Körfezin Yeni Oyunu: Katar-İran Yakınlaşması

Körfez krizi devam ederken Katar, İran’la daha önce bozulmuş olan diplomatik ilişkilerini geri kazanıyor. Yapılan açıklamaya göre Katar, Tahran Büyükelçisini yeniden İran’a göndermeye hazırlanıyor.

Katar, İran İslam Cumhuriyeti ile bağlarını koparmasını talep eden diğer dört Arap ülkesine ve yaptırımlarına karşı, İran’la olan tüm diplomatik ilişkileri onarmış durumda.

Emirlik, 2016 yılında önde gelen Şii Müslüman din adamı Şeyh Nimr El-Nimr’in Suudi Arabistan’da idam edilmesininden sonra , İran’da bulunan Suudi diplomatik misyonlarına saldırılar düzenlenmesinin ardından İran Büyükelçisini geri çağırmıştı. Fakat Katar şimdi ikili ilişkileri “her alanda” güçlendirmek isteyen bir politika yürütüyor.

İran ise, Katar’ın Haziran’dan bu yana güçlü komşuları tarafından dayatılan ticaret ve seyahat kısıtlamaları ile baş etmesine yardım etti ve bu tutumunu sergilemeye devam ediyor.

Bilindiği üzere, ABD Başkanı Trump’ın Arap Yarımadasını ziyaretinden kısa bir süre sonra Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Bahreyn, Katar’ı bölgedeki terörist grupları desteklemek ve dünyanın en büyük doğal gaz alanını paylaştığı İran’a “çok yakın” olmakla suçlamıştı. Katar Emiri Tamim bin Hamad Al Thani ise bu iddiaları şiddetle reddetmişti.

Katar, büyükelçisinin Tahran’a geri dönüşü için kesin bir tarih belirtmedi ancak, Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdul Rahman, Al Thani’nin İranlı mevkidaşı Muhammed Cavad Zarif ile telefonla görüştüğünü ve diplomatik ilişkilerin yeniden “en üst düzeyde” sürdürülmesi kararı alındığını belirtti. Ayrıca devlet başkanlarının  “ikili ilişkileri ve onları geliştirme ve geliştirme araçlarını ve bir takım ortak çıkarları tartıştıklarını” belirtti.

Yapılan görüşmede Katar’ın komşularıyla olan anlaşmazlığından bahsedilmezken İran, hava taşımacılığını yapacak olan Katar Havayolları’na İran hava sahasını kullanmasına izin verdiğini açıklarken, 2.7 milyon insanın temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere uçakla ve gemi ile taze gıda transfer edeceği vaadinde bulundu.

Suudi Arabistan ve müttefikleri ise bu gelişme karşısında henüz bir açıklamada bulunmadı.

Katar’ın İran’la diplomatik ilişkileri geri getirme kararı, Suudi Arabistan Kralı Salman ve Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’ın 1972’de bir saray darbesinde devrilen eski Katar kralıyla sürpriz toplantılar düzenlendikten bir hafta sonra gelmiş olması ise dikkatlerden kaçmıyor.

Riyad hükümeti yaptığı görüşmede, Katar yönetiminde rol oynamayan devrik kral Şeyh Abdullah bin Ali Al Thani ile Katar hacılarının hac takvimine bu ay katılmak için izin vereceği yönünde  bir anlaşma imzalamıştı.

Suudi yetkililer, Kral Salman’ın sadece Suudi Arabistan Havayolları’nın Katar’lı hacı adaylarının Mekke’ye ulaştırmasına izin verdiğini ve diğer havayolu şirketlerinin çöl sınırını geçip ulaşabileceğini ya da adayların kara yoluyla seyahat edebileceğini söyledi.

Ancak Suudi Arabistan uçaklarının Katar tarafından Doha’ya inmesinin engellendiğini iddia etmekte; Katar yetkilileri ise , “evrakların yanlış bakanlığa gönderildiğini” söyleyerek bu iddiayı  reddetmekte.

Suudi Arabistan’ın sadece Suudi uçaklarının ve hacı adaylarının Mekke’ye uçmasına izin verme kararı Katar hükümeti tarafından “mantıksız” olarak nitelendirildi. Ayrıca “Hac ibadetini mali olarak sömürme girişimi ve  siyasi manipülasyon aracı “olarak kullanıldığını belirten Katarlı yetkililer bu konuda Suudi Arabistan’ı uyardı.

Tüm bu gelişmeler ise İran ve Katar arasındaki buzların erimesine ve iki ülke arasındaki ilişkilerin yeni bir döneme girmesinde etken oldu. Katar’a körfezde uygulanan ambargonun başlıca nedenlerinden biri olan İran ile ilişkileriydi, üstelik ambargonun ve kısıtlamaların kaldırılması için de Katar’ın İran’la olan tüm ilişkilerinin kesilmesinin talep edildiği bir dönemde, Katar’ın bu teklifi reddedip İran ile daha da yakınlaşıyor olması ise körfez krizini uzun bir zaman gündemde tutacak gibi görünüyor.

Gülay Kulaklı

StratejikOrtak.com MİSAFİR YAZAR