Suriye Savaşı’nın Kazananları, Silah Şirketleri ve Şayrat Saldırısının Şifreleri

7 Nisan günü Türkiye saatiyle 04.45 gibi ABD Başkanı Trump’ın daha önce sinyalini verdiği saldırı gerçekleşti. ABD, Akdeniz’de bulunan savaş gemilerinden, USS Porter ve USS Ross ile Suriye’nin Şayrat Hava Üssü’nü vurdu. ABD saldırıda 59 Tomahawk füzesi kullandı.

Tomahawk Füzesi Nedir?

Adını Kızılderililerin savaş baltası olan tomahawk’tan almaktadır. 1970’lerde General Dynamics tarafından tanıtılmıştır. Tam adı TLAM (Tomahawk Land Attack Cruise Missile)’dır. Orta ve uzun menzilli füzeler olarak tasarlanmışlardır. Karadan karaya, denizden karaya, denizaltıdan karaya ve denizden denize olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır. Şirketi daha sonra Raytheon Şirketi devralmıştır.

Tomahawk füzeleri ilk olarak 1991 yılında, Körfez Savaşı’nda Irak’ı vurmak için kullanılmıştır. 1993, 1996, 1998 ve 2003 yıllarında da Irak’a karşı kullanılmıştır. Ayrıca 1995’te Sırp Cumhuriyeti’ne 1999’da Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’ne ve 2001’de Afganistan’a karşı da kullanılmıştır.

Tomahawklar 600 deniz mili menzile sahip ve çok yüksekten seyretmeyen bir füze. GPS programlı olarak çalışıyor ve hedefine ulaşana kadar arazi ve irtifa değiştirebiliyor. Hava savunma sistemleri tarafından yakalanması zor bir füze.

Tek bir tomahawk’ın maliyeti ise 1,5 ve 1,6 milyon dolar arasında değişiyor.

ABD, Tomahawkları sadece İngiltere’ye sattı ve dünyada bu füzelere sadece bu iki ülke sahip.

Neden Şayrat Hava Üssü?

Şayrat Hava Üssü, Esad’ın en önemli üçüncü hava üssü. Bu kadar önemli olmasının nedeni ise Humus’un 31 kilometre güneydoğusunda, Şayrat kasabasında yer almasıdır. Bu hava üssü Suriye’nin kuzey ve güney yönünden neredeyse ortasında yer almaktadır. Esad’ın burada bulunan uçakları ülkenin her tarafına kolay ve hızlı bir şekilde ulaşabiliyor. Hava üssünde 2 pist ve 40 hangar bulunmaktadır.

Esad, bu hava üssünü iç savaş boyunca muhaliflere karşı kullanmaya devam etti. 2015’in son çeyreğinde iç savaştan zarar gördüğü için üç aylık bir tadilat süresi geçirdi. Tadilatlar 6 Aralık günü sona erdi.

4 Nisan’daki kimyasal saldırıyı gerçekleştiren uçakların bu üssü kullandığı iddia edildi. ABD, Birleşmiş Milletler tepki vermezse gerekeni yapacaklarını söylemişti. Nitekim ABD, üssü bombaladı.

Suriye Savaşının Kazananları

Suriye’de savaş 6. yılını 15 Mart 2017’de doldurmuştu. 7. yılda da değişen bir şey olmadı henüz. Koalisyon IŞİD’i vuruyor ve muhaliflere destek olmaya çalışıyor. İran ve Rusya ile can suyu bulan Esad yerini sağlamlaştırma peşinde koşuyor. Müdahil ülkeler Suriye’yi denek olarak kullanmaya devam ediyor (Türkiye Hariç). Kazananlar ise silah şirketleri oluyor. ABD’nin en büyük silah şirketlerinin savaş öncesi ve sonrası durumlarına bir göz atalım:

Raytheon

Raytheon, 1922’de kuruldu ve şu anda bünyesinde 60 binden fazla çalışanı var. New York Menkul Kıymetler Borsası(NYSE – New York Stock Exchange)’nda işlem görmektedir. Havacılık, uzay sistemleri, siber sistemler, savunma sanayi ve daha birçok alan üzerinde çalışmalar yürütüyor. Hassas silahlar, AR-GE, elektronik savaş sistemleri, füze sistemleri üretiyor. Yukarıdaki Tomahawk’a dikkatli baktıysanız ABD’nin Tomahawklarını bu şirketin ürettiğini görebilirsiniz.

Raytheon’un 31 Aralık 2010 günü hisseleri NYSE’de 46,34 dolardan kapanmıştı. Arap Baharı’nın etkisiyle fiyatlar hızla yükseldi. Diğer ülkeler durulup sadece Suriye kaldıktan sonra bile… Şirketin hisseleri, Arap Baharı ve Suriye Savaşı boyunca yükselmeye devam etti. Şayrat Hava Üssü saldırısından bir gün önce yani 6 Nisan’da hisseleri 150,75 dolardan kapanırken saldırının olduğu 7 Nisan günü ise 152,96 dolardan kapandı. Şirketin hisseleri 31 Aralık 2010’dan 26 Nisan 2017’ye %240,65 arttı.

Boeing

Boeing şirketini ticari uçaklarıyla tanıyoruz. Ancak Boeing sadece ticari uçak üretmiyor.

Boeing, bazıları Türk Hava Kuvvetleri’nin de envanterinde bulunan birçok savaş uçağı modelini üretmektedir. İçinde tank bile taşıyabilen C-17 askeri nakliye uçaklarını da üretiyor. Ayrıca silah ve siber güvenlik alanında da faaliyet göstermektedir. Şirket 2011 yılında Lockheed Martin’den sonra dünyanın en büyük ikinci savunma sanayi şirketi olmuştur.

Boeing’in 31 Aralık 2010’daki hisseleri 65,26 dolardır. Boeing de 6 yıl boyunca kazanç ve değer açısından payına düşeni fazlasıyla almıştır. Bu 6 yıllık süre boyunca ticari uçaklarıyla ilgili yaşanan sorunlar ve spekülasyonlar şirketin artan hisse değerlerini zaman zaman olumsuz etkilese de bu büyük savunma devi hisselerini katlamıştır. Boeing’in 6 Nisan’da hisseleri 177,37 dolar iken saldırının gerçekleştiği 7 Nisan günü 178,85 dolardan kapanmıştır. Boeing’in 6 yıllık sürede ise hisseleri %179,3 değer kazanmıştır.

General Dynamics

Şirket 1952’de uzay, havacılık ve savunma sistemleri üzerine kuruldu. 100 binden fazla çalışanı bulunuyor. General Dynamics; savaş sistemleri, uçak sistemleri, havacılık sistemleri, iletişim sistemleri, deniz sistemleri, füze sistemleri üzerinde çalışmalarda bulunuyor. Türk Hava Kuvvetleri’nin gözdesi Savaşan Şahinlerin yani F-16’nın ilk tasarımı ve elektronik sistemleri Generl Dynamics’e aittir.

Şirket’in 31 Aralık 2010’da hisse değeri 70,96 dolar iken 26 Nisan 2017’de 194,85 dolar olmuştur. 6 Nisan’da 186,30 dolar iken 7 Nisan’da kapanışı 188,04 dolardan yaptı. Şirket hisseleri 6 yıldan fazla sürede %174,36 değer kazanmıştır.

Northrop Grumman

Şirket 1939 yılında kuruldu. Havacılık ve savunma sanayi üzerinde çalışıyor. Üretim yelpazesinde uçak gemisi, savaş uçağı, savaş gemisi, füze sistemleri, uydular ve bilişim teknolojisi sistemleri var.

Northrop Grumman’ın hisseleri de 6 yıldır yükselişte. Şirketin NYSE’deki hisseleri 6 Nisan’da 236,67 dolardan kapanırken 7 Nisan günü 240 doları aşsa da kapanışı 238,81 dolardan kapandı. Şirketin 31 Aralık 2010’da hisse fiyatları 64,78 dolar iken 26 Nisan 2017’de 248,06 dolardan kapandı. Northrop’un hisseleri bu süre boyunca %282,34 değer kazanmıştır.

Lockheed Martin

Lockheed Martin, 1994 yılında şimdiki adını almış çok uluslu bir ileri uzay teknolojileri, havacılık ve savunma sanayi şirketidir. Dünya çapında 56 ülkede faaliyet göstermektedir. Halka açık bir şirkettir ve NYSE’de işlem görmektedir. 140 binden fazla çalışanı olan bir devdir.

F-117 savaş jeti, F-22 avcı uçağı ve F-35 Flighting II en dikkat çeken üretimleri arasındadır. F-35’ler Türkiye de 100 tane sipariş verdi. 2017’de 2 tanesinin gelmesi bekleniyor.

Lockheed’in 31 Aralık 2010 NYSE hisseleri 69,91 dolardan kapandı. Şirketin 6 Nisan’da hisseleri 267,11 dolardan kapandı. 7 Nisan’da ise bu rakam 270,23 dolar oldu. Lockheed, 31 Aralık 2010’tan 26 Nisan 2017’ye %290,4 değer kazandı.

Şayrat Saldırısının Şifreleri

ABD, Rusya’ya haber verildiğini söyledi. ABD basını Rusya’nın çok kısa bir sürede üsteki rejim uçaklarını ve askerlerini ve üssün etrafında konuşlu İran askerlerini bölgeden uzaklaştırdığını yazdı. Rusya, kendilerine haber verilmediğini söyledi.

Rusya’ya haber verildiyse, Rusya S-300 ve S-400 sistemlerini bilerek devreye sokmamış olabilir. Bu kadar etkin kullanılan hava üssünde, tarafların hepsinden farklı açıklama gelse de hepsinin ortak noktası olarak can kaybının 10’u geçmiyor olması üssün boşaltıldığını gösteriyor. Rusya’ya haber verilmediyse S-300 ve S-400’lerin devrede olduğunu düşünebiliriz ve ABD’nin de Tomahawk’ı tercih etme nedeni olarak alçak irtifa uçuş yapabilme, arazi ve irtifa değiştirebilme özelliklerinden dolayı Rusya’nın sistemlerinden kaçmak olduğunu söyleyebiliriz.

Rus Kommersant gazetesi ise daha farklı bir iddiada bulundu. Gazeteye göre ABD saldırıyı bildirdi ancak tam yer vermedi. Akdeniz’den Tomahawk’lar ateşlendiğinde Rus füze savunma sistemleri Tomahawk’ları hemen tespit etti. Ama Pentagon yetkilileri ilk yaptıkları bildirimde, “Füze saldırısına müdahale ederseniz ABD ile Rusya arasında askeri bir çatışma çıkar” uyarısında bulundu. Rus yetkililer de Suriye’deki savunma sisteminin önceliğinin Rus üsleri ve askerini korumak olduğunu göstermek için müdahalede bulunmadı.

Şayrat saldırısı, ABD’nin sadece kimyasal silah kullanımına bir misilleme olarak düşünülemez tabii ki. Bu saldırı Esad’a, Rusya’ya İran’a ve tüm dünyaya bazı mesajlar içeriyordu. Tabii kendi içinde de özellikleri vardı:

1. Şayrat Hava Üssü, Esad’ın can damarlarından birisi. Esad’ın en önemli üçüncü hava üssü olarak gösteriliyor. Üs, 2013 öncesinde kimyasal silah deposu olarak kullanılıyordu.

2. Saldırı, ABD Doğu Yakası saatiyle 08.45’te yani New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE)’nin açılmasına 45 dakika kala gerçekleşti. Böylece 5 silah şirketinin hisseleri hızla yükselişe geçti. Tomahawk’ların üreticisi olan Raytheon şirketinin hissedarları arasında Trump’ın da olduğu iddia ediliyor.

3. ABD’yi her fırsatta tehdit eden İran’ın askeri yetkilileri birkaç gün önce o üsteydi.

4. Rusya Hava Kuvvetleri bu hava üssünü etkin olarak kullanıyordu.

5. The Telegraph’tan Josie Ensor’un 8 Nisan’daki haberine göre ise 59 Tomahawk’la vurulan Şayrat Hava Üssü’nden, saldırıdan birkaç saat sonra bir rejim uçağı tekrar havalandı.

6. Rusya, saldırının ardından operasyonlar sırasında ABD ve Rusya’nın karşı karşıya gelmemek için oluşturdukları Sıcak İletişim Hattı’nı kapattıklarını söyledi. Ayrıca Rusya, Suriye’ye çok sayıda S-300 yerleştirdiğini duyurdu. Kremlin, Esad’ın bu sistemleri hava sahasını savunmak için kullanacağını açıkladı.

7. Saldırıdan iki gün sonra, 9 Nisan’da Rusya ve İran ortak açıklamayla “kımızı çizgi”nin geçildiğini belirterek, “Bir başka saldırı durumunda karşılık vereceğiz” dediler.

8. Saldırıyı gerçekleştiren gemiler de bir mesaj taşıyordu. İki ay önce şubat ayında Karadeniz’de Rus jetleri tarafından iki kez taciz edilen USS Porter gemisi Tomahawk’ları atan iki gemiden birisiydi.

9. Rusya’nın 30 Eylül 2015’te Suriye’de hava operasyonlarına başlamasından sonra ABD basını, Obama yönetimini, Suriye’yi Rusya’ya bırakmakla eleştiriyordu. Esad toprak kazanmaya başlamış, muhalifler ise koalisyonun hava operasyonlarına rağmen kan kaybetmeye devam ediyordu. Trump, rakiplerine gözdağı ve muhaliflere moral olması için gövde gösterisi yaptı. Buradaki mesaj “Rusya’ya ve İran’a rağmen” bu saldırının yapılmasıyla ABD’nin süper güç olduğunu tüm dünyaya göstermekti.

10. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “Esad’ın gidişi IŞİD’e yarar” derken G7 zirvesi sonrası konuşan ABD Dışişleri Bakanı Rex Wayne Tillerson, “Esad’ın iktidarının sonu yaklaşıyor” dedi.

Alihan Özsoy

StratejikOrtak.com MİSAFİR YAZAR

Kaynakça

Americas Tomahawk Missile Attack on Syrias Shayrat Air Base on Sham, http://www.thedrive.com/the-war-zone/9089/americas-tomahawk-missile-attack-on-syrias-shayrat-air-base-was-a-sham

Syrian Warplanes Take Air Base Bombed US Tomahawks, Josie Ensor, http://www.telegraph.co.uk/news/2017/04/08/syrian–warplanes–take–air–base–bombed-us-tomahawks/

Finansal Kaynaklar,

https://www.google.com/finance?chdnp=1&chdd=1&chds=1&chdv=1&chvs=maximized&chdeh=0&chfdeh=0&chdet=1492068131150&chddm=991576&chls=IntervalBasedLine&q=NYSE%3ARTN&ntsp=0&fct=big&ei=xYruWIHYNpmFsQGK5I7QBg

Raytheon, http://www.raytheon.com/capabilities/missiledefense/