Ukrayna Krizi: Son Durum ve Ukrayna Savaş Haritası

Rus yanlısı güçlerin kontrolünde bulunan Lugansk ve Donetsk’deki son durum ile birlikte Ukrayna krizinin ortaya çıkışı, savaş mevzileri ve ayrıntılar timeline’ın sonunda yer alıyor.

İşte Kırım’daki Azak Denizi ve Kerç Boğazı’nda Rusya ile Ukrayna savaş gemileri arasında yaşanan gelişmeler…

Ukrayna’da Son Durum [TIMELINE]

Güncel Ukrayna son durum haritası için tıklayınız (2022)

15 Ocak 2018: Karadeniz’de Kerç Boğazı yakınlarında Rusya’nın el koyduğu Ukrayna savaş gemilerinin mürettebatı olan 20 askeri personelin tutukluluk süresi 24 Nisan’a kadar uzatıldı.

28 Kasım 2018: Ukrayna ile yaşanan gerilim sonrası ilk kez konuşan Rusya lideri Putin, Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko’nun önümüzdeki yıl düzenlenecek seçimlerden önce halk desteği azaldığı için gerilimi artırmak istediğini öne sürdü.

27 Kasım 2018:

NATO üyesi 29 ülke, Ukrayna’ya olan desteğini vurgularken, Rusya’ya Ukraynalı gemi ve denizcileri serbest bırakması çağrısında bulundu.

Rusya Federal Güvenlik Teşkilatı(FSB), gözaltına alınan Ukrayna Donanması’na ait botların, Rus sınırını gizlice geçme emri aldıklarını duyurdu.

Kırım’ın Simferopol kentindeki Kiev bölge mahkemesi, Rus karasularını ihlal ettiği gerekçesiyle gözaltına alınan Ukraynalı denizcilerden birinin 2 ay süreyle tutuklanmasına hükmetti.

Güncel Ukrayna son durum haritası için tıklayınız (2022)

26 Kasım 2018:

Ukrayna lideri Poroşenko’nun imzaladığı kararname parlamentoda onaylandı. Böylece Ukrayna’da 30 günlük sıkıyönetim resmen ilan edildi.

• Rus Interfax haber ajansı, Kerç Boğazı’ndaki 24 Ukraynalı denizcinin Rusya tarafından gözaltına alındığını duyurdu.

25 Kasım 2018:

• Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko, söz konusu kararın seferberlik içermeyeceğini, ancak “hazır olmak” amacı ile alınacağını dile getirdi ve kişi hak ve özgürlüklerinin de kısıtlanmayacağına dikkat çekti. Ukrayna basınında parlamentoda oylamaya sunulacak sıkıyönetim kararının 60 günlük bir süreyi içerdiği ifade edildi.

• Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, “Haydut metodu ile önce provokasyon, sonra zorlayıcı baskı, ardından da saldırganlık suçlaması.” ifadelerini kullandı.

• Rusya, alıkoyduğu Ukrayna savaş gemilerinin limanlarına döndüğünü duyurdu.

• Ukrayna parlamentosunun sıkı yönetim ilanı (görüşmek) için yarın toplanacağı belirtildi.

• Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko, Rus saldırılarına karşı koalisyon kurmak için uluslararası örgütlerin başkanlarıyla görüşmelerde bulunacak.

• RSB, Rus sınır muhafızlarına ait geminin Ukrayna Deniz Kuvvetleri’ne ait gemilere yakınlaştığı anın videosunu yayınladı.

• Şu ana kadar kesinleşen rakam: 6 Ukrayna askeri yaralandı.

• NATO’dan ilk açıklama geldi: NATO, karasularındaki seyir hakları dahil olmak üzere, Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü destekliyor. Uluslararası hukuka uygun olarak Ukrayna’nın Azak Denizi’ndeki limanlarına engelsiz erişiminin sağlanması için Rusya’ya çağrıda bulunuyoruz.

• • Ukrayna ordusunun Rusya destekli ayrılıkçıların kontrolündeki Donbass bölgesine ağır topçu atışı yapmaya başladığı belirtildi. Haberler doğruysa bu ordunun son yıllardaki en büyük topçu atışı.

• Ukrayna Donanması ve Savunma Bakanlığı siteleri çöktü.

• Rus Donanmasına bağlı özel kuvvetlerin Ukrayna Deniz Kuvvetleri’ne ait 3 gemiyi ele geçirdiği, Ukrayna Donanması’na ait iki geminin de hasar gördüğü duyuruldu.

Rusya mı doğru söylüyor yoksa Ukrayna mı?

Ukrayna’nın iddiası: Ukrayna Deniz Kuvvetleri KomutanlığıAzak Denizi’ndeki Kerç Boğazı civarında, FSB’ye ait sınır güvenliği teknesinden Ukrayna savaş gemilerine ateş açıldığını ve iki kişinin yaralandığını duyuruldu. Gemilerin Rus özel kuvvetler tarafından ele geçirildiği açıklandı.

Ukrayna Deniz Kuvvetleri’nin bir sonraki açıklaması Rusya’nın Ukrayna gemilerine eşlik ettiği ve 6 Ukrayna askerinin olayda yaralandığı yönünde oldu.

Rusya’nın iddiası: Üç Ukrayna gemisinin aşağıda da belirtilen gün içindeki yaşanan gelişmeler nedeniyle Kerç Boğazı’ndan geçmeye çalışması ile başladı. Rusya, izinsiz geçmeye çalıştığını iddia ettiği Ukrayna gemilerini alıkoyduklarını doğruladı ve daha sonra gemileri ‘serbest bırakarak’ limanlarına döndüğünü duyurdu.

Gün içinde yaşananlar:

Ukrayna’nın Rusya’ya bildirmeden Kerç Boğazı’ndan geçme girişimi nedeniyle bölgedeki köprünün altına kargo gemisi çekildi ve Azak Denizi’ne tüm girişler engellendi. Öte yandan Rusya’ya ait askeri savaş uçakları ile helikopterlerin devriye uçuşu yaptığı bilgisi verildi.

Rusya’ya ait bir sahil güvenlik teknesi Karadeniz ile Azak Denizi arasındaki Kerç Boğazı’nda Ukrayna’ya ait bir römorköre çarptı.

BAŞLANGIÇ: Rusya Federal Güvenlik Servisinden (FSB) yapılan açıklamada, yerel saatle sabah 07.00’de Ukrayna Donanması’na ait 3 geminin Rusya’nın karasularına izinsiz giriş yaptığı belirtildi.

Ukrayna’da Rus nüfusun yoğun olarak yaşadığı alanlar ile Rusya’nın olası bir savaş sonrasında Ukrayna’yı böleceği iddia edilen harita karşılaştırılması.

31 Ağustos 2018: Ukrayna’nın doğusunda Rusya destekli ayrılıkçıların tek taraflı ilan ettiği Donetsk Halk Cumhuriyeti’nde Cumhurbaşkanı Aleksandr Zaharçenko, Donetsk’teki bir restoranda bombalı saldırı sonucu öldü, Başkan Yardımcısı Timofayev de ağır yaralandı. Saldırıda toplam 11 kişi öldü.

Saldırıya ilişkin Zaharçenko’nun danışmanlarından Aleksandr Kazakov, ”Ev yapımı patlayıcı kafenin içinde kapının yakınına yerleştirilmişti. Katiller patlatmak için Zaharçenko’nun kafeye gelmesini bekledi” dedi.

Sürekli güncellenen gelişmeler:

– Donetsk Halk Cumhuriyeti Yeni lideri Denis Pushilin oldu ve ateşkesin bittiğini duyurdu. Bölgede sıkıyönetim ilan edildi.

– Donetsk Halk Cumhuriyeti Başkanlık Ofisi: Saldırıyı işleyenlerin kimliklerinin tespit edildiğini açıklanırken, zanlılara suikast siparişini Ukrayna Güvenlik Servisi’nin verdiği iddia edildi.

– Rus Dışişleri Bakanlığı, “Zakaharchenko’nun ölümünün arkasında Ukrayna olduğuna dair tüm deliller elimizde, bu durum çok ağır sonuçlar doğurabilir” açıklaması yaptı.

– Saldırı sonrası Ukrayna ordusunun savaşa hazır duruma getirildiğini söyleyen DHC Harekat Komutanlığı İkinci Başkanı Eduard Basurin, “Zaharçenko suikastı ABD’nin organizasyonudur.” iddiasında bulundu.

2 Şubat 2017:

Ukrayna Savaşı’nın 3 Yılı: Nedenler, Süreç ve Son Durum

30 Ocak 2017:

12 Eylül 2016:

*** Kırım Rusya’ya bağlanmışken(!), Lugansk ve Donetsk’in Rusya’ya bağlanmadı. Bu bölgelerde Rus yanlısı güçlerin Ukrayna silahlı güçleriyle çatışması söz konusu.

Alternatif Harita:

Ukrayna Krizi: Neler Oldu?

Ukrayna’da 2004 yılındaki Turuncu Devrim ile ülke yönetimi Rus odağından batı odağına dönmeye başladı. Ukrayna’daki krizin başlangıcı ise 22 Kasım 2013’te Yanukoviç hükümetinin AB Ortaklık Anlaşması’nı imzalamayı reddetmesi üzerine ortaya çıktı. Bu karar sonrası Batı yanlısı muhalefet ve destekçileri sokaklarda ve meydanlarda gösteriler düzenlemeye başladı. Demokratik seçimlerle 2010’da iktidara gelen Yanukoviç, Rus yanlısı politikalar izleyeceğini hükümeti devralmadan önce belli etmişti ki Turuncu Devrim dönemi sabıkası ortadaydı. Rusya Yanukoviç yönetimindeki Ukrayna ile 17 Aralık 2013’te bir anlaşma imzalamıştı. Bu anlaşma gereği Rusya Ukrayna’nın 15 milyar dolar değerindeki devlet tahvillerini satın almayı kabul etti ve Ukrayna’ya satılan doğal gazın fiyatını da düşürdü. Bu batı yanlısı gösterilerin şiddet grafiğini artıran sebeplerden bir diğeri olmuştu.

Muhalefet İdare Organlarını Ele Geçirmeye Başladı!

Gösteriler tam gaz devam etti ve muhalefet, Kiev’in ana caddesi Khreschatyk’ta Kiev Belediyesi’nin de aralarında bulunduğu pek çok kamu binasını ele geçirdi ki, belediye binası vakası doğrundan bir yasa ihlaliydi. Ukrayna’nın bir çok bölgesinde mahalli idare organları muhalifler tarafından kapatıldı/ele geçirildi.

Yaşanan gelişmelerin ardından parlamento 16 Ocak’ta kabul ettiği ve şiddet eylemlerine katılıma, polise mukavemete, idari binalara el koymaya, halkı aşırıcılığa çağırmaya vb. para ve hapis cezası getiren bir takım yasayı kabul etti. Bu yasadan itibaren muhalefetin taarruzu, koordine bir kampanya halini aldı. Muhalefet15 bölgede idareyi ele geçirmeye çalıştı ve bunların 9’u 28 Ocak itibariyle muhalefetin eline geçti. Bunlarla birlikte muhalifler Kiev’de birçok bakanlığı da ele geçirmişti. (www.stratejikortak.com)Muhalefetin bölge idarelerini ele geçirme politikası Ukrayna krizi olarak bilinen ve istikrarın yönetimsel olarak sağlanamadığı bölge idare sorunu ile ülkeyi karşı karşıya getirmiş oldu.

Muhalefet idare organlarını ele geçirirken açıkladıkları bir eylem planı ile buraların yönetimlerine sahip olacaklarını açıkladı. Bu planda ülkede ‘halk konseyleri’ şeklinde alternatif bir yetki sistemi oluşturmak ve yapılan toplantılar sırasında kurulan bu ‘konseyler’, muhalefet partilerinin bölge şubelerinin liderlerinden ve yerel yönetimin muhalif üyelerinden oluşacaktı.

Yönetimi elinde bulunduran Yanukoviç tüm gösterilere rağmen direnmeye devam etti. Tarih 24 Şubat 2014’ü gösterdiğinde ülkenin batısında ve başkenti Kiev’de kontrolü ele geçiren muhaliflerden sonra Yanukoviç Rusya’ya kaçtı. (stratejikortak.com)Ukrayna’da geçiş hükümeti kuruldu. Daha sonra yapılan seçimlerde ise, Rusya karşıtı ve AB yanlısı söylemleriyle bilinen ve ülkesini AB ve NATO’ya üye yapmak istediğini kaydeden Ukraynalı işadamı Petro Poroşenko, ülkenin yeni Cumhurbaşkanı seçildi. Geçiş hükümetinin ardından ise Yanukoviç yanlıları ülkenin güney ve doğusunda düzenledikleri gösterilerde yerel yönetimler güvenliğin merkez Kiev yönetimi tarafından değil, kendileri tarafından sağlanacağını açıkladı. Rusya yanlısı ve Ukrayna’da Rusça konuşan ülkenin güneydoğusundaki Harkov, Donetsk, Lugansk, Dnepropetrovsk, Zaporojye, Herson ve Kırım otonomisinin katıldığı “Ukrayna Cephesi” adlı kongreden çıkan bildiride şöyle denildi:

“Bölgelerde güvenlik, şu andan itibaren yerel yönetimlerin eline geçiyor. Kongre’de temsil edilen bölge yöneticileri, emrindeki güvenlik güçleri ve halkla birlikte anayasal düzeni korumak için birlikler oluşturacak. Başkent Kiev’de oturumlar düzenleyen parlamentonun son iki günde aldığı tüm kararların baskı altında kabul edildiğini varsayıyoruz. Rusya’ya bölgelerimizde düzen ve huzurun muhafaza edilmesi için ayrıca yardım çağrısı yapıyoruz.”

Rusya’nın Kırım İlhakı

Yanukoviç’in kaçtığı açıklanmadan önce 23 Şubat’ta ise Kırım’ın güneyindeki Sivastopol’da Rus yanlısı gösteriler başlamış, üç dört gün sonrada Rus bayraklarını göndere çeken, Rusya destekli olduğu iddia edilen silahlı milis güçler bir çok bölgeyi ele geçirdi. 6 Mart’ta Kırım Yüksek Konseyi 16 Mart tarihinde Kırım’ın Rusya’ya katılıp katılmayacağını belirleyen referandum yapacaklarını açıklamıştır. 16 Mart 2014’de yapılan referandumda Kırım’da %96.77, Sivastopol’de ise %95.6 oranında Rusya’ya bağlanma yönünde oy çıkmış ve 17 Nisan 2014 tarihinde Rus lider Putin Rusya’nın Kırım’ı ilhakını onaylayan imza ile Kırım resmen Rusya’ya katılmıştır.

Ek olarak:

• Ukrayna krizi sırasında yaşanan gelişmelerde Ukrayna Silahlı Kuvvetleri krize müdahale etmeyeceğini duyurmuş, Ukrayna Polis Teşkilatı da “Halkımızın yanındayız, değişim arzularını biz de paylaşıyoruz” açıklaması yapmıştı.
• Ukrayna’da iş adamları yani ‘oligarklar’ büyük güce sahip. Hatta Ukrayna krizinin başlangıç aşamasında dönemin ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Victoria Nuland Aralık 2013’te Kiev’de ülkenin en güçlü 4 iş adamıyla görüşmüştü. (stratejikortak.com)Hatta bu durumu Rus karşıtı, Batı yanlısı eski Ukrayna’nın Odessa Valisi ve Gürcistan eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’de dile getirmişti.

Rus yanlısı güçlerin olduğu Lugansk, Donetsk ve Rusya işgali altındaki Kırım:

• Yanukoviç, son girdiği seçimlerde şuan Rus yanlısı güçlerin kontrolündeki Lugansk ve Donetsk bölgeleriyle birlikte en yüksek oy oranına Kırım’da (%52,34) erişmişti.

2012 Ukrayna’daki parlamento seçim sonuçlarında Yanukoviç yanlılarını gösteren harita (mavi)

Yararlanılan Kaynaklar:
http://www.aljazeera.com.tr/gorus/ukraynadaki-siyasi-krizin-sebepleri-ve-one-cikan-ozellikleri
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/01/140123_ukrayna_soru_cevap
http://ydemokrat.blogspot.com.tr/2015/05/ukrayna-krizi-ve-rusyann-bat-ile-satranc.html
http://www.sozcu.com.tr/2014/dunya/ukraynada-devlet-coktu-baskani-kacti-461250/
https://tr.sputniknews.com/avrupa/20150913/1017707445.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/2014_K%C4%B1r%C4%B1m_krizi