Tayvan Askeri Tatbikatının Haklı Nedenleri ve ‘Çin Saldırganlığı’

Çin’in son zamanlarda Tayvan yakınlarındaki endişeli askeri tatbikatlarına pandeminin olmasına rağmen devam etmeye çalışması ve Tayvan Boğazı’nda gerilimlere neden olması çalışması sonrası Tayvan askeri tatbikatları artırmaya başladı. Çin ise askeri gerilimi artırmakla kalmayıp bölgeye korku salmaya devam ediyor. Çin’in bölge istikrarını sarsan nitelikteki askeri hareketlerinin sinyalini vermesi üzerine yıllardır ABD’nin bölgedeki müttefiki ve Asya-Pasifik bölgesinde demokrasinin meşalesi olan Tayvan’ı tehdit etmesi, Tayvan lideri Tsai Ing-wen’ın askeri harekâtı başlatması ve birçok askeri üssü ziyaret etmesiyle sonuçlanmıştır.

“Han Kuang” olarak adlandırılan tatbikatlar Tayvan’ın ana yıllık askeri tatbikatlarıdır. Ancak bu yıl, Çin’in egemen bölge olarak gördüğü adanın etrafındaki askeri ve donanma faaliyetlerini hızlandırdığı için bu tatbikatlara daha da önem verilmektedir.

Hindistan-Pasifik bölgesinin sağlık sistemlerine bağlı olarak koronavirüs pandemisi altında sendelemelerine karşın, Halk Kurtuluş Ordusu (PLA) bu durumu adeta fırsat bilircesine doğudan daha aktif bir şekilde faaliyet göstermeye çalışmaktadır. Tayvan ve Japonya’da son zamanlardaki çeşitli Çin deniz ve hava saldırılarının raporları bulunmaktadır[1].

Tayvan’ı 2020 yılında açıkça tehdit eden olay Halk Kurtuluş Ordusu (HKO), Doğu Amfi Komutanlığı’nın Şubat ayının ilk yarısında, Tayvan’a savaş jetleri ve bombardıman uçakları göndermesi dikkat çekmiştir. Buna karşılık, Tayvan Hava Kuvvetleri Çin uçaklarını gölgelemek için kendi savaş uçaklarıyla karşılık vermek zorunda kalmıştır. 10 Şubat’ta Çinli jetlerin “Tayvan Boğazı’ndaki (Çin’e göre gayri resmi olan) orta çizgiyi” geçtiği tespit edilmiştir. [2]. Bu ihlale karşı aynı gün, HKO Doğu Amfi Komutanlığı, ordusunun “çok hizmetli ortak savaş yeteneklerini daha da geliştirmek ve test etmek için hava-kara saldırı ve yangın destek tatbikatları” ile meşgul olduğunu belirten bir açıklama yapmıştır[3]. Gelişmelerin akabinde Tayvan Dışişleri Bakanlığı ise bir tweet atarak Pekin’den Tayvan’ı askeri olarak tehdit etmek yerine koronavirüse odaklanmasını istedi[4]. “HKO savaş gemilerinin ve uçaklarının son yıllarda Tayvan Boğazı çevresinde provokasyonları Çin’in birleşme aramak için artırdığına ve Tayvan Boğazı’ndaki statükoyu ciddi şekilde zayıflattığına ve bölgesel gerginlikleri arttırdığına” dair Tayvan Anakara İşleri Konseyi (MAC) bir açıklama yapmıştır[5].

HKO’nun hava sahalarına müdahaleleri Mart ve Nisan aylarında da devam etti. Bu ihlallere karşı ise Mart ayı ortasında, Tayvan Savunma Bakanlığı, Tayvan’ın güneybatısındaki sulara gece tatbikatları yapan Çin J-11 savaşçılarına ve KJ-500 havadan erken uyarı ve kontrol uçaklarına cevap vermek zorunda olduklarını belirtti. Muhtemelen bu olay Tayvan yakınlarında yapılan ilk gece tatbikatıydı. Bakanlık ayrıca bu uçakların Tayvan’ın Hava Savunma Tanımlama Bölgesi’ne yaklaştığını söyledi. Bakanlık aynı zamanda, hava keşif ve devriye uçaklarının yapılan ihlallere karşı uygun şekilde yanıt verdikten ve onları uzaklaştırmak için (bir emir) yayınladıktan sonra, komünist uçakların Hava Savunma Tanımlama Bölgesi’nden uzaklaştırıldığını açıkladı. Mart ayının sonuna doğru, Tayvan Savunma Bakanlığı, Taipei’nin “provokasyon ve tehditlerin somut kanıtı” olarak gördüğü Çin’in Tayvan çevresinde dört “hedefli ” tatbikatı olduğuna dair başka bir açıklama yaptı. Çin’in gerçekleştirmiş olduğu hava ve sınır ihlallerine karşı Tayvan F-16 savaş uçaklarını konuşlandırarak kendi tatbikatını başarı ile gerçekleştirdi.

Çin ve Tayvan arasında yaşanan gerginlikler bu yıl başlamadı. Tayvan Cumhurbaşkanı Tsai Ing-wen’in 2016’te iktidara gelmesinden bu yana var olan gerginlik giderek daha belirgin hale geldi ve 2020’nin Ocak ayında yeniden seçilmesiyle birlikte tansiyon daha da yükseldi. Tsai, askeri modernizasyonu bir öncelik haline getirmiş ve Tayvan, geçen yıl on yıldan fazla bir süredir en büyük savunma harcama artışını açıklamış olmasından dolayı Çin’in Tayvan hakkındaki endişeleri artmıştır. Pekin, Tsai’nin Tayvan’daki bağımsızlık isteklerini daha da güçlendirmesinden ve Tayvan’ın uluslararası ortamda tanınırlığını artırmasından korku duymaktadır.

Nisan ayı ortasında, Çin’in uçak gemisi Liaoning ve diğer beş savaş gemisinin Tayvan sularından ve Miyako Boğazı’ndan geçmesiyle birlikte Çin uluslararası ihlallere devam etmektedir.

Gizlilik koşuluyla konuşan bir Japon Savunma Bakanlığı yetkilisi, Çin uçak gemisini, iki güdümlü füze avcısını, iki çok amaçlı savaş gemisini ve bir tedarik sınıfı hızlı savaş destek gemisini izlediklerini söyledi. Tayvan donanması ise bu duruma haklı bir müdahale amacıyla Tayvan’ın doğusuna yelken açarken taşıyıcı grev grubunu izlemek için gemilerini göndermiştir. Tayvan’ın Savunma Bakan Yardımcısı Chang Guan-chung, parlamentoda, pandeminin dünya çapında yayıldığı zaman, “Çinli komünistler bölgesel çatışmaya yol açan herhangi bir askeri macera yapmaya çalışırlarsa, dünya tarafından kınanacaklar ve ne olursa olsun, hepimiz hazırız ve bunun için en iyi hazırlığı yaptık” şeklinde bir açıklamada bulunmuştu. Bu açıklamanın yansımaları ise son günlerde yaşanan askeri tatbikatlarla görülmektedir. Çin’in ihlallerine ve hem Tayvan’ı hem de bölgeyi tehdit eden kalkışmalarına Tayvan’ın güçlü askeri ekipmanlarla karşı koyacağı ve uluslararası ortamın Çin’in bu bölgede korku rejimi kurmasını engelleyeceği düşünülmektedir.

Bölgedeki gerginliği başlatan ve devam ettiren Çin uçak gemisi, bölgedeki tek uçak gemisi olarak hala varlığını sürdürmektedir. Theodore Roosevelt ve Ronald Reagan adlı iki ABD taşıyıcı gemileri ise limanda görev için beklemektedirler.

Ali Demir

Stratejik Ortak Misafir Yazar