Putin ve Cinping’in “Yeni Dünya Düzeni” İlanı Nedir?

Son yıllarda dünyada çok büyük değişimler var ve gözden kaçıyor gibi. Mesela Çin lideri Cinping ve Rus lider Putin, geçen ayki 40. buluşmalarında, “Yeni Dünya Düzeni” bildirisi yayınladılar. Geçen sene savaş başlamadan 20 gün önce yayınladıkları bildirinin devamıydı bu. Bildiri temelde “çok kutuplu ve ekonomik küreselleşmenin” olduğu bir çağdan bahsediyor. Ve bu çağın temellerini kabaca şu şekilde atıyor: “Hiçbir ülke diğerinden üstün değil, hiçbir yönetim modeli evrensel değil ve hiçbir ülke uluslararası düzeni dikte edemez.”

Çin ve Rusya diyor ki; Batı’nın ülkelere dayattığı sistemler, evrensel kanun gibi dayatılamaz. Bazı demokratik haklar dışında bölgesel ve ulusal yönetim modelleri ile ortak bir uluslararası ilişkiler sistemi oturtulmalı. Yani her ülke kendi içerisinde bağımsız, dışarıda belli bir sistem üzerinden ilişkileri yürütmeli. Aynı Avrupa değerleri, Batı Afrika ülkesi Mali’de de Uzakdoğu Asya ülkesi Sri Lanka’da da Ortadoğu ülkesi Irak’ta da geçerli olamaz. İnsanların ve toplumların gelenekleri ve kültür yapıları var.

İşin bu kısmını anladıysak, diğer konu; dolar hegemonyası. Doların nüfuzunun dayatılmasına karşı milli paralarla ticaret öne çıkmalı.

Beş gün önce Türkiye’ye gelen Rus Dışişleri Bakanı Lavrov, Ukrayna ile ilgili barış müzakerelerinin ancak Amerikan hakimiyetinin olmadığı “yeni bir dünya düzeni” kurulması halinde olabileceğini söyledi. Bu bile, dünyanın iki nükleer gücünün gelecek vizyonunun en iyi örneği. Lavrov, NATO’ya işaret ediyor. Yani yeni sistemdeki askeri değişikliğe. NATO ülkeleri safları sıklaştırırken, Soğuk Savaş döneminin ilerisinde bir ortaklık kuracağını açıklayan iki ülke, “Yeni Dünya Düzeni”ni üç ana başlıkta yorumluyor: Siyaset(rejimler ve ulus. sistem), ekonomi (dolar hegemonyası) ve askeri (NATO ve değişen nüfuz alanları).

En basit haliyle Rusya ve Çin’in yaptığı, Batı odaklı “küreselcilere” bir meydan okuma. Cinping’in “100 yıldır olmayan bir değişim geliyor. Ve bu değişimi birlikte gerçekleştiriyoruz.” açıklaması da işin özeti.

Doların gücünün kırılması ve 3. Dünya Savaşı iddiasını iki ayrı yazıda kaleme alacağım.

12 Nisan 2023