Türkler olarak bu coğrafyada var olmaya devam edebilmemiz için her bir fert olarak kendimizi yetiştirmek zorundayız. Vatanı müdafaa borcu sadece silahaltında olan vatan evlatlarının değildir. Bizler de vatandaş olarak her durum için kendimizi hazırlamalı, “yedekte hazır beklemek” olan vazifemizi hakkıyla ifa etmeliyiz.
Bu çalışmayla her zamanki gibi şahsi analizlerime sizleri maruz bırakmadan, bir askeri hareketliliğin stratejik ve taktiksel olarak ne anlama gelebileceğine dair çeşitli kaynaklardan derlediğim kısa bilgi notları paylaşacağım. Malumunuz üzere güney sınırımız çok hareketli, her an büyük bir çatışmanın içinde bulabiliriz kendimizi. Günümüz şartlarında bölgeden anlık bilgiler alabiliyoruz ancak bunları anlamlandıracak düzeyde bilgi birikimimiz olmadığı için haber kanallarındaki yorumcuların açıklamalarıyla yetinmek zorunda kalıyoruz. Bundan dolayı algı yönetimi operasyonlarına maruz kalma ihtimalimiz çok yüksek. Bölgeyi yakından takip edenler için faydalı olmasını umut ediyorum. Hepinize iyi okumalar…
1. TAARRUZ
| ASKERİ STRATEJİLER | AÇIKLAMALAR |
| Hudut bölgelerine doğru veya Hudut bölgelerinde artan faaliyetler ve askeri hareketlilikler | Düşmanlığın alenen patlak vermesinden önce bir ülke birliklerinin müşterek hudutlara yakın olan toplanma bölgelerine sevki doğaldır. |
| Keşfe karşı koyma perdesi ihdas ve takviyesi | Keşfe karşı koyma perdelemesi muhtemel toplanma bölgelerinin birlik hareket istikametlerini, taarruz için hazırlık toplanma bölgelerini gizlemek için kullanılır.
|
| Düşman kuvvetlerin ileri harekâtı | Bir taarruza başlamadan önce birlikler toplanma bölgelerine doğru taarruz çıkışı için hareket edebilir.
|
| Artan devriye faaliyetleri | Piyade ve zırhlı birliklerin çıkaracağı devriyeler özellikle taarruz öncesi hayli görülen bir durumdur.
|
| Dar cephe hattına mevzilenmiş düşman birlikleri
| Bir tabura verilecek cephe hattı taarruz çıkışında da normal cephedir. |
| Örtü Birlikleri takviye veya yerini yeni birliklerin alması | Keşif kollarının piyade ile yer değiştirmesi veya takviyesi bir taarruza işaret eder.
|
| Geri bölgelerde artan faaliyetler | Taarruza geçiş aşamasında geri bölgelerde genellikle destek hizmetleri ile idari faaliyetlerde bir artma görülür.
|
| Ön safta komuta kademesinin yeri, levazım ve tahliye tesisleri
| Taarruzu destekleyebilmek için komuta kademesi ile levazım ve yardımcı istasyonlar ön saflara yakın olarak tesis edilir.
|
| Sistematik hava bombardımanı | Taarruz öncesi düşmanı fiziki ve psikolojik olarak istenilen kıvama getirmek için sistematik bombardımana tutmak olağan bir stratejidir.
|
2. SAVUNMA
| ASKERİ STRATEJİLER | AÇIKLAMALAR |
| Bazı saha ve tesislerin tahribi, gaza bulaşık sahalar, biyolojik sirayet mıntıkaları, fiziki engeller ve mayınların mevcudiyeti
| Bu gibi şeylerin varlığı, özellikle yaklaşma yollarını kapsar şekilde tanzimi bir ilave emniyet tedbiri olarak kullanılır |
| Piyadenin daha iyi savunma bölgelerine çekilmesi
| Piyade için ateş üstünlüğü sağlayacak hâkim noktalarda mevzilenmek savunmada her zaman önde gelir
|
| Cephane, istihkâm malzemesi ve araçları depo edilmesi, bunların tahkimi
| İstihkâm malzemesi depo edilmesi hendekler kazımı ile engel inşasında kullanılabilir
|
| Dikenli tel gerilmesi, tel örgüler
| Hendeklerin kazımı ile tel örgülerin konması veya dikenli tellerin gerilmesinin anlamı, düşmanın bir müddet daha yerinde duracağının düşünüldüğüne işarettir
|
| Anti tank silahları dâhil topçuların derinliğe kaydırılması
| Topçu birlikleri genellikle derinliğe kaydırılarak merkezi bir şekilde savunmayı destekleme üzere mevzilendirilir
|
| Savunmayı desteklemek üzere mevzilendirilen yedekler
| Tedbirler genellikle her iki kanatta destek olacak şekilde veya karşı taarruza elverişli pozisyonda yerleştirilir
|
| Daha önce ön safa yerleştirilmiş birliklerin geri kayması
| Keşif ve örtü birlikleri kanatlara doğru veya savunma durumunun elverdiği noktalara kayar
|
| Geri hatlarda komuta, ikmal ve tahliye tesisleri inşası
| Uzun menzilli topçu atışları sahası dışında kalmak üzere bu yerler geri hatlarda inşa edilir
|
3. GERİ ÇEKİLME
| ASKERİ STRATEJİLER | AÇIKLAMALAR |
| İkmal ve tahliye tesislerinin geriye hareketi
| Bu tesislerin geriye kayması genellikle destekledikleri birliklerin geri çekileceğine işaret eder
|
| Ufak birliklerin ön saftan geri hatlara çekilmesi
| Genellikle takım, bölük veya tabur ölçüsünde küçük birlikler küçük silah menzili dışına genel geri çekilme harekâtından önce çekilirler. Büyük birliklerin geri çekilmesi genellikle bu birliklerin geri hatlarda daha müsait bir mevziiyi işgal edeceklerine veya tam anlamı ile bir geri çekilmeye işaret eder
|
| İlk mevziler gerisine doğru kayma, ihtiyatların geri hatlarda yahut kanatlarda mevzilenmesi | Bu harekât ilerleyecek düşman birliklerine karşı taarruz için olabileceği gibi geri çekilmeyi maskelemek için de yapılabilir
|
| Geri hatlarda savunma mevzilerinin teşkili
| Geri hatlarda tel örgüler, çukurlar kazılması, arazi şartlarına uygun engeller konulması düşmanın durumunu muhafaza edeceğini gösterir
|
| Yaygın şekilde depolama faaliyeti, engeller, mayın tarlaları, mevcut temas hattı, yan ve arkalarında kimyevi, biyolojik yahut radyoaktif maddeler, bulaşık sahalar
| Böyle bir durum düşmanın bizim ilerlememizi kendisi geri çekilirken durdurmak ve geciktirmek istediğini gösterir
|
| Herhangi bir grubun teması kaybetmesi
| Düşmanın geri çekilmesi, herhangi bir düşman kuvveti ile ön saflarda teması kaybetmemiz neticesini doğurabilir
|
| Topçunun kademeli olarak geri hatlara çekilmesi
| Topçu örtme birliklerine destek olabilmek için kademeli olarak geri hatlara çekilir. Böylece çekilen birliklerin yeni mevzilerini almalarında emniyeti sağlar
|
| Kara ve hava kuvvetlerince karşı taarruz
| Bu karşı taarruz yukarıdaki hareketleri ve maskelemek için kullanılır
|
| Orta ağır uçaksavar topçusunun ön hatta paralel durumda olan mevzilerinde ön hattı kesecek mevzie kayması, yani depo ve sahra topçusu ile karargâhların korunma pozisyonundan çekilme yollarını savunacak pozisyona intikali
| Uçaksavar topçusunun bilhassa ikmal ve personel geri çekilmesinde himaye görevi yapması gerekir |
4. OYALAMA
| ASKERİ STRATEJİLER | AÇIKLAMA |
| Düşmanın az bir derinlikle ön saflarda geniş cepheye yayılması
| Maksimum ateş gücünün önceden hemen sağlanması kısa bir zaman için oyalamaya yarar. Geniş bir cephede yayılma geri çekilen birliklerin çevrilmesine engel olur
|
| Topçu ve sair silahlar ön safta bizimle maksimum menzilde çatışmak üzere mevzilendirilir.
| Gayet açık… |
| Temas hattı gerisinde aynı zamanda oyalama birliklerinin derinlemesine mevzilendirilmesi
| Derinliğine oyalama birlikleri mevzilendirilir; ilerleme halinde de her kademede oyalanır
|
| Geri hatlarımızda ve kanatlarda taciz kuvvetlerinin faaliyetlerinin arttırılması
| Düşman bir imha taarruzu veya çevirme hareketi için fırsat kolluyor olabilir. Bu strateji ile bu ihtimal bertaraf edilmelidir. |
Lanchester Doğrusallık ve N2 Formülü
Lanchester 1. Kanununa (doğrusallık) göre, güç değişim oranı kayıp oranına eşit olduğunda savaş dengeye ulaşır. Oransal değişim şu denklem ile gösterilmektedir.
(m0 – m) = E(n0 – n)
m0:müttefik tarafın başlangıç askerî gücü.
m: müttefik tarafın kalan askerî gücü.
n0: düşman tarafın başlangıç askerî gücü.
n: düşman tarafın kalan askerî gücü.
E: Değişim oranı (Silah etkinliği)
Bu denkleme bağlı olarak, zayıf olan taraf teslim olmadığı sürece bütün kuvveti tükenene kadar mücadele devam eder. Bütün askeri güç tükenmeden savaş sona erdirildiğinde de aynı denklemden yararlanılarak taraflardan birinin kalan kuvveti kullanılarak, diğer tarafın kalan kuvveti ve buna bağlı olarak olası kayıpları hesaplanabilir.
Lanchester’ın ikinci kanunu olan N2 kanununa göre savaş malzemesi üstün olan taraf düşmanı yıprattıkça kendisinin alacağı hasar azalacağından tarafların savaş güçlerinin karesi ile oranlama yapılmaktadır. Aşağıdaki denklem bu kanuna ilişkin hesaplama yapısını göstermektedir.
(m02 – m2) = E(n02 – n2)
Örnek olarak, 2000 kişilik bir güce sahip taraf ile 1000 kişilik güce sahip taraf çarpıştığında, doğrusallık kanununa göre güç oranı 2’ye karşı 1 iken, Lanchester’ın ikinci kanunu olan N2 kanununa göre, güçlü olan tarafın düşmana zarar verme oranı ateş üstünlüğünden dolayı 4 kattır. Kanununun daha karmaşık hesaplamalar içermesine rağmen, gerek savaş meydanlarında, gerekse bu stratejilerin uyarlandığı işletme faaliyetlerinde, daha gerçekçi değerlendirmeler sağladığı açıktır.
Savaş alanları için N2 kanunu değerlendirilecek olursa, taraflardan birinin gerek asker sayısı gerekse silah gücü bakımından avantajlı olması, kendisine daha yüksek ateş gücü sağlayacağı için karşı tarafa daha fazla kayıp verdirme olanaklarına kavuşacaktır. Zaten savaş terminolojisinde yaygın bir kavram olan “sıklet merkezi prensibi” de bu duruma uygun bir şekilde, kurmaylık eğitimi alan generaller tarafından uygulanarak büyük zaferlerin elde edilmesi sağlanmaktadır. Sıklet merkezi prensibi ile hareket ederek düşman kuvvetlerinin şaşırtıldığı ve sayıca az olunmasına rağmen düşmanın yenilgiye uğratıldığı durumlara Büyük Taarruz planları (Dumlupınar Meydan Savaşı) örnek olarak verilebilir.
SIKLET MERKEZİ PRENSİBİ
| Savaş gücünün kesin sonuç sağlayacak yer ve zamanda yoğunlaştırılması prensibidir. |
| Sıklet merkezinin tayini savaşta en önemli karardır. |
| Savaşın gelişimi boyunca özellikle operatif ve taktik seiyede sıklet merkezleri değişkenlik arz edebilir. |
| Sıklet merkezi doğru teşhis edilirse zayıf bir askeri güç kendisinden daha kuvvetli bir güç karşısında üstünlüğü ele geçirebilir. |
| Clausewitz: Planlayıcı muharip her iki tarafın egemen karakteristiklerini kafasında tutmalıdır. Bu karakteristiklerden, her şeyin bağlı olduğu, tüm güçlerin ve hareketlerin merkezi olan bir sıklet merkezi gelişir. İşte bu nokta tüm enerjimizin yönlendirilmesi gerektiği noktadır. |
| Bir savaşta askeri strateji planlamanın en önemli hususu düşmanın sıklet merkezinin teşhisi ve etki altına alınmasıdır. |
| Sıklet merkezi hem stratejik hem de operatif seviyelerdeki planlamalarda harekat hedefinin belirlenmesinde sihirli bir ışık tutar, bu nedenle önemle dikkate alınması gereken bir konseptir. |
| Sıklet merkezi silahlı bir kuvvetin fiziki gücünün ve psikolojik dengelerinin oluştuğu merkezdir. |
Son olarak şu bilgileri eklemek de faydalı olabilir;
Arap ve genel olarak Ortadoğu kültüründe “savaş”, Batı ülkelerine göre çok farklı yaklaşılan bir olgudur. Clausewitz’e göre: “Batılılar savaşı başka bir aracın kalmadığı bir ortamda düşmanı yenerek iradelerini kabul ettirmek amacıyla yapılan bir eylem olarak görürler. Oysa Doğu ve Ortadoğu’da savaş, askeri olarak kazanılmasa da politik olarak kazanılması mümkün ve bundan dolayı yenilgi söz konusu olabileceği halde dahi başvurulması gereken bir yöntem olarak görürler.”
“Araplar, Avrupa’da şövalye geleneğinden gelen yüz yüze çarpışma yerine ağırlıklı olarak hile ve aldatma üzerine kurulu bir savaş geleneğine bağlıdırlar.”
Yazının başında söylediğim gibi çeşitli kaynaklardan derleme yaptığım için biraz dağınık bir yazı oldu. Ama aralardan cımbızlayacağınız bilgiler dahi size başka bir bakış açısı kazandırabilir ve bu anlamda faydalı olabilir. Saygılarımla…
MİT’in Efsane Operasyonları
Kendinizi Test Edin: İstihbaratçı Olmak İster Misiniz?
Kaynaklar
- Aşkın ÖZDAĞOĞLU, “Lanchester Stratejisi ve Sistem Dinamikleri: Büyük Taarruz Üzerinde İnceleme”, Savunma Bilimleri Dergisi Kasım 2013, Cilt 12, Sayı 2, sayfa 63-94.
- Faruk ŞENER, Askeri Strateji Prensipleri
- Muazzez ŞENEL-A.Turhan ŞENEL, Emniyet Genel Müdürlüğü Önemli İşler Müdürlüğü Yayınları no:11 yıl:1970
- HERMAN Michael, Intelligence Power in Peace and War, and Democracy, Cambridge, 1996, sf.116
- Norvell B. De Atkine, Why Arabs Lose Wars, 1999
E-BÜLTENE ABONE OLUN
Stratejik Ortak yazarlarının makalesi ve haritalar ücretsiz e-postanıza gelsin.
Abone oldunuz, teşekkürler.
Bir şeyler yanlış oldu. Lütfen daha sonra tekrar deneyin.
Beğendiğinize sevindim Sayın malkoçoğlu, yorumunuz için çok teşekkür ederim. Sizlerin sosyal ve politik analiz sürecinize faydalı olabilecek işler yapmaya çalışıyorum, umarım faydalı oluyordur. Saygılar…
beğendim.çok ilginç konulara giriyorsunuz.