Kendinizi Test Edin: İstihbaratçı Olmak İster Misiniz?

Yeni çalışmama hoş geldiniz. Yazıyı okumaya başlamadan önce siz değerli okuyucu ile bir anlaşma yapmamız lazım. Öncelikle, bu yazıda sizler istihbaratçı olacaksınız.  Ben de sizden stratejik istihbarat raporu isteyen amiriniz olacağım.

Bu çalışma eminim ki istihbarata ciddi anlamda ilgi duymayanların yarısına gelmeden okumayı bırakacağı bir çalışma olacak. İki amacım var bu çalışmada; ilki halkımızın zihnindeki yanlış istihbaratçı imajını yıkarak bir istihbaratçının nasıl çalıştığını gözler önüne sermek, ikinci amacımsa bu alana gerçekten ilgi duyan okuyucularımız için stratejik istihbarat analizi yapma imkânı sunmak ve analiz sürecinin elemanlarını izah etmektir. Uzun ve yorucu bir çalışma olacak. Hiçbir kaynakta bu tarz bir çalışma bulamayan, istihbarata ilgili kişiler için faydalı olmasını ümit ediyorum. Hazırsanız kalem ve kâğıtlarınızı hazırlayın ve operasyona başlayalım…

Bu tablo, istihbarat amacı ile hazırlanmış malzemenin kıymetlendirilmesi için kullanılan standart HARF-RAKAM METODUDUR. Buna göre kaynağın “doğruluk ve güvenilirlik” derecesi harf gruplarıyla, haberin “doğruluk ve ihtimal” derecesi rakamlarla gösterilir. Pratik olayımızı çözerken bu tabloyu kullanacağız…

Örneğin; genellikle bir işe katılmış ve bizzat müşahedede bulunmuş istihbaratçının raporuna “A” derecesi verilir. Mesela bu rapordaki bilgiler başka bir raporla da teyit edilmişse ihtimal derecesine de “1” verilir. Sonuç olarak bu istihbarat raporu “A-1” kategorisinde değerlendirilir ve ona göre kıymetlendirilir.

Farzedelim ki siz milli seviyede herhangi bir özel karargâhta istihbaratçısınız. Bağlı bulunduğunuz birimin görevi ise stratejik istihbaratı işleme tabi tutarak İSTİHBARAT TAHMİNLERİ hazırlamaktır.

Sorumlu olduğunuz bu görev esnasında bir gün size  “Çok Gizli” ibareli bir zarf teslim edilmiş olsun. Yine farz edelim ki bu zarftan çıkan rapora özel bir önem vermektesiniz. Bu sebeple bu raporu doğrudan siz işleme tabi tutmak istiyorsunuz. Atmanız gereken ilk adım rapordaki bilgiyi değerlendirmek, raporun değerini veya önem derecesini tayin ve tahmin etmek olacaktır. Üzerinde çalışmamız gereken raporumuz (tamamen hayali) şöyle olsun;

RAPOR NO:12361

ÜLKE                                    : Kantanya

KONU                                   : Zambak Gölü bölgesinde bir sanayi ve ulaştırma faaliyeti

ALINDIĞI YER                       : Kantanya\ Günçek

HABER TARİHİ                       : 16 Eylül 1961

HAZIRLANDIĞI TARİH            : 20 Eylül 1961

SAYFA ADEDİ                        : 2

EK NOTLAR                           : Rapor Kantanya’daki Askeri Ataşe tarafından verilmiştir.                                                          Bölgenin krokisi kaba hatlarıyla ekte verilmiştir.

F – 3 (Tabloyu hatırlayın)    1: 1 Ağustos 1961’de Davulca şehrinden Zambak Gölü’ne tek hatlı bir demir yolu inşa edilmiştir. Cebri çalışma sistemi uygulanmıştır. Hat sonu 1 Kasım 1961’dir.

2. Yamanak-Taburca demiryolu hattı sökülmekte ve bunlar Zambak Gölü’ne gidecek hat için kullanılmaktadır. Yeni demiryolu aşağı yukarı %60 oranında 5 Ağustos 1961’de tamamlanmış durumdadır.

                                            3. Projede çalıştırılan kalifiye personelin yaşayış şartları düşüktür ve işten ayrılabilme sadece hastalık halinde mümkündür. Birçok işçi iyi beslenemediklerinden şikâyetçidir.

B – 4                                  4: 25 Ağustos 1961’de Zambak Gölü’nün 8 km güney batısında büyük bir sanayi tesisinin inşasına başlanmıştır. Temel inşaatları anormal şekilde geniş tutulmuştur. Tamamlanan bir bölümde devamlı silahlı askerlerle korunan penceresiz beton bir yapı yükselmektedir. Yapıya sadece birkaç kişinin girmesine izin verilmekte ve sürekli devriyeler dolaşmaktadır. Bu yeni tesise yakın bir bölgede bir hidroelektrik santral vardır.

F – 3                                  5: Dobrulka’daki iş kurumu 2 Ağustos’ta Zambak Gölü’nde çalıştırılmak üzere 300 işçi temin emri almıştır.

                                           6. Bölgedeki çiftçiler zirai mahsullerini normal yollarla satışa çıkardıkları takdirde alacakları paradan çok daha düşük bir para getirecek fiyatla inşaat projesinde çalışanlara satmaya hükümet tarafından zorlandıklarından şikâyetçidir.

C – 2                        7. Askeri birliklerin bir kısmı yakın zaman içinde Zambak Gölü Bölgesine sevk edileceklerdir. Birçok uçaksavar birliği onlara refakat edecektir. Sevk edilecek olan birliğin komutanı karısına operasyonun çok gizli olduğunu söyleyerek yanında gelemeyeceğini söylemiştir.

                                          8. Çok sayıda makine yüklü tren Zambak Gölü yakınlarına sevk edilmiştir.

C – 6                                 9. Zambak Gölü kıyılarında Silahlı Kuvvetler için büyük bir dinlenme ve eğlence yeri inşa edilecektir. Buraya sevk edilen birlikler savaşma yeterliklerini ispat etmiş olan özel askerler arasından seçilecektir.

KAYNAKLAR                    :

Paragraf 1-3                          : Demiryolu inşa işçilerini barındıran han sahibi

Paragraf 4                              : Batıya iltica etmeden önce Zambak Gölü bölgesinde çalışan inşaat mühendisi. Aynı kaynağın 9003 sayılı raporu

Paragraf 5-6                           : Zambak Gölü bölgesinden bir çiftçi

Paragraf 7-9                           : Kantanya ordusundan bir subayın karısı ve aynı kaynak 10011 sayılı rapor

İMZA

Albay-Ataşe Mahmut Nedim SUİÇMEZ

BİRİNCİ GÖREV:

Verilen bu açıklamalar ve raporun genel havasına göre;

1. Bu rapora karşı yapacağınız ilk şey nedir? Hemen ilk dikkatinizi çeken hususlar neler olmuştur?

2. İlk yapacağınız iş nedir?

BİRİNCİ GÖREV CEVABI:

Büyük ihtimalle yazıyı buraya kadar okuyanların sayısı bir elin parmağını geçmemiştir. Çünkü bizler toplum olarak bilgiyi analiz etmek yerine başka kişilerin yorumlarıyla düşünce dünyamızı tatmin etme eğilimdeyiz. Öncelikle bilgi nasıl değerlendirilir, analiz süreci nasıl işler bunları öğrenmemiz gerekir. Ülkede meydana gelen her olayda “MİT ne iş yapar, istihbaratçılar uyuyor, MİT nasıl engelleyemedi bu saldırıyı, istihbaratçının işi nedir?” gibi yorumlar yapan insanlar maalesef bir istihbaratçı nasıl çalışır, istihbarat sistemi nasıl işler konularından bihaberdir. Sadece bu çalışma örneğinin bile istihbaratçılarımızın ne kadar saygı duyulması gereken insanlar olduğunu ve istihbarat faaliyetinin tahayyül ettiğimizden ne kadar farklı olduğunu ortaya koyduğunu düşünüyorum.

1.  İlk olarak her kaynağın doğruluk derecesinin kıymetlendirilmesi ve Zambak Gölü yakınlarındaki faaliyete ilişkin raporun ihtimal derecesinin değerlendirilmesi gerekmektedir. (Yukarıda değerlendirme tablosu vermiştim, verilen bilgiler ışığında o tabloya göre yapılmalıdır)(Ayrıca dikkatli okuyucularımızın da fark ettiği gibi bu sorunun cevabı hayali raporumuzun üstündeki paragrafta zaten cevaplanmıştır. Bu ayrıntıyı fark edip doğru cevap veren okuyucularımızı tebrik ediyorum.)                    
2. Bir istihbaratçının yapacağı ilk makul hareket Arşiv ve Kütüphanelerden hem kaynaklara hem de haberlerin muhtevasına dair mevcut bilgileri istemektir.

Buraya kadar olan kısmı hikayeleştirerek kısaca özetleyelim, neler yaptığımızı ve devamında neler yapacağımızı görelim;

1. Siz bir istihbaratçısınız ve elinize bir rapor geçti. Rapor Kantanya adlı ülke hakkında bilgiler içeriyordu.
2. İyi yetişmiş bir istihbaratçısınız ve ne yapmanız gerektiğini biliyorsunuz. Öncelikle işinizin istihbarat tahminleri hazırlamak olduğunun bilincindesiniz ve belli bir sistematikle hareket etmeniz gerektiğini biliyorsunuz.
3. Bu sebeple ilk görevdeki cevap gereği ilk yapacağınız şey raporun ihtimal değerlendirmesidir. Kahvenizden bir yudum daha aldınız ve çekmecenizde duran HARF-RAKAM METODU tablosunu çıkarıp masanın üstüne koydunuz. Arşivden ülkenin dosyasını çıkardınız ve bugüne kadar ülke hakkında ve özellikle konu hakkında yazılmış olan raporları incelemeye başladınız. Bu incelemeler sonucu aşağıdaki bilgileri bir araya getirdiniz ve üzerinde çalışmaya başladınız.

Arşiv İncelemesi Sonucu Derlediğiniz Bilgiler

1. Paragraf 4’te inşaat mühendisi olarak bahsedilen kaynak, ilticasından önce batı elçiliklerinden biri hesabına Zambak Gölü projesinde istihdam edilmiştir. 9003 sayılı raporda B-3 derecesinde kıymetlendirilmiş bilgi vermiştir. Ayrıca daha önceden vermiş olduğu 4 raporunda özet olarak şu bilgiler vardı;
2. Siyasi inançsızlık yüzünden hükümetçe daha önceden Kantanya’lı 3 büyük mühendis ortadan kaldırılmıştır(!)
3. Uranyum madeni işlemek üzere HATUŞİ’de bir tesis inşa edilmiştir.
4. HOVKA’daki termik elektrik santralinin günlük kapasitesi 1.250.000 Kws’dir.
5. Dışişleri Bakanlığı ve dost istihbarat servislerinden alınan haberler 3 Kantanyalı mühendisin gerçekten de Haziran 1961’de hükümetçe öldürüldüğünü doğrulamaktadır.
6. Kendi ve diğer yabancı kaynaklardan gelen haberler bu mühendisin verdiği diğer haberleri teyid etmiştir.
7. Raporun 7-8 paragraflarında Kantanya ordusu subaylarından birinin karısı diye bahsolunan kaynak (10011) sayılı raporundan şu bilgileri vermiştir;
8. Ordu karargahı kumanda kademesinde bir değişiklik beklenmektedir.
9. General Antoni Zorbek Kantanya savunma Kuvvetleri Genel Komutanlığına getirilecektir.
10. Günçek Garnizon Komutanı, ANYA LARİSSA adlı yeni bir metres bulmuştur. Bundan temin olunan biyografik bilgilerin çoğu küçük düşürücü mahiyettedir.
11. Geçen yıl 8 Eylül’de Kantanya’ya komşu olan YALANTA’ya karşı bir askeri harekete girişeceği tahmin olunmuştur.
12. Rapor No. 12012: Ordu karargahında kumanda personeli arasında bir değişiklik vuku bulmuştur.
13. Rapor No. 12001: General Antoni Zorbek özel bir askeri bölgeyi yönetmektedir.
14. Rapor No. 12121: Günçek askeri Garnizonu Kumandanı ANYA LARİSSA adından genç ve çok güzel bir kadını metres tutmaktadır.
15. Bugüne kadar Yalanta ile Kantanya arasında anormal bir münasebet ve askeri sürtüşme emaresine rastlanmamıştır.
16. Müttefik irtibat subayı Davulca’da bir cebri çalışma kampının mevcut olduğunu ve demiryolu raylarının bu sahaya nakledildiğini rapor etmiştir.
17. Ele geçirilen haritalarda arazi şartlarının demiryolu yapımına müsait olduğu görülmektedir ve böyle bir hattın mevcudiyeti bilinmemektedir.
18. Cebri çalışma şartlarına ait talimat İşçi Gazetesinin Temmuz 28 sayılı nüshasından anlaşılabilmektedir. Makalede kitlelerin refahı için uygun çalışma şartları temin etmede işçi partisinin kesintisiz gayretleri izah olunmaktadır.

İKİNCİ GÖREV:

Elde edilen bilgiler çerçevesinde 12361 sayılı rapora esas teşkil eden 4 kaynağı da ayrı ayrı değerlendirerek kıymetlendirmenizi hazırlayın. Harf-rakam tablosunu kullanarak kıymetlendirmelerinizi yapın ve bu yargılara nasıl ve niçin vardığınızı izah edin.

İKİNCİ GÖREV CEVABI:

Bu satırları okuyan gözlerin sahibi gerçekten takdiri hak ediyor demektir. Saygılarımı sunuyorum. Sizin gibi istihbarata bu derece ilgili insanların varlığı ülkemizin geleceği adına bir umuttur. Cevaba gelirsek;

• Raporu veren ataşenin paragraf 1’den 3’e kadar olan haber kaynağı ile 5 ve 6’yı “F” (yani doğruluğu hakkında hükme varılamaz) olarak derecelendirmiştir. Bu kaynaklar bir çiftçi ve han sahibi olarak raporda geçmektedir. Yaptığınız arşiv araştırması sonucu (dikkat edeceğiniz üzere) daha önceden bunlarla temas eden kimseden gelen rapor veya bilgiye rastlamadığınız görülmektedir. 12361 sayılı ataşe raporundan da sahada incelemeyi kimin yaptığı anlaşılmamaktadır. O zaman bu kaynakların daha önceden kullanılmamış ve denenmemiş kaynaklar olduğu sonucuna varmalısınız. Bu sebeple sizin de ataşenin 12361 sayılı raporunda olduğu bu kişileri “F” olarak derecelendirmeniz yerinde olur.
• Paragraf 4’deki bilginin kaynağı inşaat mühendisi olarak verilmektedir. Paragraf 4’deki bilgilerin mahiyeti incelendiğinde mühendis olarak bu kaynağın bu hususlara ait İLK ELDEN bilgi sağlama imkânına sahip olduğu görülmektedir. Kaynağın ilticasından önce 3 mühendisin hükümetçe temizlendiği(!) bilgisini içeren “B–3” olarak derecelendirilmiş 9003 sayılı raporunun, yaptığınız arşiv araştırması sonucu derlediğiniz bilgilerin 2. maddesinden anlaşılacağı üzere Dışişleri Bakanlığı’nızca da teyit edildiği görülmektedir. Bu da bize kaynağın güvenilirliği konusunda fikir vermektedir. Ayrıca bu hususun doğruluğu, kaynağınız ve öldürülen diğer 3 mühendisin arkadaş olabileceğini yahut kaynağınızın bu infaz politikası yüzünden iltica ettiği ihtimalini beraberinde getirir. Bu bilgiler ışığında 12361 sayılı ataşe raporunda kaynağın “B” olarak derecelendirilmesine hak vermek yerinde olur.
• Kantanya ordusu subaylarından birinin karısı olarak tanıtılan 4. kaynağın 10011 sayılı raporla da bilgi verdiği söylenmektedir.(Arşiv araştırmanızın 4. maddesine bakın) Yaptığınız arşiv araştırması sonucunca ordu kademelerinde belli değişikliklerin yapılacağı hususunda bir bilgiye rastlamıştınız.(Rapor no.12012) General ANTONİ ZORBEK halen bir askeri bölge komutanıdır ancak Başkumandan değildir. Ayrıca ANYA LARİSSA’nın da garnizon komutanının metresi olduğu hususu teyit edilmiştir. Fakat hala Kantanya ile Yalanta arasındaki ilişkiler normaldir ve iki ülke arasında herhangi bir sürtüşme olmamıştır(Arşiv araştırması 8. maddeyi hatırlayın). Bu gerçekler ışığında bu kaynağın zaman zaman inanılır bilgiler sağladığı, fakat kaynağın kişisel durumu gereği elde ettiği bilgilerin çoğunun dedikodu olma ihtimalinin yüksek olduğu, hatta komutanın karısı olması sebebiyle çoğu zaman taraflı ve duygusal olduğu ve bu kaynaktan gelen haberlerin çok dikkatli değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşmalıyız. Bu sebeple de kaynak hakkında nihai değil geçici değerlendirmeler yaparak kaynağın tekrar değerlendirilmesini sağlamak amacıyla kaynağı 12361 ataşe raporundan farklı olarak “C”(inanılır) olarak değil “D”(genellikle inanılmaz) olarak derecelendirmek yerinde olur. Bu temkinli haliniz size güvenilirliğini henüz tam manasıyla ispatlamamış kaynağınız üzerinde biraz daha düşünme ve araştırma yapma imkânı sağlar. İşimizi sağlama almak zorundayız.

• Sonuç olarak kaynak kıymetlendirmemiz şu şekilde gerçekleşti;

1. Çiftçi ve Han sahibi olarak geçen kaynağımızın 12361 sayılı ataşe raporunda “F” olarak ifade edilen derecelendirmesi, yaptığımız arşiv araştırması sonucu yerini muhafaza etmiştir.
2. Aynı raporda mühendis olarak geçen kaynağımızın “B” olarak ifade edilen derecelendirmesi, yaptığımız arşiv araştırması sonucu yerini muhafaza etmiştir.
3. Yine raporda generalin karısı olarak geçen kaynağı “C” olarak ifade edilen derecelendirmesi, yaptığımız arşiv araştırması sonucu ve yukarıda açıklanan sebeplerce “D” ye düşürülmüştür.

SONUÇ

Bu çalışma en az 6-7 yazıyı kapsayacak genişliktedir. Bu olaya ilişkin 10 görev daha var. Bu  görevler üzerinde çalışırken bilgi nasıl kıymetlendirilir, bu sürecin elemanları nelerdir, stratejik istihbarat analizi nasıl yapılır, iyi yetişmiş bir istihbaratçı değerlendirmesini ne şekilde yapmalıdır gibi sorulara da cevap bulmuş olacağız. Bu çalışmaya devam edip etmemeye sizlerden gelen yorumlara göre karar vereceğim. Eğer talep olmazsa boşuna sizleri meşgul etmenin de, bu ağır ve yorucu çalışmaya emek vermenin de, sitede yer işgal etmenin de bir anlamı yok demektir.

 “Yazımda Stratejik İstihbarat adlı kıymetli eserlerinden yararlandığım Muazzez Şenel ve A.Turhan Şenel’in de dediği gibi; Zaferin Gerçek Rüknü Aziz Türk İstihbaratçılarına ithaftır… Saygılarımla…”

Yazarın diğer yazıları için burayı inceleyebilirsiniz.