Terör Dosyası: Terör ve Dünya Terör Tarihi

Sınırlarını çizmek oldukça zor olduğu için, terör ve terörizme alelade bir tanım yapmak ya da ”terör şudur” demek oldukça zordur. Bu yüzden kavramsal bir açıklama yapmak ve tarihsel gelişimini incelemek, terörü anlamak için faydalı olacaktır.

 Terörün Etimolojisi ve Anlamı

Kökünü Latince “terrere” sözcüğünden alan terör, “korkudan sarsıntı geçirme” veya “korkudan dehşete düşmeye sebep olma” anlamlarına gelir. Dilimize Fransızca “terreur“ kelimesinden geçmiştir. Terörün ilk defa bu şekliyle kullanılmasına, 1789 yılında, Dictionnarire de I’Academie Française’nin baskısında rastlanır.  Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde, “Yıldırma, cana kıyma ve malı yakıp yıkma, korkutma, tedhiş” olarak tanımlanır.

Oxford Sözlük’te “Genellikle siyasal nedenlerle, halkın gözünü korkutmak ve halkı yıldırmak için dehşet öğesini kullanmak” olarak tanımlanır. En geniş anlamda terör, siyasî ya da toplumsal anlamda birtakım değişiklikler meydana getirmek için yasa dışı güç/şiddet kullanımı olarak görülebilir.

Terör Unsurları

1- İdeoloji: Her terör örgütünün olmazsa olmaz unsuru ideolojilerdir. Terör örgütleri, benimsediği ideoloji doğrultusunda ilerlemekte, stratejilerini bu doğrultuda belirlemektedir. Bu ideolojiler Komünist (Marksist-Leninist-Maoist) ideoloji, Milliyet-etnik kaynaklı ideoloji (Faşizm, Kürtçülük, Ermeni Milliyetçiliği gibi) ve dini kaynaklı ideoloji olabilir. Bu kapsamda örgütler, “siyasi eğitim” adını verdikleri eğitimler ile örgüt üyelerine ideolojik dersler vermektedir. Siyasi ve ideolojik eğitim sayesinde hem  bilinçlendirme hem de sadakat sağlanmış olur.

2- Örgüt Unsuru: Örgüt, belli bir hedefe ulaşmak için başta insan ve ekonomik kaynaklar olmak üzere kaynakların yönetilmesi anlamına gelir. Terör örgütleri genelde, örgüt lideri ile ona bağlı üst düzey sorumlular ve daha alt düzeydeki bölge, il ve birim sorumluları şeklinde örgütlenir. Örgütsel yapılanmada, temel ihtiyaç olan güvenlik için, illegal teşkilatlanma ve gizlilik esastır.

3- Şiddet Unsuru: Terör örgütlerinin hedeflerine ulaşmadaki en önemli araç şiddettir. Örgütler şiddet eylemleri sayesinde topluma korku salmayı, halkta bıkkınlık ve yılgınlık duygusu oluşturmayı, vatandaşın devlete olan güvenini sarsmayı ve kaos ortamı oluşturmayı hedefler. Genelde böyle bir ortam oluşturmada hedeflenen şey, hükümet politikalarına etki edebilmektir. Terör örgütleri ancak böyle bir ortamda hedeflerine ulaşabilirler.

Terörizm Kavramı

Terörizm kavramı, terör yöntemlerinin siyasi bir amaçla örgütlü, sistemli ve sürekli bir şekilde kullanılmasını benimseyen bir stratejidir. Terör terimi, dehşet ve korkuyu belirtirken, terörizm, bu kavrama süreklilik ve siyasal içerik katmaktadır. Buradan hareketle terörizm, Savaş ve diplomasi ile kazanılmayan sonuçları elde etmek, korkutmak ve itaat ettirmek için bir teoriye, felsefeye ve ideolojiye dayanılarak siyasi maksatlarla iradi olarak terör ve şiddetin sistemli ve hesaplı bir şekilde kullanılmasıdır.

Terörizmin Amaçları

• Terörizmin temel amacı, bir davaya veya siyasal anlaşmazlığa dikkat çekmektir.
• Kargaşa yaratarak toplumun direnme gücünü kırmak.
• Yerleşik sosyal ve siyasal düzenin arkasındaki halk desteğini şiddet yoluyla zayıflatmak.
• Bazı güçler tarafından birtakım siyasi ve ekonomik çıkarlar sağlamanın da aracı olmak.
• Baş eğdirmek ve itaat ettirmek.
• Kitlelere yönelik hedef gözetmeyen şiddet eylemleriyle, toplumun güven duygusunu ortadan kaldırarak, halkın can derdine düşmesini ve olaylara tepkisiz kalmasını sağlamak.
• Belli bir kazanım elde etmek maksadıyla hedef alınan ülke ve toplumda ortam oluşmasına aracılık etmektir.

Uluslararası Terörizm

Uluslararası terörizm ise, terörün sınır aşan bir hal almasıdır. Şiddet eylemlerinin devletlerarası bir boyut kazanmasıyla beraber, 1960’tan sonra uluslararası ilişkiler disiplininde yer bulmuştur. Devletler, çeşitli nedenlerden dolayı terörü bir maşa olarak kullanabilmektedir. Devletler, ekonomik veya politik çıkarları söz konusu olduğunda ya da  başka bir devletle milli politikaları çatıştığında, terörü yıpratma ve dayatma aracı olarak kullanabilmektedir. ”Terörizm, savaş ve diplomasi ile elde edilemeyen sonuçları elde etmek için yapılan eylem veya eylemlerdir” sözü de bu gerçeği yansıtmaktadır.

Terörizm Türleri

1- Aşağıdan Terörizm: Yaklaşık 2000 yıllık tarihi olan en yaygın terör şeklidir. Yönetilenlerin var olan politik düzene karşı çıkmak, onu yıkmaya ya da ona karşı olan öfkeyi ifade etmek için yaptıkları terördür. Toplumda var olan adaletsizliğe karşı çıkmak, ortadan  kaldırmak ve bu duruma ilgisiz ve uyuyan kesime de dikkat çekmek ve onları uyandırmak hedeflenir. Yönetilenler, adaletsizliğin ve düzensizliğin nedeni olan yöneticilere karşı eylemler yapar.

2- Yukarıdan Terörizm: Totaliter bir terör çeşididir. Yönetenlerin, seçkinlerin ya da egemen kesimin uyguladığı terördür. Yönetenlerin muhaliflerini zayıflatmak amacıyla vatandaşlarına uyguladığı şiddet ve sindirme girişimidir.

3- Devlet Terörü: Bir devletin başka bir devleti ya da devletin tüm unsurlarını hedef alarak yaptığı terördür. Hedef alınan devlete karşı girişilen her türlü, korkutma, sindirme, yıldırma gibi eylemlere denir. KGB, MOSSAD, SWAMA gibi örgütlerin başka ülkelerde yaptığı terör faaliyetleri örnek olarak gösterilebilir. Bazı kaynaklarda ‘yukarıdan terör’ yerine de kullanılabiliyor.

4- Devrimci Terörizm: İşçi sınıfını savunmak adına yapılan terördür. Genel olarak Marxist amaçlar güdülmeye çalışılır.

5- Siyasi ve İdeolojik Terörizm: Bir ideolojik düşünceyi diğer ideolojilere hakim kılmak için yapılan terör eylemleridir. Hedef alınan ideoloji sindirmeye ve yıldırılmaya çalışılır.

6- Narko Terörizm: Terörün çok maliyetli bir iş olması nedeniyle finanse edilmesi zordur. Bu durumda maliyeti düşük; karı fazla olan uyuşturucu maddeler terör örgütlerinin ilgi odağı olmuştur. Terör örgütlerinin gelir kaynaklarında üst sıralarda uyuşturucu ticareti de yer alır.

7- Bölücü (Etnik) Terörizm: Etnik ve milliyetçi ayrılıkları amaçlayan terördür. Bu tarz terör örgütleri, bir ulusun ya da kültürün bağımsızlığını hedefler. Uluslararası arenada en çok sevilen ve sempati duyulan terör örgütleridir. PKK ve PYD en iyi örnekleridir.

8- Medya Terörizmi: İlk terör olaylarından incelenmeye başlandığında terör asıl amacının öldürmek değil; duyurmak olduğu görülür. İlk terör olayları insanların gözünün önünde işlenirken, medyanın gelişmesiyle beraber terörizm de yeni bir boyut kazandı. Brian Jenkins’ın “terör gerçek kurbanı değil, izleyici kitlesini hedeflediğinden bir tiyatrodur ve bu tiyatronun reklamının yapılmasında medya teröristin en iyi dostudur.” sözü bu gerçeği yansıtır. Hatta bazı düşünürlere göre, terör propaganda için yaşadığı için medya onu azdırmıştır.

9- Din Terörizmi: En tehlikeli terördür. Çünkü bu örgütlere katılan insanlar öldürmeyi kutsal sayar. Dini ya da ahlaki bir sınır tanımazlar. Buda dünyanın en büyük facialarına zemin hazırlar. Dini ya da inançsal farklılıklarla meşrulaştırılmaya çalışılır.

10- Siber Terörizm: Bilginin gücünün kullanılarak, bilgisayar veya bilgisayar sistemleri ile yapılan terörizmdir. Belirli bir politik ve sosyal amaca ulaşabilmek için teknolojinin bireylere ve mallara karşı, bir hükümeti veya toplumu yıldırma, baskı altında tutma amacıyla kullanılmasıdır.

 Adı, amacı ve ideolojisi ne olursa olsun, terörizmin ortak noktasının yıldırmak ve sindirmek olduğu görülüyor.