Birleşik Krallık’ın Yeni Sorunu: Cebelitarık

Geçtiğimiz ay yaptığı Brexit referandumu ile AB’den ayrılma kararı alan Birleşik Krallık’ın çözmesi gereken bir sorun daha var: Cebelitarık. Brexit referandumunda %96 gibi çok keskin bir oranda AB’den kalma yönünde oy kullanan Cebelitarık halkı buna rağmen Birleşik Krallık’a bağlı olduğu için AB’den ayrılmak durumunda kalacak.

Cebelitarık sorununa girmeden önce kısaca Cebelitarık’ın geçmişine göz atmakta fayda var. İspanya Kralı II. Carlos’un varis bırakmadan ölmesi üzerine dünyanın en büyük gücünün topraklarının paylaşımı konusunda çıkan anlaşmazlıklar İspanya Veraset Savaşları diye bildiğimiz 15 yıl kadar süren bir dizi savaşa sebep oldu. Fransa’nın İspanya tahtında hak iddia etmesi, Birleşik Krallık’ın kıtayı kontrol politikası ile örtüşmeyince taraflar belli oldu. Savaşlar sonunda Fransa yenildi, İspanya’nın da Habsburglarla gelen toprakları Avusturya’ya verildi. Birleşik Krallık ise Utrecht Antlaşması ile Cebelitarık’ı İspanya’dan almayı başardı.

O günden bu güne 303 yıldır Birleşik Krallık’ın egemenliğinde kalan Cebelitarık zaman zaman İspanya’nın hukuksal mücadelesine ve dış politikasına da etki etti. Stratejik konumuyla Birleşik Krallık için her zaman avantaj olan Cebelitarık 20. yüzyılda zor günler de yaşadı. İspanya İç Savaşı’nı bitirerek yönetime el koyan General Franco, Cebelitarık’ın İspanya’nın egemenliğinde olduğunu savunarak 13 yıl boyunca Cebelitarık sınırını kapatmıştı. Bu gerginlik ortamında 1967’de referanduma giden Cebelitarık, Birleşik Krallık’a bağlı kalmayı seçecekti. Ancak sorunlar bitmeyecek ve 2002’de yine referandum yapılacaktı. Madrid yönetiminin ‘egemenliğin ortak paylaşımı’ konusundaki teklifi %96 ile olumsuz yanıtlanacak, halk yine Birleşik Krallık’ı seçecekti.

Birleşik Krallık da bu adıma karşılık Cebelitarık Yasası‘nı yenilemiştir. “Cebelitarık halkı, Parlamento’nun farklı bir iradesi olmadığı müddetçe Majesteleri’nin dominyonu olmaya devam edecektir. Majesteleri hükümeti Cebelitarık’ın, özgür ve demokratik taleplerinin aksine, başka bir devletin egemenliği altına girmesini öngören bir anlaşmaya taraf olmayacağını güvence etmektedir. Cebelitarık’ın 2006 yılındaki referandumla kabul ettiği anayasanın Cebelitarık halkına, İngiliz egemenliği altında ve dış ilişkilerinde Birleşik Krallık’a karşı sorumlu olmaya devam etmekle birlikte, kendi kendini yönetme hakkını verdiği” ifadeleriyle Cebelitarık statüsü açıklanmıştır.

Yapılan kamuoyu araştırmaları İngilizlerin Cebelitarık’a fazlasıyla önem verdiği görülmektedir. %60 oranında bir kitle Cebelitarık meselesinin önemli olduğunu düşünmektedir. İspanya’da bu oran %52’dir. Ancak konu Madrid yönetimi açısından hala önemini koruyor gibi. Brexit referandumu sonrası İspanya Dışişleri Bakanı Garcia-Margallo, “Cebelitarık’ta İspanyol bayrağının dalgalanacağı an artık daha yakın.” ifadelerini kullanmıştı. Birleşik Krallık Dışişleri Eski Bakanı Philip Hammond ise Brexit sonrası Cebelitarık’ın yanında olacaklarından, halkın arzusu olmadan bağımsızlık müzakereleri yapılmayacağından, ancak çıkarları korumanın da zorluğundan bahsetmişti.

İspanya ile Birleşik Krallık arasında yılladır süren hukuk mücadelesi şimdi de AB arenasına taşınmış görünüyor. Ekonomik darboğazdaki İspanya’nın elinde şimdi de AB kozu var, Birleşik Krallık ise mevcut gücüne ve istikrarına güveniyor. Ancak 35.000 nüfuslu Cebelitarık halkı AB’nin ayrıcalıklarından faydalanma fırsatlarını geri tepmek istemeyebilir. Ekonomisi küçük mikro devletler için AB gibi örgütlerin önemi hayati derecede.

Birleşik Krallık Brexit referandumu sonrası İskoçya ve Kuzey İrlanda’da başlayan sıkıntılar Cebelitarık’a da sıçramış durumda. Yakın bir gelecekte Cebelitarık’ta da bir referandum beklenebilir, İspanya da toprak bütünlüğünü tehdit olarak gördüğü Cebelitarık’ı 300 yıl sonra yeniden topraklarına katarak boğazda egemenliğini güçlendirebilir. Ancak kesin olan bir şey var ki İngilizler stratejik öneme sahip bu şehir devletini kolay kolay bırakmayacaktır. Hele de Birleşik Krallık’ın AB’den çıkmasının gerçek sebepleri düşünüldüğünde…

Cebelitarık Nerede

Cebelitarık Haritası