Yakın Doğu’ya Türk göçlerinin başlangıç tarihi net olarak bilinmemektedir. Ancak 7. Yüzyıldan itibaren Oğuz boyları akıncılarının Irak ve Suriye’de görünmeye başladığı ve yoğun Türk göçlerinin 10. ve 11. yüzyıllarda gerçekleştiği bilinmektedir. Özellikle Halep, Lazkiye, Trablusşam ve Asi Irmağı vadisi boyunca Hama, Humus ve Şam bölgesinde yerleşim yoğunluk kazanmıştır.
1906’da yayınlanan Halep Vilayeti Salnamesinde günümüz Suriye coğrafyasında ne kadar Türk’ün yaşadığına ilişkin verilere rastlanmaktadır. Belgede, Halep’te yer alan Türk mahallelerinin adları sayılmaktadır. Halep dışında 350 Türk köyünün varlığı belgede yer almaktadır. Buna göre Halep şehri ve çevresinde 200 bin, Lazkiye bölgesinde 150 bin, Telkere civarında 50 bin, Kuneytra (Golan) bölgesinde 100 bin ve diğer bölgelerde 300 bine yakın Türk yaşamaktadır. Böylece belgeden 20. yüzyılın başlarında Suriye’de 1 milyona yakın Türk’ün yaşadığı anlaşılmaktadır.
Günümüzde Suriye Türkmenlerinin nüfusuna ilişkin resmi veya bilimsel araştırmalara dayalı rakamlar bulunmamaktadır. Son resmi sayıma göre Suriye’nin nüfusu yaklaşık 23 milyondur. Bu nüfus içinde Türkmen nüfusuna ilişkin farklı rakamlar verilmektedir. Suriye Türkmenlerinin ifadelerine göre Türkçe konuşan Türkmen sayısının yaklaşık bir buçuk milyon, Türkçeyi unutmuş Türkmenlerle beraber sayının 3,5 milyon civarında olduğu olduğu belirtilmektedir.
Dillerini unutmuş olan Türkmenler kimliklerinin bilincinde olmakla birlikte yaşadıkları bölgenin dili, kültürü ile bütünleşmiştir. Ancak Türkmen kimliklerinin bilincedirler. Suriye’de büyük gruplar halinde yaşayan Türkmenler, milli benliklerini koruyabildikleri halde küçük gruplar halinde yaşayanlar önemli ölçüde Araplaşmıştır. (İç savaş öncesinde) Halep’te 975 bin, Humus ’ta 835 bin, Şam’da 460 bin, Lazkiye’de 385 bin Hama ’da 350 bin, Rakka’da 120 bin, Dera’da 75 bin, Tartus’ta 50 bin, Kuneytra’da 50 bin İdlip’te 25 bin ve diğer bölgelerde 175 bin Türkmen yaşamaktadır. (Öztürkmen, 2011, 6-8).
Dini yapıya bakıldığında Suriye Türkmenlerinin büyük çoğunluğu Sünni Hanefi mezhebine mensuptur. Çok az sayıda Alevi Türkmen bulunmaktadır. Suriye Türkmenlerinin konuştukları diller Arapça ve Türkçedir. Türkiye Türkçesine çok yakın bir Türkçe konuşulmaktadır.
2011’de başlayan Suriye iç savaşının en büyük mağdurlarında biri Suriye Türkmenleri’dir. Halep Türkmen Bölgesi İŞİD ve PYD’nin kontrolü altında bulunuyor. Bayır-Bucak dediğimiz Lazkiye Türkmen Bölgesi’nin Bayır köyleri boşaldı; Bucak bölgesi köyleri ise rejimin kontrolünde. Rakka Türkmen bölgesi İŞID’in kontrolündedir. Hama-Humus Türkmen bölgesinde yaşayan Türkmenler etnik temizliğe maruz kalmıştır; köyleri ve toprakları ellerinden alınmıştır. Suriye Türkmenlerinin en büyük mağduriyeti burada yaşanmıştır. Şam-Golan Türkmen bölgesi tümüyle Rejimin kontrolündedir. Bugün bir sonuç olarak; Suriye Türkmenleri kendi topraklarında varlıklarını ve kimliklerini koruyamaz duruma gelmiştir.
Suriye’de iç savaşın başlamasının ardından hızlı bir şekilde örgütlenen Suriye Türkmenleri, muhaliflerin yanında Suriye rejimine ve IŞİD’e karşı savaşmaktadır. 7 Ağustos 2012 tarihinde, Türkmen komutan Albay Ebu Bekir Muhammed Abbas tarafından Suriye Türkmen Ordusu adında, bugün personel sayısı 10 bin civarında olan bir örgüt kurulmuştur. Daha çok ülkenin kuzeyinde, Halep, İdlip ve Lazkiye’de etkinlik gösteren Türkmen Cephesi bu alanda diğer muhaliflerle birlikte birçok başarı kaydetmiştir. Eylül 2015 itibariyle Rusya’nın, Bayır-Bucak bölgesinde Türkmen Dağı’nı hedef alan saldırıları nedeniyle Suriye Türkmenleri bir kez daha gündeme geldi.
Bayır–Bucak, Hatay sınırlarından başlayıp Lazkiye sınırlarına kadar uzanan 60 km kadar derinlikte coğrafi yapısı itibari ile Amanos Dağları’nın devamı olan bölgenin adıdır. Hatay’ın Yayladağı ilçesi dahil olmak üzere Lazkiye’ye kadar uzanan bölgede tamamıyla Bayır–Bucak Türkmenleri yaşamaktadır. Bayır–Bucak Türkmenleri, Karamanoğlu Türkmenlerinden olup Osmanlı döneminde İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerinden getirilip yerleştirilmişlerdir. (Öztürkmen, 2011, 13).
IŞİD’i bahane edip daha çok muhaliflere karşı Suriye’deki iç savaşa doğrudan mühahil olan Rusya’nın asıl amacı, Suriye nüfusunun yüzde 70’ini barındıran ve Doğu Akdeniz’e çıkışı olan Batı Suriye’de Rusya koruması altında bir rejim bölgesi kurmak, Rejim bölgesinin yakın çevresinde güvenli bölge oluşturmak, Suriye’den Akdeniz’e çıkışı tamamen kontrol altına almak, İdlib’i ele geçirmek ve Halep’i kuşatmaktır. Bu doğrultuda yaptığı hava operasyonları sonucu, Şii milislerle desteklenen Suriye ordusu, Türkiye sınırındaki Lazkiye kırsalını muhaliflerden geri almıştı. Öte yandan Rusya’nın saldırıları sonucu binlerce Türkmen Türkiye sınırına akın etmiş ve Türkiye, Suriye toprakları içinde Türkmenlerin insani ihtiyaçlarını karşılayarak bir çadır kent kurmuştur. Rusya’nın soydaş ve müttefik olan Türkmenleri bombalarken zaman zaman Türkiye hava sahasını ihlal etmesi sonunda, 24 Kasım 2015’te Rusya’ya ait bir savaş uçağının, Türkiye tarafından kendi sınırları içinde vurulup Kızıldağ’a düşmesi ile sonuçlanmıştır. Bu durum ardından Rusya ile Türkiye arasında bir krize dönüşmüşse de son dönemde ilişkiler stratejik ortaklığa kadar gelişmiştir.
Mehmet Enes Bağlama
StratejikOrtak.com MİSAFİR YAZAR
Öztürkmen, A., Duman, B., Orhan, O., 2011, Suriye’de Değişimin Ortaya Çıkardığı Toplum: Suriye Türkmenleri, Orsam-Ortadoğu Türkmenleri Programı Raporu, Ankara.
E-BÜLTENE ABONE OLUN
Stratejik Ortak yazarlarının makalesi ve haritalar ücretsiz e-postanıza gelsin.
Abone oldunuz, teşekkürler.
Bir şeyler yanlış oldu. Lütfen daha sonra tekrar deneyin.
Bu türkler zamanında her ırka her mezhebe hükmetmedimi ne kötülügünü gördünüzde, şimdi abd nin avrupanın isdedgine hizmet edercesine asil türk soyuna kin ve nefret söylemi içindesiniz,hiçmi türkler iyilik etmedi o bölge toplumlarına,ortadogu türklerin elindeiken hiç ölüm oluyormuydu huzur vardı, Ne kötülük geldiyse hep batı dan geldi ortadoguya hala insanlar ölüyor ama aklı başında degilsiniz, kimki kötülük düşünüyorsa türk için bin misliyle ödetecektir bunu türk unutmayın.
Efe soylu,
Türk ne oralari isgal etsin, nede iyilik yapsin.
Birak her halk kendi yaginda kavrulsun.
Inan bäylesi daha iyi.
Selamlar..
Abartıyı ne kadar seviyorsunuz. Onlar turkmen, heralde kendilerini kurtlerden fazla gosterecek kadar atacaklar.
işinize geldimi resmi rakamlar bir gerçek oluyor bazende gercekleri gostermiyor.
Isinize gelincede gayri resmi rakamlar bir gercek oluyor bazende propaganda.
Bir karar verin artık.
bu yazdıgımda bir gerçek nufus fazla olabilir ama o toprakları koruyacak yürek lazım 3.5 milyon arap türkiyede digerleri avrupada ürdünde,mısırda kadınlarının eteginde dolaşıp yaşarken kürtler abd avrupa kışkırtmasından destek alırken uşaklık yaparken, türkler suriyede delkikanlı gibi savaşıyor ve onurlarıyla ölüyor, buda bir gerçek
Resmi tarih okullarda sana ne ögretmi§se onu tekrar edip duruyorsunuz. ‘Türk size tekrar ödetecek’ gibi kin, öfke ve nefret söylemlerinden vaz geçin. Bunun kimseye faydasi yok. Selamlar…
Sonra size sormazlarmi türk arap ellerinde ne ariyorda oralarda ölüyor.
Eski fetih dönemi öldü. Insanlik daha medeni bir tarzda iliski icinde birbiriyle.
Ben türkiyeli bir insan olarak almanyada, almanlarla ayni haklara sahibim. Mahkemeye gittigimde alman olmadigim icin ikinci sinif muamelesi görmüyorum. Bundan yüz yil änce böyle bir sey mümkünmüydü?
Ama hukuk ve demokrasi bugün bunu mümkün kiliyor. Halklarla birde bu tarz bir iliski kurmayi deneseniz…
Eski fetih dönemi gecti. Bunu anlayin artik.
Selam ve hürmetle
türküyede diger ırk ve inançtaki insanlar senden benden özgür,bilmeyende türküyede zulüm var sanır yapma kardeşim haman, türküyenin batısında dogusunda kürdde ,göçmende lazda çerkezde sunnide alevide hıristiyanda, var yaşıyor ev,aş,iş,mekan,toprak,egitim,ibadet hakkına sahip aksini ispat eden varsa hodri meydan,ırkçılık meshepcilik bölücülük esas avrupanın kendisidir camiler yakılıyor,insanlar derileri renkli diye öldürülüyor allah aşkına vicdanına bi sorgula
Türk nüfusundan 80-90 milyon olarak bahsedilirken Arap nüfusundan 500-600 milyon olarak bahsedilmektedir. Ve Arapça BM’nin resmi dillerinden biridir. Bilgilendirme olarak iyi ama boy ölçüşme olup hak talebinde bulunmak için çok ufak bir rakam 3 milyon.
nufus fazla olabilir ama o toprakları koruyacak yürek lazım 3.5 milyon arap türkiyede digerleri avrupada ürdünde,mısırda kadınlarının eteginde dolaşıp yaşarken türkler suriyede delkikanlı gibi savaşıyor ve onurlarıyla ölüyor, buda bir gerçek
Pkknın yoğun saldırıları zamanında 3000 e yakın Türk vatandaşı TSK’ya gönüllü olmuş. Irak, İran savaşına girerken 1 milyon gönüllü ordusu vardı ve Saddam’ın ordusu dünyanın en kalabalık 5. Ordusuydu. Söylediğiniz tek bir şeyin gerçek bir kanıt niteliği olduğunu düşünmuyorum.
askeri gücümüz yeterli,gerek görülürse çoluk çocuk gönüllü oluruz evel allah,kanıtı çanakkale savaşı daha yakını 15 temmuz darbe girimine verilen tepki daha çok kanır var sen görmek iste yeter,