ABD’nin Politikasını Değiştirdiği Yahudi Yerleşimleri Sorunu Nedir?

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, işgal altında bulunan Filistin toprağı Batı Şeria’da İsrail’in inşa ettiği Yahudi yerleşimlerini artık ‘uluslararası hukuka aykırı’ görmediklerini açıkladı. 1967de Arap ülkeleri ile İsrail arasında yaşanan 6 Gün Savaşı sonrası İsrail’in işgal ettiği topraklarda kurulan yerleşim yerleri, İsrailliler ile Filistinliler arasında büyük bir sorun olarak öne çıkıyor.

Tel Aviv’in işgal politikasını hukuksuz olarak tanımayan Washington yönetiminin bu kararını ilk kınayan Filistin yönetimi oldu.

Filistinli yetkililer açıklamayı “ABD’nin başka bir sorumsuz davranışı” olarak nitelerken, İsrail Başbakanı Netanyahu “ABD tarihsel bir hatayı düzeltti” şeklinde yorumladı.

Yahudi Yerleşimi Nedir?

İsrail’in işgal ettiği Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Golan Tepeleri’nde 1967’den bu yana inşa ettiği 100’ü aşkın yerleşimde 700 bin dolayında Yahudi yaşıyor. Yerleşimler uluslararası hukuka aykırı olarak görülüyor, ancak İsrail yönetimi bu aykırılık ilkesine karşı çıkıyor.

Yahudi Yerleşim Yerleri Neden Hukuka Aykırı?

Dördüncü Cenevre Sözleşmesi’nde yer alan “işgalci bir gücün kendi sivil nüfusunu işgal altındaki bölgeye aktarmasını yasaklayan” ilkesi gereği İsrail’in Yahudi yerleşim yerleri uluslararası hukuka aykırı.

İsrail Başbakanı Netanyahu, Eylül ayında yeniden seçilmesi halinde “kısa süre içerisinde” Batı Şeria’da yer alan Ürdün Vadisi’nin ABD yönetimiyle koordineli şekilde “İsrail’e ilhak edeceğini” dile getirmişti.

Ne Kadar Yahudi Yerleşimi Var?

Arap Araştırmaları Derneği’ne bağlı Arazi Araştırma Merkezi, İsrail’in 1993’ten sonra Filistin topraklarındaki yerleşim yerlerini dört kat artırdığını açıklayan bir rapor yayımladı. Raporda Batı Şeria, Kudüs ve Gazze’de 1993’te 144 olan İsrailli yerleşim yeri sayısının 2018’de 515’e yükseldiği bildirildi.

İsraillilerin işgal ettiği ve yerleşim yerine dönüştürdüğü arazi miktarı ise 1993’teki Oslo Anlaşması sırasında 136 bin dönüm civarında iken, bugün 500 bin dönüme ulaşarak, yüzde 368 oranında büyüdü.

İsrail’in Yahudi yerleşimlerini genişleterek yayıldığı belirtilen raporda İsrail’in Filistinlilerin kendi topraklarında birbirinden ayrılmasını sağlamak için Ayrım Duvarı inşa ettiği ve 839 kontrol noktası kurduğu belirtildi.

ABD’nin Yahudi Yerleşimleri ile İlgili Değişen Politikası

İlk olarak 1978 yılında eski ABD Başkanı Jimmy Carter, sivil yerleşimleri inşa etmenin uluslararası hukuka uygun olmadığını söylemişti. İsrail’in Batı Şeria, Golan Tepeleri ve Doğu Kudüs’te yaptığı işgal ve yerleşimler Washington yönetimi tarafından 1978 yılından beri Hansell Mutabakatı kapsamında “uluslararası hukuka aykırı” olarak tanımlanıyordu.

Bu açıklamanın üzerinden geçen 3 yılda Başkan Ronald Reagan, Carter’ın bu ifadesine katılmadığını söylemiş ve yerleşimlerin ‘yasa dışı olmadığına’ inandığını ifade etmişti.

ABD’nin Yahudi yerleşimleriyle ilgili diğer ülkelerden ayrılan politikası “yasa dışı” ifadesi yerine “gayrimeşru” ifadesini kullanmasıydı. Bununla kalmayan Washington, İsrail’in inşa ettiği sivil yerleşim yerlerini kınamak için toplanan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde kullandığı veto hakkıyla İsrail’in bu yerleşimlerinin kınanmasını engellemişti.

İran ile İsrail’e karşı nükleer anlaşmayı yapan Barack Obama, görev süresini bitirmeden hemen önce BM’de yasa dışı İsrail yerleşimlerini kınayan bir kararı veto etmeyerek bir ilki gerçekleştirmişti.

ABD Dışişleri Bakanı, Pompeo ayrıca eski Başkan Reagan ile aynı fikirde olduklarını belirterek, “Bu yerleşimlerle ilgili yasal sorunlar uluslararası kurumlar değil, İsrail mahkemelerinde görüşülmeli. ABD’nin bu tavrı Batı Şeria’nın durumu konusunda verilecek nihai karar için bir ön yargı niteliği taşımıyor.” ifadelerini kullandı.

Kaynak: StratejikOrtak.com