Tayvan’a Olan Desteğin Artmasının Haklı Nedenleri

Son zamanlarda özellikle korona virüsü konusunda başta Dünya Sağlık Örgütü’ne ve diğer ekonomik ve siyasi konularda BM’de göstermiş olduğu saldırgan tavrını devam ettiren Pekin’in Tayvan ve diğer ülkeler üzerindeki baskısı, Tayvan için daha fazla sempati ve destek yaratmaktadır. Çin’in bölgedeki ve bölge dışındaki birçok ülkeyle ilişkileri kötüleştikçe, ülkeler ve medya Çin’in gerçek saldırgan durumunu daha net görmekte ve ülke içinde ve ülkeler arası ilişkilerinde demokrasi ve insan haklarını her zaman ön planda tutan Tayvan’a sempatinin artması bir tesadüf değildir. Her ne kadar uluslararası medyada Tayvan politikasında dramatik değişiklikler çok yer almasa da, Çin’in Tayvan Boğazı boyunca saldırgan davranışı sonucunda çatışma ihtimalinin artması ve ortaya çıkması endişelerden birkaçını oluşturmaktadır. Ayrıca, bölgede Çin’den gelen bir tür baskıya maruz kalan özellikle Güneydoğu Asya ve Hindistan’da, Tayvan için halkın sempatisi artmaktadır. Bu durum, bu ülkelerden herhangi birinde Tayvan’a yönelik politikada herhangi bir değişiklik olması durumunda Tayvan için başta siyasi anlamda verimli bir zemin sağlayabilir. Aynı şekilde, Çin’in Tayvan konusundaki hassasiyeti, Çin’in düşmanca davranışına karşı başkalarının misilleme yapması için hazır bir çözüm sağlamaktadır.

[irp posts=”172″ name=”Çin-Tayvan Sorunu Nedir?”]

Bu artan endişelerden bazıları, Çin’in Tayvan’a yönelik davranışının bir sonucudur. Tayvan civarında tekrarlanan askeri tatbikatlar ve Tayvan’a askeri olarak baskı yapma çabaları artmaktadır. Tayvan’ın savunma bakanına göre PLA (Çin Halk Kurtuluş Ordusu), 2020’de Tayvan Boğazı orta hattında 1990’dan bu yana en yüksek rakam olan 49 askeri uçak tatbikatı gerçekleştirdi. Parlamentoda açıklama yapan bakan, Çin ordusunun “bu yıl Tayvan’ın hava savunma tanımlama bölgesine (ADIZ) 1.710 uçak tatbikatı ve 1.029 askeri gemi sortisi ya da tatbikatı gerçekleştirdiğini” söylemiştir. Bakan, bu hareketlere karşı koyarak, Tayvan askerinin “Çin uçaklarını ve gemilerini durdurmak ve izlemek için yaklaşık 3.000 askeri uçak sortisi” yaptığını eklemiştir. Hatta Çin’in bunu Tayvan’ı kaynaklarını boşa harcamaya zorlamak için bir taktik olarak değerlendirebileceğine dair bazı endişeler bulunmaktadır.

Çin’in bu hamlelerine cevaben ABD, Tayvan’a diplomatik ve askeri desteğini artırmaktadır. Daha önceki yazımda da detaylıca belirttiğim üzere ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanı Alex Azar bu yılın Ağustos ayında Tayvan’a gitmiştir. Bu, “1979’da Washington ile Taipei arasındaki resmi diplomatik ilişkilerdeki kopuştan bu yana bir Amerikan Kabine yetkilisinin yaptığı en üst düzey ziyaret” idi. Ziyaret sırasındaki tartışmalarda COVID-19, küresel sağlık üzerindeki etkisi ve pandemiyle başa çıkmak için olası bir tıbbi ekipman ve teknoloji tedarikçisi olarak Tayvan üzerinde durulmuştur. Eylül ayında, ekonomik büyüme, enerji ve çevre için Dışişleri Bakanı, Keith Krach ile bir başka üst düzey ABD ziyareti gerçekleşmiştir. Krach’a demokrasi, insan hakları ve çalışma bakanlığı sekreter yardımcısı Robert A. Destro’nun da dahil olduğu bir ABD heyeti eşlik etmiştir.

Daha yakın zamanlarda ABD, Tayvan için yaklaşık 2 milyar dolar değerinde büyük bir silah paketini kabul etti. Toplam paket 5 milyar dolara kadar çıkabilir. Askeri paket, Tayvan’ın kendisini Çin’den savunma kapasitesini artırmak için tasarlanmış sensörler, füzeler ve topçuları içermektedir. Çin, bu tür silah transferleri için Amerika Birleşik Devletleri’ne karşı belirsiz bir misilleme tehdidinde bulunmasına rağmen Birleşik Devletler’in bunları yapmayı bırakması olası gözükmemektedir.

[irp posts=”29277″ name=”Tayvan Yardımcı Olabilir: Tayvan Dışişleri Bakanının Açıklamaları”]

Tayvan’a verilen destek Hindistan gibi ülkelerde popüler seviyelerde artmaktadır. Bu, Hintli gazetecilere “Tek Çin” ilkesine uymaları gerektiğini bildiren son “talimatı” gibi, Çin’in ağırbaşlılığının sonucuydu. Bu, Tayvan’ın Ulusal Günü’nü ilgilendiren Hindistan medyacılığındaki raporlar ve reklamlarla tetiklendi. Hindistan medyası itaat etmek bir yana, Çin’in çabalarını reddetti ve gülüp geçti. Ama Hindistan hükümeti pek eğlenmedi. Hindistan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, “Hindistan’da uygun gördükleri konular hakkında haber yapan özgür medya var” diyen Çin açıklamasını reddetti. Hindistan’da resmi seviyeler de dahil olmak üzere Tayvan’a karşı artan sempati, en açık şekilde bu yaz sınırdaki Çin-Hint çatışmasının sonucu olarak da görülebilir. Hindistan hükümetinde bildirildiğine göre Tayvan ile serbest ticaret görüşmelerinin başlaması gibi düşünceler bile vardı, ancak bu şimdilik rafa kaldırılmış gibi görünmektedir. Hindistan’ın Tayvan ile daha fazla ticaret yapmayı ararken Çin ticaretini kısma girişimleri arasındaki zıtlık çok belirgindir. Hindistan örneğinde olduğu gibi, Güneydoğu Asya’da da Çin’in sert baskılarının bir sonucu olarak Tayvan’a yönelik sempatinin artması “Süt Çayı İttifakı” olarak adlandırılan fenomenin bir yansımasıdır.

Tayvan sorununun giderek artan önemi, Amerika Birleşik Devletleri’nde Tayvan’a olan uygun bağlılık düzeyi hakkında artan tartışmaya yansımaktadır. Avustralya’da da ABD’nin Tayvan’daki müdahalesinin Avustralya üzerindeki potansiyel etkisi konusunda bazı endişeler vardır. Tayvan’ın gördüğü yeni ilgi ve desteğin çoğu, hem Çin’in Tayvan Boğazı’ndaki eylemlerinin hem de Çin’den uzak olanlar dahil diğer ülkeler üzerindeki amansız baskılarının sonucudur. Çin, İsveç’in Huawei’yi 5G ağından men ettikten sonra kısa süre içinde İsveç ile bir tartışma başlattı. Çin, İsveç’ten “yanlış kararını düzeltmesini” veya İsveçli işletmeler için sonuçlarla yüzleşmesini isteyerek yanıt verdi. Sadece birkaç gün önce, Çin’in Kanada Büyükelçisi, Kanada’nın Hong Konglu demokrasi aktivistlerine sığınma hakkı vermeye devam etmesi halinde, Hong Kong’da yaşayan 300.000 Kanadalıya pek de örtülü olmayan bir tehdit savundu. Çin’in alışılmadık derecede aptalca davranışı ve Tayvan üzerindeki artan baskısı, Çin’de ortaya çıkan koronavirüs salgınıyla başarılı bir şekilde savaşan bir demokrasi olan Tayvan için daha fazla sempati kazanmaya devam edecek gibi görünmektedir.