Dünyanın en zengin bölgelerinden olan Çin’e bağlı Hong Kong Özel İdaresi, yaşanan şiddetli protesto gösterileri ile gündeme gelirken, ülkede yapılan son seçimlerde Pekin karşıtlarının zaferle ayrılması gözlerin tekrar bölgeye çevrilmesine neden oldu. Biz de Hong Kong hakkında bilgi edinmek isteyenler için bölgenin ekonomisi, siyasi yapısı, protesto gösterilerinin nedeni, tek demokratik seçimlerinin sonuçları ve diğer detayları 16 maddeye sığdırdık.
1.) Küçük bir balıkçı kasabası iken İngiltere’nin Çin’e karşı üstünlüğüyle son bulan Afyon Savaşı’nda idaresini kaybettiği Hong Kong, 1842’de bu ülkeye devredildi.
2.) İngiltere ile Çin arasında 1898’de imzalanan “kira sözleşme” gereği Hong Kong ve çevresindeki 235 ada İngiliz hakimiyeti altına girdi. 1997’de Çin’e devredilmişti.
3.) 1984’te iki ülke arasında yapılan deklarasyon gereği Hong Kong’a 2047’ye kadar inanç, basın, ifade, akademik çalışma, bağımsız iç idari ve hukuk yapısı sağlandı.
4.) Çin’e bağlı olan Hong Kong Özel İdari Bölgesi, kendine ait dil, para birimi ve hukuk sistemi ile yönetilirken; savunma ve dış politika konusunda Pekin’e bağlı. Bu yönetim modeli “Bir Ülke, İki Sistem” olarak nitelendiriliyor.
5.) Yaklaşık 7.5 milyon nüfusa sahip ülkenin yüzde 96’sı Çinli ve çoğunluğu Budisttir. Kilometrekare başına 3.500 kişi ile dünyada en fazla insan yoğunluğunun olduğu ülke konumunda.
6.) Çin’e 30 kilometrelik uzunluğundaki sınıra sahip; Hong Kong Adası, Kowloon Yarımadası, New Territory ve diğer adalar şeklinde 4 ana adadan oluşan bölge, 1.106 km² yüz ölçüme sahip. Bu rakam Kıbrıs adasının yaklaşık 9’da birine tekabül ediyor.
7.) 1970’lerde bölge ekonomisinin yüksek teknolojiye dayalı gelişmesiyle şu an kişi başına düşen gayri safi milli hasıla listesinde 48,517 dolar ile 16. sırada yer alan ülke, onlarca kez dünyadaki en serbest ekonomisi seçildi. Ülkenin para birimi Hong Kong doları.
8.) Wealth-X’in araştırmasına göre dünyanın en zenginlerinin yaşadığı şehirler listesinde New York’u geçerek birinci sıraya geçen Hong Kong, kişi başı 30 milyon dolarlık mal varlığına sahip en çok insanın yaşadığı yer.
9.) Türkiye’nin 90 puan ile 17. sırada yer aldığı dünya IQ seviyeleri listesinde Hong Kong 108 puan ile birinci sırada.
10.) Ülke son zamanlarda “Çin’e suçluların iadesini kolaylaştıran” yasa tasarısı nedeniyle sokağa çıkan yüz binlerce protestocu ile gündemde. Pekin yönetimi, ilk olarak gösterileri “marjinal” olarak nitelendirirken, artan şiddet olayları sonrası “terör işaretleri” olduğunu ileri sürmüştü.
11.) Aylardır süren gösterilerde yaklaşık 4 bin gösterici gözaltına alındı, ülke ekonomisi Çin-ABD ticaret savaşı ve protestolar nedeniyle üçüncü çeyrekte yüzde 3,2 küçülerek teknik resesyona girdi.
12.) Ülke lideri “Baş Yönetici” sıfatına sahip Carrie Lam tarafından 23 Ekim’de tasarının geri çekildiğinin duyurulmasına rağmen gösteriler sona ermedi.
13.) Bölgenin tek “tam demokratik” seçimi olan mahalli idare (yerel) seçimleri 24 Kasım’da düzenlendi. Kritik yerel seçimlerin galibi yüzde 76,7 oyla Çin karşıtları oldu. 18 bölgeden oluşan seçim bölgesinin 17’sini kazanan Çin karşıtları, 452 sandalyeli meclisin 347 sandalyesini elde etti. Pekin yanlıların 60 sandalye kazandığı seçimlerde 45 sandalye bağımsızlarda.
- Katılım oranı: % 71,2 (Rekor katılım oranı)
- Kayıtlı seçmen: 4 milyon 130 bin
- Demokrasi yanlıları: % 76,7 – 347 sandalye
- Pekin yanlıları: % 13,2 – 60 sandalye
- Bağımsızlar: % 10,1 – 45 sandalye
14.) Yerel seçimler, Pekin’in bölgedeki baskınlığını kırmak adına büyük önem taşıyor. Çünkü Hong Kong’un siyasi yapısı biraz karışık. Bu seçimlere “tam demokratik” denmesinin sebebi ise halkın doğrudan seçtiği tek temsilciler bu sandıktan çıkıyor.
Bölge yöneticisi sadece Çin’in belirlediği adaylar arasından seçilebiliyor. Yerel seçimlerde bölgesini temsil eden vekiller 1.200 kişilik komiteye giriyor ve burada kabine üyeleri ve hükümet liderini seçme hakkına sahip oluyor.
15.) Protestolar sürerken Çin ordusunun Hong Kong sınırına askeri sevkiyat ve tatbikat yapması “Çin ordusu Hong Kong’a mı girecek?” sorusunu akıllara getirmişti. Ancak Çin’in protestolara müdahale etmesi için yerel hükümetin Pekin’den talepte bulunması gerekiyordu. Bu da gerçekleşmedi.
16.) “Ben olmasaydım, Hong Kong 14 dakikada yeryüzünden silinmiş olurdu.” İfadesini kullanan ABD Başkanı Trump, “Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Hong Kong’un dışında bir milyon asker tutuyor ve sırf ben istedim diye bu askerler içeri girmiyor. Ben Şi’ye ‘Lütfen bunu yapma, bunun ticaret anlaşmasına çok büyük olumsuz etkisi olur’ dedim.” şeklinde konuştu.
[irp posts=”2334″ name=”Ekonomik Dev Hong Kong’un Tarihçesi ve Yönetimi”]
[irp posts=”20351″ name=”Hong Kong Bölge Raporu: Hong Kong’da Neler Oluyor?”]
E-BÜLTENE ABONE OLUN
Stratejik Ortak yazarlarının makalesi ve haritalar ücretsiz e-postanıza gelsin.
Abone oldunuz, teşekkürler.
Bir şeyler yanlış oldu. Lütfen daha sonra tekrar deneyin.
