon dolarlık yardım yapıldı. Özellikle eğitim ve kültür alanlarına ağırlık verildi. Yapılan belli başlı yardımlar şunlardır:

Arnavutluk – Mustafa Kemal Atatürk Kreşi Yenilenmesi: Arnavutluk’un Orikum kentinde bulunan ve kentin tek kreşi olma özelliğini taşıyan Mustafa Kemal Atatürk Kreşi, eski bir yapı olmasından ötürü rutubet ve yalıtım problemleriyle karşılaşmıştır. Bu nedenle TİKA, kreşte geniş çaplı bir tadilat çalışması başlatmıştır.

Kuzey Makedonya – Ambulans Temini: Kuzey Makedonya’nın Gostivar bölgesinde yer alan 150 yataklı hastane, ülkedeki ekonomik sıkıntılardan ötürü hizmet vermekte sıkıntı yaşamıştır. Bu kapsamda, Türkiye tarafından tıbbi malzeme desteği verilmiş ve hastaneye ambulans temin edilmiştir.

Moldova – Aziz Sancar Tanı ve Tedavi Merkezi Yapımı: Komrat Bölge Hastanesi bünyesinde inşa edilen ve tıbbi donanımı temin edilen Aziz Sancar Tanı ve Tedavi Merkezi, yılda 40.000 kişiye hizmet etmektedir. Tesisin açılışı, Ekim 2018 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından gerçekleştirilmiştir.

Romanya – Mecidiye Hastanesi Poliklinik Tadilatı: Sultan Abdülmecid’in fermanıyla inşa edilen hastane, Romanya’nın Köstence kentinde yer almaktadır. Eski bir yapı olması nedeniyle TİKA tarafından tadilatı gerçekleştirilmiş ve daha kompleksli bir yapı haline getirilmiştir.

Moldova – Cumhurbaşkanlığı Binası’nın Yenilenmesi: Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dudon’un talepleri doğrultusunda, 2009 yılında yaşanan kitlesel gösteriler sonucu tahrip edilen Cumhurbaşkanlığı Binası yenilenmiştir. Proje kapsamında bina güvenliğine ilişkin modern cihazlar ve ofis mobilyaları yine TİKA tarafından temin edilmiştir.

Sırbistan – Yüksek Mahkeme Binası Modernizasyonu: Sırbistan Novi Pazar Yüksek Mahkemesi mevcut binası bünyesinde inşa edilen ek kat ile Hukuk Akademisi ve Ticaret Mahkemesi için yeni alan oluşturulmuştur. Oluşturulan ek alanların mobilya ve teknik donatımı TİKA tarafından tamamlanmıştır.

Bosna Hersek – Saraybosna Kantonu’na Otobüs Desteği: Bosna Hersek’in Saraybosna Kantonu’nda baş gösteren ulaşım sorunlarından ötürü, TİKA-İBB arasında imzalanan protokol neticesinde yedek parçalarıyla beraber 15 otobüs hibe edilmiştir.

Karadağ – Zeytin İşleme Tesisi Donatımı: Bölgede zeytinciliğe yönelen çiftçi sayısının artması neticesinde, Ulçin Zeytinciler Birliği’ne mikro bazlı zeytin işleme tesisi kurulumu TİKA tarafından gerçekleştirilmiştir.

Kosova – Küçükbaş Hayvan Islahı ve Üretimin Geliştirilmesi: TİKA, Kosova’da küçükbaş hayvancılığın ıslahı ve süt üretiminin geliştirilmesi amacıyla, ülkenin kuzeybatısında yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan ve ırkının tükenme tehlikesi bulunan Baluşha ırkı koç ve koyundan oluşan 710 adet damızlık hayvan temin etmiştir.

Bosna Hersek – Yanya Nehri Islahı: Bosna Hersek’in kuzeydoğusunda yer alan ve başkent Saraybosna’ya 200 km uzaklıkta bir şehir olan Yanya’da 2014 yılında yaşanan sel felaketleri, şehirde büyük mal kayıplarına sebep olmuştur. TİKA tarafından sağlanan destekle nehir yatağı genişletilip derinleştirilmiş, nehir yatağı kenarlarına betonarme yapı ile istinat duvarları kurulmuştur. Ayrıca nehir üzerine inşa edilen köprü, vatandaşların şehrin karşı kısmına ulaşmasında kolaylık sağlamıştır.

ORTADOĞU

2018 yılında yayımlanan Türkiye Kalkınma Raporu’na göre, TİKA aracılığıyla Ortadoğu ülkelerine 6 milyar 744 milyon dolarlık yardım yapıldı. Özellikle sağlık ve eğitim alanlarına ağırlık verildi. Yapılan belli başlı yardımlar şunlardır:

Ürdün – Filistinli Mülteciler Kampında Bulunan Vahdet Kız Okulu Yenilenmesi: 200 bini aşkın Filistinli mülteciyi barındıran Vahdet Kampı’nda 1954 yılında inşa edilen kız lisesinin onarımı, TİKA tarafından üstlenilmiştir.

Türkiye – Filistin Dostluk Hastanesi Donatımı: Gazze halkına sunulan sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi amacıyla, Türkiye – Filistin Dostluk Hastanesi inşa edilmiş ve tüm ekipmanları TİKA tarafından temin edilmiştir.

Irak – Musul Kanser Hastanesi Klinik Yapımı: Musul’un batısında yer alan ve bölgenin tek kanser hastanesi olan yapı, çatışmaların etkisiyle tahrip olmuştur. Olumsuzluklardan ötürü hastane kısmi bir şekilde hizmet verebilmiştir. Bu sorunu gidermek maksadıyla hastanenin bahçesine poliklinik konteyner, hasta kayıt konteyneri ve hemşire odası yapılmıştır.

Yemen – Sahra Hastanesi ve Hastane Donanımı: Yemen’de yaşanan iç savaş nedeniyle, bölge halkı sağlık hizmetlerinden faydalanmakta zorluk çekti. Bu nedenle, iki set 50 yataklı konstrüksiyonlu tip ağır iklim sahra hastanesi hibe edilmiştir. Kısıtlı imkanlara rağmen yılda 1 milyon 200 bin kişiye sağlık hizmeti verilmektedir.

Filistin – Su Arıtma İstasyonu İnşası: İçme suyu temininde sıkıntı yaşayan Filistinlilerin, bu sıkıntılarını gidermek maksadıyla 16.000 öğrencisi ve 650 personeli ile Gazze’nin en önemli iki üniversitesinden biri olan El-Ezher Üniversitesi’ne 2 adet su arıtma istasyonu kurulmuştur.

Filistin – Dil Eğitim Laboratuvarı Donatımı: Filistin Güvenlik Güçleri Askeri Eğitim Komisyonu bünyesinde görevli olan Filistinli askerlerin dil sıkıntısını gidermek ve Türkçe öğrenmelerini sağlamak amacıyla dil eğitim laboratuvarının donatımı gerçekleştirilmiştir.

Yemen – Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Hizmet Binasının Tefrişatı: İç savaşla mücadele eden Yemen hükümetinin talebi doğrultusunda, geçici başkentlik yapan Aden’in dış ticarette hareketlilik kazanması amacıyla Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Hizmet Binası’nın tefrişat ve donatımı TİKA tarafından gerçekleştirilmiştir.

Ürdün – Tarihi Hicaz Demiryolu’nun Restorasyonu, Yeni Müze İnşası ve Çevre Düzenlemesi: Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid döneminin en önemli projelerinden Hicaz Demiryolu’nun Ürdün Amman İstasyonu’nda, tarihi demiryolunun geçmişinin anlatılacağı müzenin yapımı ve istasyondaki 3 tarihi binanın restorasyonu ile çevre düzenlemesi TİKA tarafından gerçekleştirilecek olup çalışmaların 2020 yılı içerisinde tamamlanması öngörülmektedir.

Irak – Telafer Elektrik Müdürlüğü Trafo Temini: Terör faaliyetleri nedeniyle şehrin tahrip edilmiş olan elektrik sisteminde kullanılmak üzere, Telafer Elektrik Müdürlüğü’nün talep etmiş olduğu 20 adet trafo, TİKA tarafından temin edilmiştir.

Filistin – Gazze’de Güneş Enerjisi Sistemi Kurulumu: Gazze Güneş Enerjisi Sistemi Projesi kapsamında, bölgede yaşanan elektrik kesintilerinin yol açtığı olumsuzlukları azaltmaya yönelik Al Shaima Kliniği ve Sheikh Radwan Kliniği’ne TİKA’nın kurmuş olduğu güneş enerjisi sistemini destekleyecek olan bataryalar temin edilmiştir.

Filistin – Fidanlık Tesisi Kurulumu: Filistin’in tarımsal üretime elverişli arazileriyle bilinen Cenin Bölgesi’nde yürütülen ağaçlandırma ve tarım faaliyetlerinde fidan ihtiyacının yeterince karşılanamaması nedeniyle 3.000 m²’lik bir alanda toplamda 1.500 m²’lik seraların bulunduğu bir fidan üretim tesisinin kurulumu TİKA tarafından gerçekleştirilmiştir. Kurulan tesisle, 500 m²’lik serada tek seferde 150 bin fidan tohumunun ekiminin yapılabileceği, 1.000 m²’lik seralarda ise filizlenen bu tohumların ekime hazır hale getirilebileceği bölümler oluşturulmuştur.

Ürdün Dostluk Ormanı: TİKA’nın 2018 yılında ikincisini düzenlediği Tecrübe Paylaşım Programı kapsamında Ürdün’de bulunan gönüllü öğrenciler, Ürdün Haşimi Krallığının TİKA’ya tahsis ettiği alanda dostluk ormanı oluşturmuştur. Yaklaşık 4 gün boyunca 571 çam ağacı diken ve çevre düzenlemesi gerçekleştiren öğrencilerin ağaçlandırdıkları 4 dönümlük araziye “TİKA Dostluk Ormanı” adı verilmiştir.

ASYA

2018 yılında yayımlanan Türkiye Kalkınma Raporu’na göre, TİKA aracılığıyla Asya ülkelerine 263 milyon dolarlık yardım yapıldı. Özellikle eğitim ve kültür alanlarına ağırlık verildi. Yapılan belli başlı yardımlar şunlardır:

Filipinler – 5 Adet Okul Binası İnşası: Filipinler’in Mindanao Adası, devam etmekte olan barış süreci ile birlikte tarihi bir dönemden geçmektedir. Çoğunluğunu Moro Müslümanlarının oluşturduğu bölgenin restorasyon ve kalkınma sürecinde eğitim altyapısının güçlendirilmesinin çok önemli olduğu değerlendirilmektedir. Bu sebeple Maguindanao’da 2 adet, Lenao del Sur’da 2 adet ve Davao Oriental’da 1 adet olmak üzere toplam 5 adet okul binası adada TİKA tarafından yenilenmiştir.

Özbekistan – 3 Anaokulunun Yenilenmesi: Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti tarafından ilan edilen 2017-2018 Kalkınma Stratejisi kapsamında okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması önemli bir hedef olarak belirlenmiş olup bu çerçevede 2017 yılında Okul Öncesi Eğitim Bakanlığı kurulmuştur. 2018 yılında TİKA ve ilgili Bakanlık, anaokullarının tadilatı, donatımı, Türkiye eğitim sisteminin tanıtılması ve öğretmenlerin hizmet içi eğitimleri konusunda iş birliği yapmış; Özbekistan Okul Öncesi Eğitim Bakanlığına bağlı Taşkent, Buhara ve Semerkant’ta bulunan 3 anaokulunun tefrişatı tamamlanmıştır.

Özbekistan – 2018 Plastik Cerrahi Operasyonları: 2009 yılından bu yana “Gülen Çocuk Mutlu Aile” sloganıyla yürütülen proje ile 21 yaşın altındaki bireylerde dudak ve damar yarıkları, yanık, kazalara bağlı sakatlıklar ve doğumsal şekil bozukluklarının tedavisi amacıyla plastik cerrahi operasyonları gerçekleştirilmiştir. Özbek ve Türk sağlık personelinin katıldığı sağlık haftalarında toplam 1.387 hasta muayene edilmiş, toplam 297 cerrahi operasyon yapılmıştır.

Moğolistan – Ulanbator’da 3 Adet Sağlık Merkezi İnşası: Toplamda 25.000’e yakın kişinin yaşamakta olduğu 3 farklı bölgeye TİKA tarafından 3 adet sağlık merkezi inşa edilmekte olup, proje tamamlandığında söz konusu sağlık merkezlerinin bölge halkına uygun koşullarda hizmet vermesi sağlanmış olacaktır.

Özbekistan – Anne-Çocuk Sağlığı ve Acil Sağlık Hizmetleri Teknik Altyapısının Geliştirilmesi: 32 milyona ulaşan nüfusu ile Orta Asya’nın en büyük ülkesi olan Özbekistan’ın, ilk yardım ve sağlık hizmetlerini daha etkin ve verimli bir şekilde sunabilmesine katkı sağlamak amacıyla, 2018 yılı içinde 50 adet tam donanımlı ambulans temin edilmiştir.

Kırgızistan – Kırgız-Türk Dostluk Hastanesi’nin Tıbbi Donanımı: Bişkek’te hizmet veren Kırgız-Türk Dostluk Hastanesi’nin faaliyete geçebilmesi ve Kırgızistan halkına daha nitelikli sağlık hizmeti sunması amacıyla laboratuvar cihaz ve malzemeleri temin edilmiştir.

Bangladeş – Shaheed Devlet Hastanesi’ne Kemoterapi Ünitesi Kurulumu ve Ekipman Temini: Dakka şehir merkezinde bulunan 850 yatak kapasiteli ve günde ortalama 2.000 hastaya poliklinik hizmeti veren Shaheed Devlet Hastanesi Onkoloji Bölümü bünyesinde bulunan kemoterapi ünitesi ve 60 yataklı hasta koğuşlarının tadilatı gerçekleştirilmiş olup gerekli tüm tıbbi ekipman TİKA tarafından temin edilmiştir.

Bangladeş – Sahra Hastanesi ve Hastane Donanımı: Myanmar’da yaşanan iç karışıklık dolayısıyla ülkelerini terk ederek sınır ülke Bangladeş’e sığınan Arakanlı sığınmacıların sağlık hizmetlerinin karşılanması amacıyla kurulmuştur.

Moğolistan – 8 Adet Su Kuyusu Açılması: 2018 yılı Temmuz ayında meydana gelen sel felâketinden etkilenen halkın temiz içme suyuna erişiminin sağlanması ve temiz olmayan sudan kaynaklanan sağlık sorunlarının önlenmesi amacıyla 8 adet su kuyusu açılmıştır.

Özbekistan – 20 Mobil Ofis Temini: TİKA ve Özbekistan Adalet Bakanlığı Kamu Hizmetleri Genel Müdürlüğü iş birliğinde kamu hizmetinin taşrada daha etkin bir biçimde yürütülmesi amacıyla Özbekistan’ın Semerkant şehrinde üretilen otobüslerden 20 tanesi mobil ofise dönüştürülerek Bakanlık hizmetlerinde kullanılmak üzere hibe edilmiştir.

Afganistan – Mezar-ı Şerif Bahter Erkek Lisesi Yenilenmesi: Mezar-ı Şerif şehrinin en büyük ve köklü liselerinden biri olan Bahter Lisesi, TİKA tarafından yenilenmiştir. 7 binden fazla öğrencinin eğitim gördüğü lisenin 8 sınıflık ek binaları düzenlenen törenle hizmete açılmıştır.

Sri Lanka – Trincomalee Bölgesinde Yaşayan Balıkçılara Destek: TİKA, Sri Lanka’nın kuzeydoğusunda yer alan ve ülkede 1983-2009 yılları arasında süren iç karışıklardan en çok etkilenen bölgelerden biri olan Trincomalee’de geçimini balıkçılıkla sağlayan 50 aileye balıkçı kanosu hibe etmiştir.

“Türkiye; kendisine sığınan yaklaşık 4 milyon mülteciye ev sahipliği yapmakla kalmayıp, her insanın refah içinde yaşaması hedefi doğrultusunda, kamu kurum ve kuruluşları, STK’ları ve özel sektörü eliyle kalkınma yardımlarını gerekli coğrafyalara ulaştırmaya devam etmektedir.”

TİKA Başkan Vekili Serkan Kayalar