Somali Son Durum Haritası ve Taraflar

Türkiye’nin yurt dışında en büyük askeri üssünün bulunduğu hatta Afrika politikasını yürüttüğü iddia edilen Somali, Eş-Şebab terör örgütünün saldırıları ve farklı özerk bölgeler tarafından parçalanmış şekilde.

Haritada Türkiye’nin desteklediği Mogadişu hükümetinin kontrolündeki bölgenin çok küçük olduğu görülüyor. Aslında bunun sebebi, 18 milyon nüfuslu Somali’nin nüfus dağılımının merkezi hükümetin kontrolündeki bölgelerde yer alması.

• Yeşil: Eş-Şebab terör örgütünün kontrol ettiği bölgeler. Örgüt, ülkenin güney ve orta kesimlerinde geniş bir hakimiyet alanına sahip. Özellikle kırsal bölgelerde güçlü konumda ve büyük şehirlerin dışında etkin.

• Kırmızı: Mogadişu yönetiminin (Somali merkezi hükümeti) kontrol ettiği alanlar. Başkent Mogadişu ve bazı stratejik şehirlerde hükümetin kontrolü devam ediyor, ancak çevresi çoğunlukla Eş-Şebab tehdidi altında.

• Sarı Çizgili: Yerel milis gruplarının etkin olduğu bölgeler. Bu bölgeler genellikle hükümete ya da özerk yönetimlere bağlı yerel güçlerin denetiminde.

• Siyah Çizgili: IŞİD’in varlık gösterdiği bölgeler. IŞİD, Somali’de Eş-Şebab kadar güçlü olmasa da, özellikle Puntland bölgesinin kuzeyinde varlığını sürdürüyor.

• Mor: Somaliland. Fiili olarak bağımsız olan Somaliland, Somali’den ayrılma iddiasında. Kendi yönetimi ve askeri gücü var, ancak uluslararası alanda tanınmıyor. Bu yılın başında Etiyopya ile Somali arasında gerginlik sebebi olmuştu.

• Pembe: Puntland. Kendi özerk yönetimine sahip olan Puntland, Somali hükümetiyle iş birliği yapıyor ancak bağımsız bir yönetim gibi hareket ediyor.

• Açık Pembe: Galmudug. Somali hükümetine bağlı bir özerk bölge olup, Mogadişu ile iş birliği yapıyor.

Somali Nüfus Haritası

Somali nüfusunun yüzde 50’den fazlası başkent Mogadişu’da yer alıyor. Kuzeydeki Somaliland ve Puntland’ı saymazsak Eş-Şebab kontrolündeki nüfus, geri kalan Somali nüfusunun yüzde 20’sinden daha azı.

HRW’nin Somali 2024 Raporunun Özeti

Human Rights Watch 2025 Dünya Raporu’na göre Somali’deki son durum ve öne çıkan başlıklar şu şekilde:

• Sivillere Yönelik Saldırılar: El-Şebab, 2024 yılında sivillere yönelik bombalı saldırılar, suikastlar ve intihar eylemleri gerçekleştirdi. Örneğin, Mogadişu’daki bir plaj restoranına yapılan saldırıda 37 kişi öldü, 200’den fazla kişi yaralandı.

• Yerinden Edilme ve İnsani Yardım: Çatışmalar ve aşırı hava koşulları nedeniyle on binlerce kişi yerinden edildi. 2024 sonu itibarıyla yaklaşık 4,4 milyon insanın acil gıda yardımına ihtiyaç duyacağı tahmin ediliyor.

• Somaliland: Anayasa değişiklik süreci, federal devletler ile merkezi hükümet arasında gerilim yarattı. Özellikle başkana verilen ek yetkiler konusunda ciddi tartışmalar yaşandı.

• Etiyopya ile Gerilim: Somaliland ile Etiyopya arasında yapılan Mutabakat Zaptı, Etiyopya’ya Somaliland kıyılarına erişim sağladı. Bu durum Somali ile Etiyopya arasında diplomatik kriz yarattı.

• Afrika Birliği Misyonu: Afrika Birliği Geçiş Misyonu (ATMIS) askerlerini çekmeye devam etti. Ancak, yerini alacak yeni misyonun finansmanı konusunda belirsizlikler sürüyor.

• Birleşmiş Milletler ile İlişkiler: Somali hükümeti, BM Siyasi Misyonu’nun (UNSOM) sona erdirilmesini talep etti ancak daha sonra geri adım attı. BM’nin insan hakları faaliyetleri konusunda tartışmalar devam ediyor.