Uganda’da Devlet Başkanı Yoweri Museveni, eşcinselliğe idam cezasının getirildiği tasarıyı imzaladı. Artık ülkede “ağırlaştırılmış eşcinsellik suçunu işleyen bir kişi”, mahkumiyeti halinde ölüm cezasına çarptırılabilecek. Ayrıca medyada çok yer almasa da tasarıda 18 yaş altındaki biriyle ilişki yaşayan kişiler de idam edilecek. Bu arada Uganda’da (Britanya sömürge yasası gereği) eşcinsel ilişki, zaten ömür boyu hapis cezası sebebiydi.

Şimdi konuya gelelim. Bilmeyenler için Uganda, Hristiyan bir ülke. Seçimle gelen Devlet Başkanı Museveni de 20 yıldan fazla süredir ülkeyi yönetiyor. Kendisi Afrikalı liderlere “dünyayı eşcinsellikten kurtarma” çağrısı yapan, eşcinselliği “yozlaşma ve çöküş” olarak gören biri. Bu durumu da “Batılı ülkelerin dayatması” olarak yorumluyor. Arkasında da Trump’ı destekleyen Evanjelik Hıristiyanlar var. Museveni yasayı 2014’te yine yasa meclisten geçirmişti ancak Anayasa Mahkemesi iptal etmişti. O zaman küresel vakıflar başta olmak üzere ABD ve bazı Avrupa ülkeleri ambargo uyguladı. ABD Başkanı Biden 9 yol önce yapılan gibi yine yaptırım uygulayacaklarını açıkladı. Ama Uganda yönetimi boyun eğmeyeceklerini açıklıyor.

Eşcinsellik meselesi, çocuk yaşta cinsiyet değişikliği ve benzer konular iki grup arasında kültür savaşına dönmüş halde. Dünyada Hristiyan ya da Müslüman fark etmez, sağcı/radikal/gelenekselci olarak tanımlanan ülke liderleri bu meseleyi; “küreselci” olarak tanımlanan, başını ABD ve AB üyelerinin çektiği ülkelerin ‘dayatmaları’ olarak görüyor ve mücadele etmeye çalışıyor. Dünyada milliyetçilerin ve sağ hükümetlerin güçlenmesiyle bu mücadele daha da gün yüzüne çıkacak. Rusya, Macaristan ve Çin bunların en bilinenleri. Daha önceki yazılarımda bahsettiğim, Çin ve Rusya gibi ülkelerin ‘dolara karşı mücadelesi’, Batı’nın kültür dayatmasına yönelik de var. Rusya’da cinsiyet değiştirme ameliyatları ve eşcinsel propagandanın yasaklanması en yakın örnekler. Savaş sürecek.Takipte kalın: @baydno

(Tamamen şahsi görüşüm ama bence Erdoğan’ın balkon konuşmasında “LGBT’ciler” diyerek ithamlarda bulunması ve konuyu gündemde tutması, “Küreselcilere” de açık bir mesaj.)

(2 Haziran 2023)

Arap ülkeleri, 12 yıl sonra Esad’ı birliğe çağırdı. Suriye’nin üyeliği 16 Kasım 2011’de askıya alınmış, yetmemiş ülkenin temsil hakkı 24 Mart 2013 itibariyle muhalif güçlere verilmişti. Zaman geçti, bölge değişti. Şu an ortada muhalifler yok, muhaliflere destek veren Arap liderleri yok. 12 yıldır İran ve Rusya’nın desteğiyle ayakta kalan Esad var.

Mısır ve Suudi Arabistan, zirvede Suriye krizinin çözümünü Arapların bulması gerektiğini belirterek “Arap milliyetçiliğini” ön plana çıkarken, Esad da tam ortama uygun açıklamalarda bulundu: “Çok başlık var ki, söze yer yok, zirveler yetmiyor bunlara. Arapların reddettiği Siyonist varlığın direnişçi Filistin halkına karşı işlediği suçlarla başlamıyor, sapkın bir ‘Müslüman Kardeşlik’ havasıyla aşılanmış yayılmacı Osmanlı fikri tehlikesiyle bitmiyor…”

Aslında Esad, hem BAE, Mısır, Suud ve Bahreyn gibi ülkelerdeki ortak tehlike olan Müslüman Kardeşler’e vurgu yaparak “düşmanımız bir” diyor hem de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı eleştiriyor. Ama artık bölgeli dinamikler değişiyor.

Mesela Arap liderler arasında ilk adımı Ürdün Kralı Abdullah, “Suriye’yi tecrit etmek ve Arap Birliği’nden uzaklaştırmak İran’a daha fazla alan açtı” diyerek açmıştı. Haklıydı da. Esad zaten İran’a yakındı ama şu an muhtaç hale geldi. Bu evrede İran “Şii Hilali”ni çok güzel çizdi. Bir ucu Bahreyn’de, diğeri Lübnan. Hilal’in ortasındaki Irak ve Suriye zaten İran’a teslim. Lübnan’da Hizbullah, Bahreyn’de (yönetimde olmasa da) Şii dini lider… Trump, Obama’yı “Irak’ı İran’a teslim ettin” diyerek eleştirirken, o da Esad konusunda radikalliğini sürdürerek Yemen’i de Suriye’yi de İran’a bırakmıştı.

Aslıdan 2016 yılında Halep’in alınmasıyla Esad iç savaşta üstünlük elde ederek psikolojik savaşı kazanmıştı ancak Arap Birliği’ne davet edilmesi, diplomaside de bunun yansıması olarak dünyaya ilan edilmiş oldu. Sadece Türk dış politikası değil, bölgedeki dinamikler ve aktörler değişiyor. Mesela İran ile ilişkisi olmayan Suudi Arabistan, 7 yılın ardından Çin’in arabulucuğunda tekrar ilişkilerini başlattı. Ayrıca Yemen’de İran’a yakın silahlı güç Husiler ile görüştü. Ortadoğu değişiyor. Peki Türkiye ne yapıyor?

(24 Mayıs 2023)

Yeni dönemde Suriye lideri ile görüşmelerin adının konmasını bekliyorum. Esad’ın ön şartı Türk askerinin çekilmesi ama bunun olması zor. En azından periyodik bir süreç ve mültecilerin geri dönmesiyle bağlantılı olabilir. Türkiye’nin benim tabirimle ‘ön cephe taktiği’ ile terörle sınırın ötesinde mücadele stratejisi, Esad’ı da YPG konusunda hizaya çekebilir. Tek taraflı adımlar atılamaz. İki taraflı ‘taviz’ verilmelidir.

Kuzey Irak’ta onlarca karakola sahip olan Türkiye, PKK ile mücadelesini sürdürecek, IKBY ile ilişkilerini özellikle PKK’ya karşı kullanacak. Seçimden bir hafta önce Türkiye ve IKBY arasında Derecik-Zet sınır kapısı açılmıştı. Bağdat yönetimi ile de planlanan sınır kapısının açılması elzem. Ancak Bağdat ile adı konmamış gerginlik devam ediyor ve İran olduğu sürece bu devam edecek gibi duruyor.

İran… Söylenecek çok sözün olduğu ancak artık konuşmaktan bıktığım komşu ülke. Arap ülkeleri ile ilişkileri düzeltme arayışındaki İran, Suriye ve Irak’ta karşımızda olmayı sürdürecek. İlişkilerin stabil seyirden öteye geçmeyeceğini düşünüyorum.

KKTC yani Doğu Akdeniz. KKTC’de her şey yolunda ancak 2019’da Libya ile yaptığımız anlaşmanın sınırlarına daha bir kez gemi göndermedik, 2021’den bu yana Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ın iddia ettiği Sevilla Haritası’nda hiç faaliyet yürütmedik. Yani Avrupa ile arka plandaki anlaşmalar çıkarımıza değil. Tıpkı Geri Kabul Anlaşması gibi. Avrupa ile anlaşma bahanesiyle Yunanistan’a boyun eğmek en büyük vakit kaybı. Mavi Vatan doktrin olmalı.

Erdoğan’ın zaferinin en sevinenlerinden biri de Azerbaycan lideri Aliyev oldu. Çünkü önümüzdeki süreçte Türkiye’nin ‘garantörlüğü’ ve Paşinyan’ın gerçekçi yeni adımlarıyla Zengezur Koridoru açılacak, Karabağ’daki Türk varlığı daha güçlü hale gelecek. Maalesef Türkiye olmazsa Fransa da Rusya da, en çok da İran, Azerbaycan’a çok pres yaparlar. Aliyev de bunu biliyor.

Seçim sonrası Erdoğan’ı arayan ilk ülke liderlerinden biri de Gürcistan’dı. Rusya tarafından toprakları işgal edilen Gürcistan, Batı’ya yakınlaşmasını Türkiye’nin desteğiyle sürdürüyor ama Ermenistan ile iyi ilişkiler ve kapıların açılması, en çok Gürcüleri zor durumda bırakacak.

(31 Mayıs 2023)

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Çin’i “küresel güvenlik ve refah açısından çağın en büyük sorunu” olarak tanımladı. İngiltere’de bildiğiniz gibi son 4 yılda 4 başbakan değişti. Johnson’a faşist, Hint kökenli yeni Başbakan Sunak’a ise ‘ılımlı’ dendi. Ama hepsi Rusya ve Çin karşıtıydı. Hiçbiri bu konuda taviz vermedi. Hatta Hint kökenli olduğu için Sunak için “göçmen politikası sert olmaz” deniyordu ama göçmenlere karşı yeni yasa çıkardı ve uluslararası baskıya rağmen yakalanan göçmenleri Ruanda’ya göndermeyi sürdürdü.

İngilizler öyle bir istihbarat yapılanmasına sahiplerdi ki Rusya’nın Ukrayna’ya saldıracağını 5 ay önce söyleyip bölgeye sevkiyatı artırdı. Savaş başlamadan önce yayınladıkları haritada, Rusya’nın Ukrayna’ya hangi bölgelerden gireceğini nokta atışı yaptı. Yazmıştım onu da.

İngiltere “Atlantik stratejisini” yürüten dünyanın en köklü ülkelerinden. AB ile olan güvenlik anlaşmalarında hep bağımsız, daha “ada odaklı” oldu. Son yıllarda ise ABD ile ittifak kurarak -Fransa’yı bile karşısına alarak- Avustralya ile nükleer denizaltı anlaşmasını imzaladı. Avrupa ‘ılıklaştıkça’ İngiltere ‘radikalleşti’. Geleceği okuyan, Batı’nın hegemonyasını Doğu’ya kaptırmamak için hep direndi. Rusya ve Çin ikilisine karşı ABD’den daha gerçekçi mücadele ediyor. Bu stratejiyi de devam ettireceği aşikar. Çünkü İngilizlerde devlet politikası isimlerle değişmiyor. Devlet disiplini de budur zaten.

Küçük de bir not ekleyeyim. İngiltere, diğer Avrupa ülkeleri ve ABD’ye göre Türkiye ile ortak çıkarları daha önemseyen bir ülke. 2022 rakamlarına göre Almanya, ABD ve Irak’ın ardından en fazla ihracat yaptığımız 4. ülke. Yine geçen sene rekor silah satışı yapan İngiltere’nin en fazla silah sattığı üçüncü ülke ise Türkiye. ABD’nin Ortadoğu’ya yönelik planlarında PKK’nın yeri olmasa ve Türkiye ile ikili ilişkileri daha fazla önemsese, İngiltere’nin Türkiye’ye yakınlığı Katar seviyesine gelir. Çünkü bu topraklar çok kıymetli. Bölgede Türkiye gibi savaş tecrübesine sahip olan ordu, her zaman yanında görmek istenilecek bir güvence. Nüfus, ekonomik büyüklük ve tarihsel güç ise Türkiye’yi vazgeçilmez kılan diğer başlıklar.

(23 Mayıs 2023)

Çin ile yakın ilişkilere sahip olan eski Pakistan Başbakanı Imran Han, ABD’nin dayattığı “Rusya’ya yaptırım” kararını hayata geçirmemişti. Sürekli ABD’nin işgallerini eleştirirdi. Bu nedenle birçok kişi kendisinin Batı’nın hedefinde olduğunu dile getirirdi. Geçen sene de mecliste hızlı bir adım atılarak güven oylaması yapıldı ve görevden düşürüldü. Kendisi bu kararı tanıdı ancak erken seçim ilan edilmediği için destekçileri aylarca sokakta gösteriler düzenledi. 8 Mayıs’ta da eski bir yolsuzluk davası nedeniyle Yargıtay’a gittiği sırada apar topar gözaltına alındı. Kısa sürede çıkarılsa da olaylar dinmedi. Sokaklar tekrar dolup taştı.

İçerideyken Pakhtunkhwa eyaletinde kan donduran bir olay yaşandı. Han’ın serbest bırakılmasını isteyen kalabalık içerisinde bir molla kürsüye çıkarak Imran Han’ı “peygamber” olarak tanımladı. Pakistan gibi bir ülkede bu ifadenin sonu belliydi. Mikrofonu kapatılan molla, çevresindekiler tarafından zapt edildi ve oracıkta ‘kesilerek’ öldürüldü. Şaşırtsa da bu oldu. Her ne kadar çevredekiler de Han destekçisi olsa da Pakistan gibi bir ülkede böyle bir ifade susulup geçilecek bir şey değildi.

Pakistan’da hâlâ kriz devam ediyor. Pakistan öyle bir ülke ki bağımsız olduğu 1947’den beri ilk defa 2013’te seçimle el değiştirmişti. 66 yıl boyunca hükümetler, bir sonraki seçimi görememişti. Ya liderler öldürüldü ya darbe oldu ya da sürgüne gönderildi. Han ise ordunun bu kadar güçlü olduğu bir ülkede, alenen orduyu suçlayabiliyor. Bu gerçekten cesaret ister. Ama bu gücünü de halktan alıyor. Çünkü askere sempati beseleyen eyaletlerde bile halk Han’ın yanında durarak askerlere tepki göstermeye başladı. Şu an Pakistan ordusu kararsız. Han, önceki Başbakan gibi sürgüne mi gönderilmeli, yoksa suçlamalarla idam mı edilmeli? Yoksa bilinmeyen ellerin suikastine mi kurban gitmeli? Çünkü daha önce farklı lider bu sonları yaşadı. Bölgeyi takip edenler, iç savaş riski nedeniyle Han’ın idam edilmeyeceğini, sürgüne gönderileceğini düşünüyor. Çünkü halk desteği çok yüksek. Olası iç savaştan korkuluyor.

Imran Han’ın akıbetini, görevden düşürülmesinden bu yana ele aldığım gibi takip etmeye devam edeceğim.

(6 Haziran 2023)

Türk askeri Osmanlı’dan bu yana ilk kez 1999’da Kosova’ya gitmişti. O dönemde davul zurnalarla Türk askerini karşılayan Kosovalılar, Sırp katliamlarına karşı NATO askerleri ile yan yana durdu. 24 yıl boyunca Türk askerinin NATO kapsamında konuşlu bulunduğu Kosova, Sırp azınlıkla yaşanan gerginlik sonrası krizle karşı karşıya kaldı. Krizin temeli, Nisan ayındaki yerel seçimleri boykot eden Sırpların, kuzeyde çoğunluğu Sırpların oluşturduğu bölgelerde seçimleri kazanan Arnavutlar’ın göreve başlamasıyla patlak verdi. Kamu binalarına girmeye çalışan Arnavut’lara karşı Rus yanlısı “Z” amblemli Sırpların müdahalesi, bölgedeki NATO birliklerinin olaya dahil olmasına neden oldu. 30 NATO askerinin yaralandığı olaylar dinse de 500 Türk komandosu daha Kosova’ya gönderildi. Böylece KFOR kapsamında 4 bine yakın NATO askerinin bulunduğu ülkedeki Türk askerinin sayısı 850’ye çıktı. Yani Kosova’da Türk askerinin sayısı, İtalya (715) ve ABD’yi (561) de geçti.

Kosova’daki ABD Gerginliği

En büyük asker payına sahip olan Türkiye, 2008’de bağımsızlığını ilan eden ve nüfusunun yüzde 95’inden fazlasının Arnavut, Türk ve Bosnalı Müslümanlardan oluşan Kosova’yı ilk tanıyan ülkelerden biri olmuştu. Sırbistan, Rusya ve Çin gibi “Doğu bloku” ülkeler tarafından tanınmayan Kosova’nın sadece yüzde 5’i Sırplardan oluşuyor. Son dönemde ABD ve Rusya’nın güç mücadelesi içerisine girdiği ülkede hükümet ABD tarafından desteklenirken, “karar alma sürecinde ABD’ye danışmadığı için” “aforoz” edilmişti. Başbakan Albin Kurti Amerikan desteğini kaybetti ancak dik duruu sayesinde halktan büyük destek aldı ve Mart 2021’de yapılan seçimlerde oyların yüzde 50’sinden fazlasını alarak rekor kırdı. ABD’nin “nazlı ve öngörülemez” kararı sonrası İngiltere, Washington’ı “stratejik tutarsızlık” şeklinde eleştirmişti. Bölgedeki krizi ABD’nin çözmesi daha da zor hale gelirken, İtalya ve Türkiye gibi bölgesel güçlerin rolü daha da önem kazanıyor.

Balkanlar gergin, Balkanlar sinirli, Balkanlar asabidir… Sanırım hem Kosova’nın hem de Sırbistan’ın iyi ve samimi ilişkilere sahip olduğu tek ülke Türkiye olabilir. En fazla asker payı da masadaki ara bulucu rolümüzü güçlendirecektir.

Kısa not: Balkanlar gergin, Balkanlar sinirli, Balkanlar asabidir. Balkanlar Ukrayna savaşına kadar Avrupa’daki son savaşlara sahip olan, İkinci Dünya Savaşı sonrası da kıtadaki ilk savaşların boy gösterdiği topraklardır. Birliğin kötü sınavlar verdiği topraklardır. ABD ve Rusya’nın karşılıklı mücadele içerisine girdiği topraklardır. Aynı zamanda Osmanlı’dan kalma, etnik kimliği ne olursa olsun Müslümanlara “Türk” denilen topraklardır. Balkanlardaki milyonlarca kişinin akrabasının bulunduğu ülke de; hem Kosova’nın hem de Sırbistan’ın iyi ve samimi ilişkilere sahip olduğu tek ülke de Türkiye denebilir. Ata yurdu topraklardaki meseleleri takip etmek, sadece Osmanlı’nın mirası değil; yüz binlerce vatandaşımızın akrabasının ve soydaşlarımızın akıbeti için önem arz etmektedir. Türkiye’nin Balkanlarla ilgili politikasını da yazmıştım, hikayede tekrar atacağım. Yazılarımı düzenli takip ederseniz, olayların öncesi ve sonrasının bütünlüğü daha iyi sağlanabilir.

(8 Haziran 2023)