Kronoloji: Sudan’ın 30 Yıllık İktidar Sahibi Ömer El-Beşir Kimdir?

Ömer Hasan Ahmed El-Beşir 1 Ocak 1944 tarihinde, Sudan’ın Hosh Bannaga bölgesinde doğdu. askeri eğitimi, on altı yaşında Sudan ordusuna katıldığı 1960 yılında başladı. Altı yıl sonra mezun oldu. Ekim 1973 Arap-İsrail savaşı sırasında Mısır ordusunda görev aldı.

1960 yılında Sudan ordusuna katılan El-Beşir 1966’da Sudan Harp Okulundan başarıyla mezun oldu. 1973-1987 yılları arasında çeşitli askeri görevlerde bulundu.

30 Haziran 1989’da Sudan Başbakanı Sadık el Mehdi’ye düzenlenen darbede  Devrim Komutanlığı Konseyi’ne (RCC) başkanlık etmek üzere atandı. Tüm siyasi partileri askıya alan ve gazetecileri tutuklayan El-Beşir, otoriter bir yönetim anlayışı benimsedi. Nisan 1990’da Sudan ordusu içindeki muhalif bir kesim darbe girişimine kalkıştı. El-Beşir Darbe girişiminden sağ kurtularak, darbeye katılan yaklaşık 30 kişiyi idam ettirdi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, 1993’te Sudan’ı terörizmi desteklemekle suçladı. Bu durumun nedeni 1992’de Suudi Arabistan vatandaşlığından çıkarılan Usame Bin Ladin’in Sudan’a yerleşmesi ve Sudan’da Müslüman Kardeşler cemaati ile yakın ilişkiler kurmasıydı.

Ekim 1993’de Devrim Komutanlığı Konseyi feshedildi ve konsey başkanı El-Beşir devlet başkanı olarak atandı. Mart 1996’da yeniden başkan seçildi. Aralık 1999 yılında El-Beşir,  müttefiki Hasan El – Turabi’nin cumhurbaşkanının yetkilerini sınırlamaya yönelik yasaları önermesinden sonra parlamentoyu dağıtt ve bir yıl sonra yapılan seçimlerde yine ve yeniden başkan seçildi.

Şubat 2003’te isyancılar Sudan’ın Darfur bölgesinde El-Beşir hükümetine karşı ayaklandı.
Hükümet ayaklanmayı çok sert bir biçimde bastırdı. İsyanların bastırılmasında Arap kabilelerinden oluşan janjaweed milislerinden yararlanıldı. Ekim 2007’de El-Beşir ve isyancılar arasında barış görüşmeleri başlasa da görüşmelerden istenen sonuçlar alınamadı.

14 Temmuz 2008 tarihinde Uluslararası Ceza Mahkemesi başsavcısı Luis Moreno Ocampo Sudan başkanı El-Beşir’i Darfur olaylarından sorumlu tutarak suç duyurusunda bulundu. 4 Mart 2009’da Uluslararası Ceza Mahkemesi Beşir hakkında tutuklama emri çıkarırken, 12 Temmuz 2010’da Beşir için ikinci bir tutuklama emri kararı alındı.

Nisan 2015’te yapılan seçimlerde Muhalefet protestoları sebebiyle düşük katılım gerçekleştiği ülkede El-Beşir bir dönem daha devlet başkanı seçildi.

16 Aralık 2018’de El-Beşir, Suriye’yi ziyaret ederek 2011 yılında başlayan iç savaştan bu yana Suriye’yi ziyaret eden ilk Arap lider oldu.

22 Şubat 2019’da aylarca süren protestolar sonucu olağanüstü hal ilan eden El-Beşir’in darbe sonrası 1 Mart 2019’da otuz yıl süren iktidarı son buldu.

11 Nisan 2019’da yapılan askeri darbe ile Sudan ordusu, El-Beşir’i tutukladı. Uluslararası medyanın son dakika geçtiği haber sonrası Sudan Savunma Bakanı Ahmed Avad bin Avf  Beşir hükümetini feshetti ve geçici hükümet kuruldu.

14 Aralık 2019’da devrik lider El-Beşir yolsuzluk suçlamasıyla yargılandığı mahkemede 2 yıllık hapis cezasına çarptırıldı.

İbrahim Karakuş

Stratejik Ortak Misafir Yazar