RAKKA: IŞİD Üzerinden ABD ile Rusya’nın Çıkar Savaşı

Suriye’de birçok bölgeyi kontrol eden IŞİD, son iki yılda büyük toprak kayıpları yaşadı. Türkiye’nin Fırat Kalkanı Harekatı ile sınırdan tamamen temizlenerek dünya ile bağlantısı kesilen örgütün, kuzeydeki toprakları da ABD’nin Suriye müdahalesiyle birlikte PKK’nın Suriye kolu YPG tarafından ele geçirildi. Rejim güçlerinin bu zaman zarfında IŞİD kontrolündeki Palmira’da al-ver savaşı sürüyordu ve 2017 itibariyle antik şehir Palmira (Tedmur) rejim kontrolüne geçti.

İç savaşın başladığı 2011 yılından günümüze muhaliflere karşı savaşını sürdüren rejim güçleri, IŞİD’e karşı doğrudan bir saldırıdan ziyade her zaman savunmada kaldı. Sahada ki gelişmeleri yakından takip eden uzmanların konuyla ilgili açıklamalarında bu durumun iki tarafın da elini güçlendirdiği belirtildi. Suriye’de IŞİD öncesi ülkenin yüzde 60’ı muhaliflerin kontrolünde bulunurken, IŞİD sonrasında muhalifler büyük hezimete uğradı.

Rusya Suriye’ye girdi

Moskova yönetimi, 2015 yılında Suriye’ye müdahaleye başlamasıyla Tahran ve rejim güçleri ile birlikte ülkenin batısında ve başkent Şam çevresinde kontrol ettiği bölgelerin güvenliğini sağlamak için operasyonlarını sürdürdü. Rus savaş uçakları hava saldırılarının yüzde 90’dan fazla bir kısmını muhaliflere karşı yaptı.

Rusya’nın hava saldırıları ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK)’daki veto yetkisiyle tekrar güç kazanan Esad rejimi, uzun süren savaş sonucu Halep’in tamamında kontrolü sağlayarak büyük bir kazanım elde etti. Rusya’nın Suriye müdahalesinin rejime katkısına ilişkin Rusya Dişleri Bakanı Lavrov, “Rusya Suriye’ye müdahil olduğunda, Şam 2 ya da 3 haftada düşecek durumdaydı” demişti.

Halep’te kontrol sağlayan rejim güçleri, Lazkiye kırsalında muhaliflerin ilerleyişini durdurdu. Halep‘in alınmasından önce rejim güçlerinin muhaliflerle savaşı öne çıkarken, artık ABD destekli YPG ve Rusya destekli rejim güçlerinin IŞİD üzerinden kazanım elde etme savaşı başladı.

Savaşın seyri değişiyor…

Rusya, İran ve Türkiye muhaliflerin kontrolündeki 4 bölge İdlip, Kuzey Humus, Doğu Guta ve Dera’yı “çatışmasızlık bölgeleri” olarak belirledi. Bu bölgelerde bulunan eski adıyla Nusra Cephesi yeni adıyla Şam’ın Fethi Cephesi kontrolündeki alanlar bu bölgelerden ayrı tutuldu. Aslında bu 4 bölgede çatışmanın durdurulmasıyla muhaliflerin harekatlarını durdurmayı amaçlayan Rusya, ABD desteğiyle ilerleyen YPG’nin Rakka Operasyonu ile ilgilenmeye fırsat buldu/bulmayı amaçladı. Halep ve bu 4 ‘çatışmasız bölge’ sonrası Rusya ve rejim güçleri, ülkenin en büyük barajının olduğu Tabka, Tabka’nın güneyi ve Deyr-i Zor çevresindeki petrol kuyularının olduğu IŞİD kontrolündeki bölgeye yöneldi.

Rusya ve rejim güçlerinin IŞİD ile savaşı dolaylı olarak ABD destekli YPG güçlerinin Rakka ve çevresinde stratejik bölgeleri kontrol altına almasıyla başladı. Hatta YPG’nin içinde yer aldığı Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Sözcüsü Telal Silo, “Rusya bizimle birlikte Rakka’ya operasyon düzenlemek istiyordu. Biz tercihimizi ABD’den yana kullandık.” şeklinde bir ifade de bulundu. Bu açıklama, saha gerçeklerinin resmiyete dökülmesiyle beraber PKK’nın Suriye kolu YPG’nin Rusya’ya karşı ABD’yi tercih ettiği anlamına gelmekteydi. (Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, YPG’nin IŞİD ile Rakka konusunda anlaştığını ve Rakka’dan çıkmaları için IŞİD’e koridor açtığını belirtti.)

Rusya da hava saldırılarını muhalif bölgelerden IŞİD kontrolündeki Rakka’nın güneyi ve Halep’in doğusundaki bölgelere düzenlemeye başladı.

Halep’in doğusunda (El Bab’ın güneyinde) Rakka yönünde ilerleyen rejim güçleri Maskanah’ı IŞİD’den alarak örgütü Halep sınırlarından tamamen çıkardı. Bu ilerleyişin ABD desteğiyle ilerleyen YPG’nin kontrolüne geçen Tabka’ya doğru süreceği yorumlarında bulunuldu ki, öyle de görünüyor.

Rakka ile birlikte ikinci Rusya-ABD taşeron savaşı da Suriye’nin güneyinde (sessizce) yaşanıyor. Irak-Suriye sınırında bulunan El Tenef sınır kapısını kontrol eden ABD’nin desteklediği muhalifler ülkenin çöl bölgelerini IŞİD’den ele geçirerek Deyri Zor’a ilerlemeyi hedefliyor. Bölgede Rusya’nın hava saldırısı düzenlemekten çekinmediği ve ilerlemesini kesmeyi hedeflediği muhalifler ile rejim güçlerinin yer yer çatışması yaşanıyor. Hatırlanacağı üzere geçtiğimiz ay ABD, desteklediği muhaliflerin ilerleyişini durdurmak için operasyon düzenleyen rejim güçlerini bombalamıştı.

Yukarıdaki haritalarda da görüldüğü üzere Rus savaş uçakları 2015’ten bugüne ilk kez muhaliflerden daha çok IŞİD hedeflerini vurdu. Tıpkı ABD’nin 2014’te Suriye’ye girmesi ve YPG ile birlikte ilerlemesi gibi Rusya da çıkarlarının gerektirdiği zaman IŞİD ile mücadele ediyor. Rusya ve ABD’nin IŞİD üzerinden savaşının artarak devam edeceği beklenirken; IŞİD’in geldiği gibi gideceğini ancak bundan sonraki haritanın iki süper gücün çıkar savaşına göre şekilleneceğini söylemek yanlış olmayacaktır.