Türkiye-ABD Arasında Yaşanmış Diplomatik Krizler

ABD konsolosluğunda çalışan Metin Topuz’un FETÖ soruşturması kapsamında göz altına alınması, beraberinde ” Vize Krizini” doğurmuştu. Yaptığımız araştırmalara göre bu kriz Ankara-Washington hattındaki ilk diplomatik kriz değil. Yakın tarihe baktığımızda daha önce de önemli krizlerin ortaya çıktığı görülmektedir.

 Ankara-Washington arasında çıkan önemli krizler:

1- Küba Füze Krizi: Soğuk savaşın iki süper gücü ABD ve Sovyetler Birliği arasında çıkan Küba Füze Krizi, neredeyse iki devlet arasında nükleer savaşa sebep oluyordu. ABD, Sovyetler’den Küba’daki füzelerini kaldırmasını istedi. Bunun üzerine Sovyetler, ABD’nin İtalya ve Türkiye’deki füzelerini kaldırmasında ısrarcı oldu. Türkiye’nin bu krize istemeden dahil olması ise iki ülkenin restleşmesine sonuçlandı.

 2- 1964 Kıbrıs Sorunu: Türkiye-ABD arasındaki en büyük kriz. O dönemde Rumlarla ciddi sıkıntılar yaşayan Türk kesimine yardım etmek üzere, dönemin başbakanı İsmet İnönü tarafından çalışmalar başlatıldı. Bunun üzerine ABD Başbakanı Johnson tarafından Türkiye’ye bir mektup geldi. Türkiye’nin amacının ne olduğunu bildiğini belirten Johnson, Türkiye’yi açıkça tehdit etti. Türkiye bundan sonra NATO’dan daha az bağımlı çalışmaya başladı.

3- Haşhaş Üretimi Sorunu: Çin’de iç savaşa sebep olan haşhaş, Türkiye-ABD arasında büyük bir krize neden oluyordu. 1971’de Türkiye’de haşhaş ekimi yasaklandı. Buna eş zamanlı olarak ABD’de haşhaş üretimi hızla arttı ve ülke içinde krize neden oldu. Bu krizden Türkiye’yi sorumlu tutan ABD Başkanı Nixon, Türkiye’ye diplomatik bir cephe açtı. Yoğun baskılara rağmen 3 yıl üretim yapmayan Türkiye, yeniden üretim yaptı ve kriz son buldu.

 4- İncirlik Üssü’nün Kapatılması: Soğuk savaş döneminde İncirlik Üssü, ABD için hayati önem taşıyordu. Haşhaş meselesi sıcaklığını koruyorken, Kıbrıs Harekatı nedeniyle ABD Türkiye’ye ambargo uygulamaya başladı. Necmettin Erbakan döneminde İncirlik Üssü’nün kapatıldı ve bütün ABD üslerine el kondu. 1978’de ABD Kongresi ambargoyu kaldırma kararı aldı.

 5- 1 Mart Tezkeresi: ABD’nin Irak’ı işgal ettiği yıllarda hazırlanan tezkereye göre, Türk askerinin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı askerlerinde Türkiye’de bulunması kararlaştırılacaktı. Yapılan oylamada çoğunluk sağlansada salt çoğunluk elde edilmediği için ret edildi. Türkiye-ABD arasında en derin izi bırakan bu krizin ayrıntılarını;1 Mart Tezkeresi adresinden bulabilirsiniz.

Kaynak: StratejikOrtak.com