İran’a Yaptırımların Kaldırılması: Petrol Piyasası ve Rusya

İran ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) daimi üyeleri olan ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya ile Almanya (5+1) arasında 14 Temmuz 2015 tarihinde Viyana’da anlaşmaya varmıştı. Bu anlaşmaya de göre İran nükleer faaliyetlerini Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEA) denetçilerine açacak, denetçilerin onayından sonra da İran’a yönelik yaptırımlar kaldırılacaktı. UAEA denetçilerine göre İran, anlaşmadan sonra uranyum zenginleştirmede kullanılan santrifüjlerin sayısını azaltmış, zenginleştirilmiş uranyum stokunu Rusya’ya göndermiş ve Arak nükleer reaktörünü sökmüştü.

İran’a uygulanan yaptırımlar kaldırıldı. Bu yaptırımların kaldırılmasıyla da  İran’ın uluslararası bankalarda dondurulmuş olan 100 milyar dolarlık varlıkları serbest bırakılacak. Aynı şekilde İran ile iş yapan ülke ve firmalar üzerindeki yasaklarda kalkacak. Yani İran artık dünya ile ticaret yapabilecek. (İran’a “terörizme destek” ve “insan hakları ihlâlleri” kapsamındaki yaptırımlar uygulanmaya devam edecek.)

İran’a yaptırımların genel sonuçları:
– İran’ın dünya genelindeki 100 milyar dolar varlığı dondurulmuştu.
– İran için en önemli gelir kaynağı petrol ihracatı %50 düştü.
– İran’ın motorlu taşı üretimi %50 düştü ve İran’ın hava taşıt filosu yenilenemedi ve eskidi.

İran’daki 1979 İslam Devrimi’nden günümüze yaptırımlar

İran’a yaptırımların kaldırılmasının farklı bir boyutu da var. Bu da petrol piyasası. Ambargoların kalkmasının ardından İran’ın piyasaya günlük 500 bin varil petrol üreteceği açıkladı. İran’ın petrol arzının, varili 30 dolarların altına düşen petrol fiyatlarını daha da düşüreceği ise görülebilen bir gerçek. Tahran yönetiminin bir sene sonra da üretimi ikiye katlayacağını dile getirmesi aslında şunu ifade ediyor.(stratejikortak.com) Şuan dünya piyasası günde 1,5 milyon varil petrol üretiyor. Petrol fiyatlarının düşmesindeki en önemli faktörlerden biri de ‘petrol üretiminin arttırılması’ olduğu düşünüldüğünde, aslında petrol piyasasının gidişatı hakkında bize ipuçları verebiliyor.

Rusya Başbakanı Medvedev’in son zamanlarda yaptığı ”Ekonomimiz, petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş, ülkemize uygulanan yaptırımlar ve küresel ekonomik yapının değişmesi gibi bir çok unsurla aynı anda daha önce mücadele etmek zorunda kalmamıştı” ve ”İran’a yaptırımların kaldırılması bizler için risk oluşturuyor” açıklamaları, insanın aklına komplo teorilerini de getirmiyor değil. Acaba İran’a yaptırımların kaldırılmasında Batı ve ABD’nin farklı planları mı var? Takipte kalalım ve görelim.

Kaynak:
http://tr.sputniknews.com/rusya/20160115/1020229313/medvedev-iran-piyasa-risk-.html
http://www.internethaber.com/medvedevden-itiraf-daha-once-karsilasmadik-1556925h.htm
http://www.aljazeera.com.tr/haber/abd-ve-ab-irana-yaptirimlari-kaldirdi