Tacikistan ile Çin ile 2011 yılında yapılan anlaşmaya göre Tacikistan’a toprak devrettiğini biliyor muydunuz? Biraz uzun olacak ancak öncelikle harita ile başlayalım.
1999’daki Toprak Devri (Kırgızistan sınırında):
• Tacikistan, Markansu Nehri vadisinde bulunan 200 km²’lik bir alanı Çin’e devretti.
• Bu bölge, Tacikistan-Kırgızistan-Çin sınırlarının kesiştiği stratejik bir alan.
2011’deki Toprak Devri (Doğu Tacikistan – Pamir Dağları):
• Tacikistan, Sarikol Dağları’nın 1.158 km²’lik doğu yamaçlarını Çin’e devretti.
• Bu, Tacikistan’ın Çin’e olan borçlarını ödeyememesi nedeniyle gerçekleştirilen bir anlaşmanın parçasıydı.
• Bu bölge Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile bağlantılı olup, Çin açısından stratejik bir sınır güvenliği bölgesi olarak görülüyor.
Karasu Sınır Kapısı (2004 yılında açıldı):
• Tacikistan ile Çin arasındaki önemli bir sınır geçiş noktası olarak hizmet veriyor.
• Çin’in Tacikistan ile ticaretini ve güvenlik iş birliğini artırma stratejisinin bir parçası.
Tacikistan’ın Çin’e Toprak ‘Satmasının’ Arka Planı
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ve Tacikistan iç savaşının ardından, Tacikistan’a borç vermeye istekli çok az ülke veya kuruluş vardı. Bunun temel nedeni, Tacikistan’daki otoriter rejimin ekonomik büyümeyi teşvik etme konusunda isteksiz olması ve ülkenin GSYİH’sini artırmaya yönelik herhangi bir somut çaba göstermemesiydi. Bu nedenle, Tacikistan’ın borçlarını geri ödeme kabiliyeti konusunda ciddi şüpheler vardı.
Tacikistan’ın Çin’e Olan Borcu ve Çin’in Sınır Talepleri
2010 yılı civarında, Tacikistan’ın Çin’e olan borcu, ülkenin GSYİH’sinin yaklaşık %36-38’i seviyesindeydi. Öte yandan, Çin hiçbir zaman Sovyetler Birliği ile (ve dolayısıyla Tacikistan ile) olan sınırını tam olarak kabul etmemişti. Çin, özellikle Doğu Tacikistan’da bulunan Pamir Dağları’nın önemli bir kısmını (Himalayalar’ın bir uzantısı olup Tian Shan Dağları’na kadar uzanır) kendi toprağı olarak görüyordu.
2011’de Yapılan Anlaşma: Toprak Karşılığı Borç Affı
Tacikistan’ın Çin’e olan büyük borcunu geri ödeme şansı olmadığı için, Tacik hükümeti 2011 yılında Pekin ile bir anlaşma yaptı. Bu anlaşmaya göre Tacikistan, 2010 yılındaki sınır çizgisinden 2 km doğuya çekilmeyi kabul etti. Karşılığında Çin, Tacikistan’ın borçlarının bir kısmını sildi. Ancak, Tacikistan’ın Çin tarafından talep edilen toprakların yalnızca %5’ini devrettiği belirtiliyor.
(Not: 2 km’lik sınır değişikliği küçük gibi görünse de, aslında Tacikistan’ın yaklaşık 1.158 km² toprağı Çin’e bırakılmış oldu.)
Çin, Tacikistan’ı ekonomik şantajlarla köşeye sıkıştırarak Doğu Türkistan sınır güvenliğini sağlarken, Tacikistan-Afganistan sınırına askeri üsler inşa ediyor.
En önemlisi de Afganistan’a bağlı Wakhan Koridoru’nda hakimiyet kurma çabası.
E-BÜLTENE ABONE OLUN
Stratejik Ortak yazarlarının makalesi ve haritalar ücretsiz e-postanıza gelsin.
Abone oldunuz, teşekkürler.
Bir şeyler yanlış oldu. Lütfen daha sonra tekrar deneyin.
