Türkiye’deki Hava Savunma Sistemleri

Bir ülkenin savunma gücü, o ülkenin düşmanlarına karşı caydırılıcığını ifade eder. Bu bakımdan ülkemizin jeostratejik konumu nedeniyle savunma gücünün de güçlü olması gerekmektedir.

Hava savunma sistemlerini ilk defa Amerikan İç Savaşı sırasında kullanılmıştır. O dönemde hafif toplar ve sabotajcılar ile başlayan savunma silahları günümüze gelene kadar büyük bir aşama kaydetmiştir.

Her ülke gibi Türkiye’de kendi hava savunma sistemlerine sahiptir. Değişen teknolojik gelişmeler neticesinde bu sistemlere eklemeler yapılmış, yeni sistemler devreye girmiştir.

Jeostratejik olarak zor bir coğrafyada yaşadığımızdan dolayı çevremizde olup biten hava trafiğini sürekli takip etmek durumundayız. Bunu da radarlar ve uydular aracılığı ile takip etmekteyiz. Yerleşik ve seyyar radarlar sayesinde kuzeyde Ukrayna’dan Mısıra, batıda ise balkanlardan, doğuda Hazara kadar 7/24 Radar izlemesi yapılmaktadır. Her jet üssümüzde iki adet savaş uçağı mühimmatı ve pilotuyla birlikte acil durumlar için nöbet tutmaktadır. Aynı zamanda iki uçak ise mühimmatı ile birlikte her an göreve hazır şekilde beklemektedir. Bu üslerimizin koruması ise seyyar veya sabit Uçaksavar topları, Stinger, Rapier, KMS Atılgan ve Zıpkın(yerli), Nike Hercules, Hisar(yerli), Korkut(Yerli)tipi sistemler ile sağlanmaktadır.

Dilerseniz Türkiye’de kurulu olan sistemlerden bahsedelim;

Uçaksavar Topları:

Türkiye’de kurulu olan uçaksavar topçu sistemlerinden başlıcaları Bofors-L70 ve Oerlikon GDF-003 sistemleridir.

L70 Uçaksavar Sistemi

L70 topları 1934 yılından günümüze kadar kullanılmakta olan bir top sistemidir. 40 mm çapında, tek namlulu, 5.150 kg ağırlığında Azami menzili 14.800 m, etkili menzili    12.500m olan bu sistem radar sistemleri ile koordineli çalışarak uçaklara kilitlenir. Manüel, yarı otomatik ve tam otomatik olarak çalışabilmektedir.

Bağlı olduğu radara aynı anda 3 top bağlanması ve atış idare cihazı kullanılarak senkronize bir şekilde atış yapması sağlanır. Hava üslerinde bataryalar şekilde konuşlanmıştır. Her batarya 4 mevzi istasyonundan; her istasyon ise 3 top’tan oluşur(3 adet L70, 1 Adet Radar ve Güç Kaynağı). Bu sistem alçak irtifa hava savunma sistemleri sınıfına girmektedir.

Oerlikon Uçaksavar Sistemi

Bir diğer top sistemi Oerlikon GDF sistemidir. İsviçre’li Oerlikon firması tarafından 1956 yılından itibaren üretilmeye başlanan ve bugüne kadar bir çok modeli çıkartılan dünyanın en etkili yakın menzil hava savunma silahlarındandır.

4000m etkili menzili, 12.500m toplam menzili olan, her bir namlusundan 550 olmak üzere dakikada toplam 1100 mermi atabilen, merminin namludan çıkış hızı 1175m/s olan, yüksek hassasiyetli, etkili, tahrip gücü yüksek,sabit hedeflerin savunmasında kullanılması etkin (örneğin boğaziçi köprüleri bu silahla savunulmaktadır) otomatik bir hava savunma topudur. Radar kontrolü ile havadaki bir uçağı 40 km öteden itibaren takibe alabilen, 12 km mesafe içinde atışa başlayan, kendi ekseni etrafında 360 derece dönebilen namlusunu 90 derece dikey olarak konumlandırabilen çok etkili bir sistemdir. Yerli üretimde karşılığı Korkut Sistemidir.

Her iki sistemde de atış tahdit alanı vardır.  Uçaksavar giriş kapı ve koridorları toplarda bulunan düzenek üzerinde işaretlenerek, koridorda uçan uçaklara atış kısıtlaması getirilir. Aynı şekilde atış yapılmasını istemediğiniz bölgeyi tahdit altına alarak, topların atış yapmasını da engellersiniz.

Rapier Füze Sistemleri

İngiliz silah üreticisi BAE Systems tarafından üretilen yerden radar ve elektro-optik güdümlü bir alçak irtifa hava savunma sistemidir.

Rapier, 23 km yarı çapında bir bölgenin renkli görüntüsünü verebilen bir sistemdir. IFF teçhizatı sayesinde dost ve düşman uçaklarını ayırt edebilir. Gelişmiş DN-181 Blindfire İzleme Radarı tarafından yönlendirilmektedir. Uçaksavar giriş kapı ve koridorları skop üzerinde işaretlenerek koridorda uçan uçaklara atış kısıtlaması sağlanır.

Rapier Füze Sisteminin atış gücü MK-I ve MK-II füzelerinden oluşmaktadır. İki aşamalı katı yakıtlı roket motorunun sağladığı 2.5 mach hızla hedefe yönelir ve seyir sırasında 30 g’lik manevralar yapabilir. 8 km etkili menzile ve 5 km etkili irtifaya sahiptir.  Yaklaşma/yakınlık tapalı bir füzedir ve hedefe yakın bir mesafede patlayarak hedefi etkisiz hale getirir.

Türkiye, 1983 yılında 146 milyon £ karşılığında 36 adet Rapier lançeri, 12 adet Blindfire izleme radarı ve 468 adet Rapier Mk-II füzesi siparişi vermiştir. 1983-1985 arasında teslim edilen bu sistemlere ek olarak, 1985’te yeniden 36 adet Rapier lançeri ve 15 adet Blindfire izleme radarı sipariş edilmiş, bu teslimatlar da 1986-1988 arasında tamamlanmıştır. Ocak 1995’te ABD tarafından alınan bir kararla İncirlik ve İzmir’deki NATO askeri tesislerinin alçak irtifa hava savunmasında kullanılan 14 adet Rapier lançeri, 13 adet Blindfire izleme radarı ve 515 adet Rapier MK-I füzesi EDA yardımı kapsamında Türkiye’ye hibe edilmiştir.

1996 yılı Ocak ayında Milli Savunma Bakanlığı ve BAE Systems arasında yapılan bir anlaşma ile Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki Rapier sistemlerinin Rapier II adıyla B1X seviyesinde modernize edilmesi kararlaştırılmış, 70 milyon £ maliyetle 78 adet Rapier’ın Şubat 1996 ile Mayıs 1999 arasında B1X seviyesinde modernizasyonu gerçekleştirilmiştir.

Stinger Füze Sistemleri

Üretimine 1978 yılında General Dynamics(ABD)  tarafından başlanan pasif güdümlü ateşle-unut tipi hava savunma füze sistemidir.

Tek personel tarafından MANPADS (Omuzdan atılarak) kullanılması, yüksek isabet ve tahrip özelliği gibi sebeplerle kara birliklerinin hava savunmasında önemli bir yere sahiptir. Hedefine kızılötesi ve mor ötesi ışınlarla yönelir. 8 km etkili menzile sahiptir.

 MIM-23 Hawk Füze Sistemleri

Azami menzili 40 km, etkili menzili 18 km olan orta irtifa hava savunma sistemidir.  Genellikle strartejik yerleri korumak için konuşlandırılır. Lançerinde 3 füze taşımaktadır. Hedef tespit radarı AN/MPQ-51 (Improved Hawk – Phase II)dir.

1960 yılında ABD tarafından üretilmiştir. 2001 yılında imzalanan Nato Güney Kanat Yardımı kapsamında ABD’nin envanterinden çıkarma kararı aldığı sistemi  270 Milyon $ bedelle 8 adet Atış ünitesi, 24 adet Füze bataryası, 175 adet MIM-23B Hawk füzesi, 8 adet MPQ-64 Sentinel 3D hava savunma radarı ile birlikte 2005 yılında modernize edilerek Türk Hava Kuvvetlerine TURK HAWK XXI adını alarak teslim edildi.

Nike-Hercules sistemleri gibi bu sistemlerde yavaş yavaş envanterden çıkarılmaya başlanmıştır.  Bunların yerine “YERLİ” üretim HİSAR FÜZE SİSTEMLERİ TSK envanterine alınacaktır.

Buraya kadar anlattığımız sistemler Türkiye’nin ihtiyacına göre dışarıdan alınan sistemlerdir. Türkiye en büyük hava savunmasını ise savaş uçakları üzerinden sağlamaktadır. Türkiye’de kurulu hava savunma gücü bölgemize göre yetersizdir. Bu sebebten ötürü Türkiye uzun menzil hava savunma ihtiyacı için yapılan ihaleyi Çin kazanmış. Gerek Nato’dan gerek batılı ülkelerden gelen baskılar neticesin anlaşma olmamış, Türkiye ise Rusya’dan S-400 sistemi almıştır. S-400 sistemleri icin Mehmet Fehmi Karadag’in Türkiye S-400 Füzelerini Almalı Mı? yazisini okuyabilirsiniz.

Yerli üretim hava savunma sistemlerini başka yazımda paylaşacağım.