İran-Azerbaycan Arasında Stratejik Ortaklık

Geçtiğimiz günlerde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev temaslarda bulunmak üzere Tahran’a giderek, Hasan Ruhani ile görüştü. Görüşmeler sırasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev dini, kültürel ve tarihsel ortaklıktan bahsederek, İran’ın her daim yanında olduğunu dile getirdi. Bunun yanında İlham Aliyev dini lider Hamaneyle de görüşmüştür. Hamaney Aliyev’e, siyonist rejimin iki devlet arasında olan iyi ilişkileri kıskandığını dile getirmiştir.

Aliyev ile Ruhani arasında yapılan görüşmelerde bölgesel meseleler ve ekonomik meseleler üzerinde duruldu. Özellikle transit geçidin geliştirilmesi, kara para aklanması, bölgesel terör örgütlerine karşı ortak hareket edilmesi konusunda özellikle duruldu.

3 yıl içinde üçüncü kez ziyarette bulunan İlham Aliyev, iki devlet arasında gelişen ticari ekonomik işbirliğine dikkat çekti. Reşt-Astrahan arasındaki demiryolu ağını İran sınırına kadar taşımayı gündeme getiren iki devleti, kuzey güney koridorunu tarihi bir fırsat olarak değerlendirdi.

Bu süreçte Ruhani Karabağ meselesine de değinerek kendilerinin Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünden yana olduklarını dile getirerek Karabağ meselesinin müzakerelerle çözülmesini temenni etmişlerdir

Amerika’daki seçimler dünyayı etkilediği gibi Kafkasya’yı da etkileşmiştir. Trump’ın iktidara gelmesiyle birlikte İran’a karşı açık tehditleri, İran tarafını endişelendirmiş ve tedbirler almaya sevk etmiştir. 5+1 Nükleer anlaşmasından sonra uzun süren ambargonun kalkmasıyla rahat bir nefes alan İran, Trump’tan sonra yeniden ambargo ile karşı karşıya kalma ihtimalini göz önünde bulundurmuştur. Bu süreçte İran tarafı petrollerini yeni bir hat olan kuzey güney hattından dünya pazarına sürerek olası bir ambargoyu kırmayı hedeflemiştir. Bu petrolü az maliyet ve ucuz miktarda sevk edebilmek için demiryolu ağını kullanmayı planlamıştır. Ayrıca ABD tarafında kendisine karşı oluşturulan seti Azerbaycan üzerinden kırmış olup, Azerbaycan’ı kendisine müttefik hale getirmiş olacaktır.

Bununla birlikte son dönemde gelişen Azerbaycan-İsrail yakınlaşmasında önüne set çekmiş olacaktır. Öte yandan İran’da son dönemde gündemden düşmeyen Babek Zencani meselesi gibi yeni bir yolsuzluk ve kara para aklamanın önüne geçmek için iki devlet arasında ortak mücadeleye girilmiştir.

Azerbaycan tarafı ise son dönemde Ermenistan’a destek veren İran’ı kendi yanına çekerek Karabağ meselesinde elini güçlendirmek istemiştir. Aynı zamanda küresel ekonomik krizi kırarak İran üzerinden Azerbaycan’a sermaye akışı sağlamak istemiştir.

Öte yandan daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi Kafkasya üzerinde ABD’ye karşı yeni bir ittifak kurulmaktadır. Özellikle 15 Temmuz sonrasında ABD’nin bölgede uyguladığı kirli oyunları gören bölge ülkeleri ABD’ye karşı yeni bir ortaklık içine girebilir. Bunun için en büyük sorun Karabağ meselesidir. Bu süreçte iki devleti de sürekli itidale ve çözüm odaklı müzakereye çağıran İran’ın bu meselede de arabulucu rol üstleneceği düşünülebilir. Zira İran’ın Ermenistan ile milliyetçilik, Azerbaycan ile mezhepçilik üzerinden politika güttüğü göz önünde tutulursa kulağa hoş gelmektedir.

Öte yandan Karabağ meselesini kullanan İran her ne kadar Güney Azerbaycan bölgesindeki Türklere karşı Ermenileri tampon olarak kullansa da Azerbaycan’dan vazgeçemeyeceği aşikardır. Zira Azerbaycan üzerinden güttüğü ekonomik  faaliyetler bölgede İran’ı Azerbaycan’a mecbur etmektedir.