S-70 Okhotnik B: ‘SİHA Teknolojisinde Yeni Çağın Başlangıcı’

Ocak 2019’da görüntülendiğinden beri herkesi farklı bir beklenti içerisine sokan, “uçak pilotunun eş zamanlı kontrol edebilmesi” özelliği sayesinde operasyonel anlamda çok farklı bir gelecek vadeden ve hatta Vladimir Miheyev’in röportajına göre “6. nesil savaş uçaklarının başlangıcı” olacak insansız hava aracı Okhotnik-B (ОХОТНИК-Б) veya Okhotnik S-70’in (Türkçesi AVCI) geliştirme süreci hala devam ediyor. Planlanan sonuca ulaşılması halinde (daha evvel ABD tarafından da denenen) Rusya’nın operasyonel kabiliyet ve üstünlüğünü tartışmasız artıracak olan projenin geliştirme sürecine ve getirmesi planlanan yeniliklere birlikte bakalım.

2011’deki geliştirme sözleşmesi duyurulduğunda herkes Rusya’nın bilindik anlamda bir İHA üreteceğini sanıyordu. Teknik gereksinimlerin onayı, tedariki (2012) ve yer prototipinin hazırlanması (2014) sonrasında bile hala genel kanı sıradan bir gözetleme ve keşif İHA’sı geliştirileceği yönündeydi. İlk kez Rusya Askeri Elektronik Sistemler üreticisi (KRET) genel müdür yardımcısı Vladimir Miheyev’in 2016 yılındaki röportajında Rusya’nın yeni geliştirdiği 6. nesil savaş uçağı projesiyle (biri insanlı diğeri insansız olmak üzere) iki yeni hava aracı geliştirdiğini ve beraber uçuş icra edecek bu araçların tek pilot tarafından kumanda edileceğini açıklamasıyla Rusya’nın aslında ne kadar farklı bir projeye kalkıştığına dair ipuçlarını aldık.

Ocak 2019’da çekilen SU-57 fotoğrafında 053 kuyruk numaralı uçağın kuyruğuna işlenen siluette açıkça “hayalet” dizaynında bir hava aracının olduğu görülüyordu.

Havacılık meraklıları ve uzmanlar daha hiçbir yorum yapamadan ilerleyen günlerde bir Rus sitesinde Okhotnik-B (ОХОТНИК-Б) ismiyle “Rusya’nın yeni drone projesi” şeklinde fotoğraflar yayınlanması üzerine hemen “SU-57 ile beraber uçacak drone bu!” yorumları havada uçuşmaya başladı. Gerçekten de Vladimir Miheyev’in röportajında söylediği proje bu olabilirdi.

Sonrasında proje gizlenmek yerine adeta Rusya’nın bir gövde gösterisine dönüştürüldü ve teknik detaylar Dünya kamuoyu ile paylaşıldı. Motor olarak MIG-35’lerde kullanılan RD-33’ün artyanmasız bir türevi olduğu söylenen 52.9kN’luk turbofan motorun kullanıldığı ve aracın ağırlığının 20 ton olduğu öğrenildi.

Uydu görüntülerine bakarsak S-70 Okhotnik-B’nin klasik bir İHA’ya göre ne kadar da büyük olduğu açıkça görülüyor.

Ayrıca S-70 Okhotnik-B’nin geliştirme sürecinde PAK-FA T-50 projesinde kullanılan teknolojilerin bolca rol aldığı ayrıntısı, 6. nesile dahil olacağı iddia edilen uçağın 2018’de uçuş testlerinin başlayacağı ve 2020’de Rus Hava Kuvvetleri envanterine girmesinin planladığı haberleştirildi. Yine bu duyurulara göre S-70 Okhotnik-B ile donatılmış iki görev gücünün (birisi doğu diğeri batıda görev yapmak üzere) 2024 yılında göreve başlayacağı söylenmişti.

2018’de bir testte prototip 200 km/s hıza ulaştı. Ağustos 2019’da aracın 20 dakikalık bir uçuş testini başarıyla tamamladığı duyurulurken, 600 metre irtifada gerçekleşen uçuşun görüntüleri kamuoyu ile paylaşıldı.

Eylül 2019’a gelindiğinde ise SU-57 ile S-70 Okhotnik-B’nin beraber uçuşuna dair görüntüler basına servis edildi.

Başlangıcından itibaren “hayalet” özellikli (“Stealth” olarak tabir edilen, radar ve güdüm sistemlerine yakalanmayan özel tasarım, boya, malzeme ve elektronik aksam içeren hava araçları) tasarım çizgisi ile göze çarpan İHA’nın tamamiyle bir hayalet uçak olması bekleniyordu. Zaten görev arkadaşı olması beklenen SU-57’nin hayalet özellikleri, yanına verilecek İHA’nın düşman radarları tarafından görülüyor olması sonucunda adeta çöp olurdu.

Araya bir parantez açalım. İnsanlı ve insansız hava araçlarının birlikte operasyonel kullanılması ve birlikte kontrolü fikri bir ilk değil. ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı 22 Mart 2018’de yayınladığı video ile 1 adet F-35 A Lightning II’nin 6 adet insansız hava aracıyla beraber uçtuğunu göstermişti. Buradaki konsept İHA’ların kendi basit uçuş dinamiklerini kendileri, hedef ve silah kontrolünü ise tıpkı bir komutan gibi F-35’in üstlenmesi idi. Böylece F-35 pilotu düşman menzilinin hemen dışarısında güvenli şekilde uçarken tehlikeli hedeflere (komuta noktaları,hava savunma sistemleri vb.) kendi kontrolündeki İHA’lar ile saldırabilecek ya da keşif yapabilecekti.

Rusların projesinde ise pilotun kendi uçağıyla birlikte uçurması planlanan bu İHA’yı hayalet özellikleri donatma çabası açıkça görülüyor. Zira operasyon kapsamında İHA’ların kontrolünü sağlayacak uçağın hayalet özelliklerinin, yanında gezdireceği İHA yüzünden tehlikeye atılması ve düşman radarlarca tespiti işten bile olmazdı.

Rusların bu hayalet çabasına rağmen kullandıkları motor sistemi çok büyük bir tezat oluşturuyor. Çin’in AVIC 601-S “Keskin Kılıç” İHA’sında kullandığı gibi üstten hava girişli ve yuvarlak konvansiyonel egzoz çıkışlı motor sistemi, İHA’nın infrared izini, radar görünürlüğünü ve güdüm tehlikesini oldukça artırıyor. Bu da operasyonel verimliliğin düşmesi demek.

Tabii ki bu motor sisteminin tercih edilmesinde, aracın her yönden hayalet özelliği ihtiva etmesinin amaçlanmamış olması ihtimali etkili olmuş olabilir. Zira hava araçlarının sadece ön cepheden hayalet özelliği barındıracak şekilde tasarlanması yaygın bir uygulama.

Şimdilik SU-57 pilotunun eş zamanlı olarak (kuyruksuz olması sebebiyle) zaten kontrolü zor olan bu aracı elle kontrol etmesi oldukça zor görünüyor. Havada süpersonik bir hızda iki aracı manuel kontrol etmek yerine S-70 Okhotnik-B’nin kendi kontrolünü bir noktaya kadar sağlayabilmesi amacıyla bir yapay zeka geliştirilmesi ve teknik anlamda iki aracın iletişimi ve veri transferinin kolaylıkla sağlanabilmesi için yüksek teknoloji geliştirilmesi şart görünüyor.

Tüm bunlara rağmen tasarımın her ayrıntısının değiştirilebileceğini unutmamak lazım. Sonuçta bu İHA henüz geliştirme aşamasındaki bir konsept.

Burak Orçan

Stratejik Ortak Misafir Yazar