Mahmut Şevket Paşa Suikasti

Mahmut Şevket Paşa 1856 yılında Bağdat’ta doğmuştur ve baba tarafından Gürcü asıllı olduğu bilinmektedir. İlk ve ortaokul eğitimini Bağdat’ta gören Mahmut Şevket Paşa, 1882 yılında Kurmay Yüzbaşı olarak Mekteb-i Harbiyeyi bitirerek askerlik görevine başlamıştır. Mahmut Şevket Paşa sırasıyla 1884’de kolağası, 1886’da binbaşı, 1889’da kaymakam, 1891’de miralay, 1899’da mirliva ve 1901 tarihinde ferik rütbesiyle Osmanlı ordusuna hizmet etmiştir.

Miralay rütbesini aldıktan sonra uzun süre Almanya’da kalmıştır. Burada Alman ordusu ve ileri savaş teknolojisi konularında incelemelerde bulunmuştur. Mahmut Şevket Paşa’nın, asıl tarih sahnesine çıkışı ise 31 Mart vakasıyla vuku bulmuştur. İsyanı bastırmak maksadıyla Selanik’ten gelen hareket ordusunun kumandanlığına Mahmut Şevket Paşa atanmış ve Paşa adını tarih sayfalarına yazdırmaya böylece başlamıştır.

İstanbul’da başlayan ve II. Meşrutiyetin ilanına muhalif olan isyan, Mahmut Şevket Paşa önderliğindeki Hareket ordusu tarafından bastırıldı. Bu olayın ardından, 27 Nisan 1909 da toplanan Mebusan Meclisinin oy birliğiyle aldığı karar neticesinde Sultan II. Abdülhamit tahttan indirildi. Sonrasında Veliaht Mehmet Reşat Efendinin padişah olmasına karar verildi ve hal kararı tartışmalara sebebiyet verecek şekilde II. Abdülhamit’e bildirildi.

Mahmut Şevket Paşa, Sultan Mehmet Reşat’ın padişah olmasından sonra kurulan, İbrahim Hakkı Paşa kabinesinde kısa süreliğine Harbiye Nazırlığı görevinde bulunmuştur. Osmanlı Devletinin iç siyasi hayatı ise İttihat ve Terakki cemiyeti ile Hürriyet ve İtilaf cemiyeti arasındaki çekişmeye sahne oluyordu. Bu şartlar altında siyasi hayat devam ederken,  ordu içerisine particilik faaliyeti girmiş bunun neticesinde emir komuta zincirinde ciddi sıkıntılar yaşanmaya başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin bünyesinde barındırdığı milletlerde, milliyetçilik akımından etkilenerek birer birer isyan etmeye başlamış ve verdikleri bağımsızlık mücadelesi sonucunda Osmanlı Devletinden kopmaya başlamıştır.

Balkan devletleri, bu doğrultuda iç ve dış sorunlarla boğuşmak zorunda kalan Osmanlı İmparatorluğuna karşı ittifak kurmuş ve savaş ilan etmiştir. Böylece Balkan Savaşları başlamıştır ve Osmanlı ordusu ciddi derecede particilik ve komitacılık faaliyetleri ile meşgul olmaktadır. Bu şartlarda Osmanlı ordusu, üst üste yenilgi almaktadır ve bazı şehirleri tek kurşun bile atmadan düşman eline teslim etmektedir. Savaş bu şartlarda devam ederken, savaşı sona erdirmek maksadıyla Londra Konferansı’nın toplanması kararı alınmıştır. Konferansta, Edirne’nin Bulgarlara teslim edileceği söylentisi iyiden iyiye İstanbul başta olmak üzere İttihat ve Terakki Cemiyetinde kızgınlığa sebep olmaktadır.

Bu söylentiler devam ederken, Enver Bey’in başını çektiği İttihat ve Terakki Cemiyetine mensup silahşorlardan oluşan bir grup Kamil Paşa hükümetini devirmek üzere Bab-ı Ali ye doğru yola çıkmıştır. Sadaret basılmış ve Enver Bey tarafından, Kamil Paşa hükümetinin istifası alınmıştır. Kamil Paşa hükümetinin istifası aynı gün kabul edilmiş ve İttihat ve Terakkinin mutlak iktidarına giden yol tamamen açılarak Mahmut Şevket Paşa sadrazamlığa getirilmiştir.

Mahmut Şevket Paşa muhalefete karşı sert bir takım yaptırımlardan yana değildir. Onun asıl amacı ordunun gençleştirilmesi faaliyetleriyle meşgul olmak ve ordunun modernizasyonunu gerçekleştirmektir. Bu amaca paralel olarak Harbiye Nazırlığı görevini de yürütmektedir. Balkan Harbi kumandalarını tasfiye ederek emekliye ayırmaya başlamıştır. Bu doğrultuda orduyu gençleştirme noktasında ciddi adımlar atmış ve dönemin en iyi kara gücü olarak bilinen Alman ordusundan ıslahatçı uzmanları ülkeye davet etmiştir. İlk Alman askeri ıslahat heyeti mukavelesi 27 Ekim 1913 de onun tarafından imzalanmıştır. Ordu bütçesi arttırılmış yeni silahlar alınmış ve kışlalar inşa edilmiştir.

Mahmut Şevket Paşa Nazırlar heyetine başkanlık etmek üzere 12 Haziran 1913 tarihinde Harbiye Nezaretinden ayrılarak Bab-ı Aliye doğru yola çıkmıştır. Harbiye Nezareti meydanından Divan yoluna giderken otomobilinin önü bir cenaze kalabalığı dolayısıyla kesilmiştir. Yolun kenarında ise tamir halinde ve başında insanların olduğu bir başka otomobil durmaktadır. Sadrazamın arabası, yolun kenarında tamir maksadıyla duran arabayla aynı hizaya geldiğinde silahlar patlamış ve Mahmut Şevket Paşa ile yaverlerinin bulunduğu otomobilin üzerine kurşunlar yağmıştır. Yaverlerden İbrahim Bey olay yerinde derhal ölür, Sadrazam Mahmut Şevket Paşa’nın üzerine beş kurşun isabet etmiştir fakat sadrazam nefes almaya devam etmektedir. Ortalık bir anda karışır, başyaver Şeref Bey arabadan atlar ve suikastçılara karşılık vermeye başlamıştır. Şoför otomobili hemen Harbiye Nezaretine çevrilmiştir, fakat artık Mahmut Şevket Paşa son nefesini vermiştir.

Katiller otomobillerine atlayarak Topkapı istikametine doğru kaçmıştır fakat Topal Tevfik isimli suikastçi otomobile binmeye fırsat bulamamıştır. Koşarak bir han’ın tuvaletine saklanmıştır, fakat olaya şahit olan Üsküdarlı Kamile adında bir kadın Topal Tevfik’i görmüştür.  Kadın hemen polislere haber vererek ve Topal Tevfik’i yakalatmıştır. O da kendisini olay yerinde bırakan arkadaşlarını bir bir ihbar etmiş ve yakalanmalarını sağlamıştır. Araştırmalar derinleştikçe olay hem derinlere, hemde yükseklere varır. Olay padişahın damatlarından Salih Paşa’nın konağında organize edilmiştir, Prens Sebahattin ile Hürriyet ve İtilaf cemiyeti olayın içerisindedir.

Olayla ilişkisi olanların kimi yakalanmış kimide kaçmaya başarmıştır, kaçanların içerisinde Prens Sebahattin ve Gümülcine mebusu İsmail Hakkı gibi isimler vardır. Enver Bey ile İttihat ve Terakkiye mensup silahşorler kaçanların yakalanması hususunda aktif rol almıştır. Divan-ı Harp kurulmuş içerisinde Salih Paşa’nın bulunduğu 12 kişi mahkeme huzurunda, 11 kişi de gıyaben idama mahküm olmuştur. Bir çok isme hapis ve sürgün cezası verilmiştir. İttihat ve Terakki cemiyetide  mutlak iktidarı tam ve sorumsuz bir şekilde bu olay sonucunda elde etmiştir.

Barış Yüksel

Stratejik Ortak Misafir Yazar