Birinci Körfez Savaşı Sonrası Kürt Hareketi

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere’nin önce Ermeniler ve sonradan Kürtler için yaptıkları  planları bugün ABD üstlenmiş vaziyette. Fakat İngilizlerin tamamen oyun dışında kaldığını söylemek zor. ABD bu planı daha da genişleterek, hedefine emin adımlarla maalesef yürümektedir.

İlk başlarda Musul vilayeti başta olmak üzere Osmanlı’ya isyanların başını çeken Barzanilerin, isyan gelenekleri Osmanlı yıkıldıktan sonrada devam etmiş ve bugün Kuzey Irak bölgesi bu isyanın ilk meyvesi olmuştur. Soğuk Savaş’ın bitimiyle birlikte Kürt hareketi devletleşme yolundaki en büyük atılımlarını yapmaya başlamıştır.

Saddam Hüseyin’in Kuveyt’i işgal etme girişiminden sonra, ABD öncülüğündeki Müttefikler Saddam’ı yenilgiye uğratmışlar ve Irak’ın Kuveyt işgali son bulmuştu. Fakat Saddam’ı Irak’ta iki isyan bekliyordu. Güneyde Şiiler, Kuzeyde Kürtler ayaklanmışlardı. Zor da olsa bu ayaklanmalar bastırıldı. Saddam, İran-Irak savaşı esnasında İran ile birlikte hareket eden Kürtleri kimyasal silahla cezalandırmıştı. Yine aynı şeyin olmasından çekinen Kürtler, Türkiye’ye ve İran’a sığındı. Saddam’dan kaçanlar arasında teröristlerin olduğu gerçeği, Türkiye sınırları içinde terör faaliyetlerinin artması ile acı bir şekilde kanıtlandı.

Bütün bunlar yaşanırken ülke içindeki siyasilerin hamle hataları da olayı iyice zorlaştırdı. Turgut Özal’ın ABD başkanı ile birlikte hazırladıkları plan çerçevesinde Kürtlerin yaşadığı bölge (36.Paralel’in Kuzeyi) güvenli bölge ilan edildi.Hemen ardından “Huzur Operasyonu” denilen yardım ve kurtarma faaliyeti başladı. Yine Turgut Özal’ın girişimleriyle 16 Nisan 1991’de Fransız, İngiliz, Amerikan askerlerinin Kürtlere yardım maksadı ile Türkiye sınırına yakın bir yere konumlandırılması kararlaştırıldı.

Askeri koalisyon, 1991 ortalarında Irak içindeki mevcut askeri varlığına son verdi. Daha sonra İncirlik Üssü’nde sadece hava unsurlarının varlığı devam eden Çekiç Güç,2003’deki Irak işgaline kadar görevine devam etti. Çekiç Güç, Bağdat yönetiminin etkisini Kuzey Irak’ta etkisiz kılarak bölgede kurulması hedeflenen Kürdistan için operasyonlar düzenledi. İlerleyen dönemde Kuzey Irak’ta bir seçim yapılacak ve IKYB IKDP ortaklığıyla bir hükümet kurulacaktı. Bu olayın ardında tabiî ki Amerika ve İngiltere vardı. Her ne kadar Türkiye, Irak’ın toprak bütünlüğünü savunuyor görünse de bu konudaki cılız siyaseti Batı ve Kürtler için büyük cesaret kaynağı oldu.

Amerika, Kürt liderlerle direkt olarak görüşmeyi ilk başlarda uygun görmemesi durumu, Özal’ın Celal Talabani ile görüşmesinden sonra değişti. 1991’deki bu görüşmeden sonra Kürt siyaseti daha büyük muhataplara konuşma fırsatı buldu. Yakın zamanda 23 Temmuz 1992’de Barzani ve Talabani, ABD Dışişleri Bakanı ile görüşme imkanını buldu. Bu tür görüşmelerin gerçekleşmesi için Barzani ve Talabani’ye Türkiye Cumhuriyeti tarafından tevdi edilen kırmızı pasaportları unutmamak gerekir.

Sürecin devamında Türkiye, Kuzey Irak’ta bir Kürt Devleti için olmaması gereken her şeyi faal hale getirdi desek yalan olmaz. Kuzey Irak’a yapılan ”yardım”ların yarısı:bize sıkılan mermi, döşenen mayın, atılan roket olarak geri döndü. Kısacası bölgede bizim elimizle yapılan yardım ve koruma faaliyetleri terörün beslenmesi için bulunmaz bir ortam yarattı.

O günlerden yaşadığımız döneme bakılacak olursa Kerkük’te Kürdistan bayrağının asılmasını -kına-yanlar aynı bayrağı Ankara’da gördüklerinde akıllarında ne geçiyordu acaba?Yaşananlar öncekilerin tekrarı gibiyken oyuncuları aynı olmadığını düşüneniniz var mı daha?

Ali Öksüz*

*Stratejikortak.com misafir yazarı.