İspanya’daki Komünist Ütopya: Marinaleda

Sevilla’nın 112.6 km doğusunda yer alan Marinaleda, 19. yüzyılda Roma işgallerine ve eşkiyaların zorbalıklarına tanıklık etmiştir. 1930’lardaki iç savaş sırasında, Franco’nun oğlu ve destekçisi 30 faşist cumhuriyet destekçisi belediye başkanını öldürmüştür. 1960’lara gelindiğinde, bu yoksul tarım bölgesinden hem Katalonya’ya hem de uluslararası olarak Fransa ve İsviçre’ye göç yaygın hale gelmiştir.

Franco’nun ölümünden sonra, 1977 yılında Köy İşçileri Birliği kurulduğunda işler değişmeye başladı. Franco sonrası yerel seçimlerde, kırsal sendikacılık ile güçlü bağlantıları olan sol görüşlü bir koalisyon olan Colectivo de Unidad de los Trabajadores (CUT) veya İşçi Birliği Kolektifi, 11 konsey sandalyesinin dokuzunu kazandı.

Sembolik olarak yeni konsey, Falangistlerin (İspanyol faşistler) adını taşıyan sokak isimlerini değiştirdi. Che Guevara ve Şili lideri Salvador Allende’nin isimleri koyulan isimlerden bazıları oldu. Yerel toprak sahiplerine karşı büyük bir mücadeleye de girişildi. 1980’de 13 kişi “arazi üzerinde çalışanlarındır” sloganı altında 13 günlük açlık grevine katıldı. Bunu, Infantado Dükü’ne ait El Humoso çiftliğinin sulanmasını talep etmek için 1984 yılında Cordobilla bataklığının işgali izledi. Sonunda yerel aktivistler çiftliği devraldı ve 1985 yılına kadar en az 100 yerel arazi işgalinde bulundular.

1991’de CUT zafer kazandı. Zeytin, enginar, yeşil fasulye ve brokoli üretimine dayalı bir kooperatife dönüştürülen El Humoso çiftliğinin 1.200 hektar toprağını aldılar. Kooperatif tarafından en fazla insan gücü gerektirecek mahsuller seçiliyordu böylece kolektifin kâr yerine iş yaratma felsefesi hayata geçiyordu.

Kooperatifin her üyesi altı buçuk saatlik çalışma için günlük aynı maaşı (47 €) kazanıyor, bu da İspanya’nın asgari ücretinden 2 kat fazla paraya denk geliyor. İşçiler gruplar olarak hoparlörden çağrılıyor. Hangi mahsulün ekileceği gibi kooperatif ile ilgili kararlar köy genel kurulunda toplu olarak alınıyor. Orada yaşayan kişiler kooperatifin üyesi olmak zorunda değiller ve kooperatife kaydolmasalar bile siyasette aktif rol alabiliyorlar.

Kooperatif sayesinde Marinaleda’da işsizlik, 2008 sonrası mali kriz sırasında yüzde 36 civarında kalmıştır ki İspanya’ya bir bütün olarak bakıldığında bu oran oldukça düşüktür. İspanya inşaat ticaretinin çöktüğü kriz sırasında, Marinaleda’daki işsizlik rakamlarına muhtemelen İspanya’nın diğer bölgelerinden gelen iç göçmenler de neden olmuştur. Marinaleda’daki konutlar İspanyol standartlarından çok farklı. Yerel hükümet Ayuntamento, konutları ortak mülkiyete dönüştürmek için binlerce metrekarelik arazi satın aldı ve kamulaştırdı. Marinaleda sakinleri, yerel yönetim tarafından verilen malzemeleri ve profesyonel inşaatçıların yardımını alarak 450 gün evlerinin inşasında çalışmak zorunda.

Sakinlerin inşaat için harcadığı saatler daha sonra evlerinin toplam maliyetinden düşülür. Ev sahibi olmak için aylık 15.52€ ödeme yapılır. Bu kooperatif tarzında 3000’den az kişinin yaşadığı bu köyde 350’den fazla ev inşa edildi. Evler verandalı üç yatak odasıdır. Ancak projenin özel karakterini korumak için konut sakinleri evlerini satamazlar.

Marinaleda’da işsizlik oranının az olması ve eşitsizliğin görülmemesi sebebiyle suç oranının çok düşük olduğu görülüyor ve köyde polis bulunmuyor. Avenida Da Libertad köyün ana caddesidir ve amfitiyatro, işçi spor alanı, kültür evi, sebze konserve fabrikası, kütüphane ve “Sindactio” sendika barı gibi yerler bu caddede bulunmaktadır. Köyde ayrıca özel sektöre ait yedi bar ve kafe bulunmaktadır.

Sokaklardaki grafitiler daha çok politiktir ve bu grafitilerde askeri güçlerin sonlandırılması, tarım reformu, homofobiye son vermek, Filistin ve Katalonya’ya destek vermek, Endülüs ve İkinci İspanya Cumhuriyeti’nin yanına çekiç ve orak çizmek gibi konular işlenmektedir. Kırmızı Pazar günleri, köylülerin gönüllü çalışma yapmak için Sindactio dışında sabah saat 8’de toplandıkları köydeki en önemli ritüellerden biridir. Etkinlikler arasında sokak onarımları, boyama ve çevre düzenlemesi bulunmaktadır.

Marinaleda sakinleri, Başbakan ve Endülüs yerlisi Felipe Gonzalez’in Endülüs çiftçilerini tembellik yapmakla suçladığı bir konuşmanın ardından Kırmızı Pazar günleri fikrini geliştirdi.

Bu “komünist ütopya”nın olağanüstü gelişimi İspanyol ve uluslararası medyada sıkça değinildiği gibi büyük ölçüde tek bir insana atfediliyor: Juan Manuel Sanchez Gordillo. 1952 doğumlu bir ortaokul tarih öğretmeni ve yerli bir köylü olan Gordillo, Franco’nun öldüğü ve toprak sahiplerine karşı mücadelenin yoğunlaştığı zaman 20’li yaşlarının ortalarındaydı.

1979’da Gordillo, Marinaleda’nın ilk seçilmiş belediye başkanı oldu. Kitaplarında ve konuşmalarında, Mesih, Gandhi, Marx, Lenin ve Che Guevara’dan esinlenilmiş eşsiz bir felsefe oluşturdu. 40 yıllık yönetiminden sonra bile Gordillo’nun pozisyonu hala güçlü görünüyor. 2019’un genel seçimlerinde, Unidas Podemos sol kanat bloğu, köydeki oyların yüzde 63’ünü kazandı.

2012 yılında Gordillo, Sevilla ve Cadiz’deki süpermarketlerden şeker, makarna ve süt gibi yiyecekleri baskınla alıp gıda bankalarına vererek yerel ve uluslararası medyanın dikkatini çekti. Birliğinin üyeleri marketlere baskın düzenlerken Gordillo otoparkta beklediği için kendisinin bizzat baskınla yiyecek aldığı gözükmedi. O zamanlar Endülüs Parlamentosu’nun bir üyesi olan Gordillo dokunulmazlığa sahipti fakat baskınlara katılanların bazıları hapse atıldı.

Gordillo, dokunulmazlığından feragat etmekten ve gerekirse dava için hapse girmekten mutlu olacağını belirtti ve ertesi yıl Sevilla yakınlarındaki askeri bir araziyi işgal etmeye çalıştığı için yedi ay hapis cezası aldı.

Gordillo için dünya medyasında “Robin Hood Belediye Başkanı”, “İspanyol Krizinin Don Kişotu” ve “İspanya’nın William Wallace’ı” gibi başlıklar atıldı. Ancak Gordillo, İspanyol Komünist Partisi’nin hiçbir zaman üyesi olmamasına rağmen kendisini komünist olarak tanımladı.