Bir Kuşak Bir Yol: 5 Başlıkta Merak Edilen Modern İpek Yolu

Çin Halk Cumhuriyeti’nin 2013’te duyurduğu “Bir Kuşak Bir Yol” projesi, 60’dan fazla ülkenin ilgisini çekiyor. Bilinen adıyla Modern İpek Yolu‘nu; proje maliyeti, yolun geçtiği ülkeler, kuşak ve yol kavramlarının anlamı ve Türkiye için önemi başlıklarıyla ele aldık.

İpek Yolu nedir?

İlk ve Orta Çağ’da Çin’in Afrika, Avrupa ve Akdeniz’e kadar uzanan ticaret kervanı yoluna verilen addır. İlk olarak MÖ 138 yılında Çinli Seyyah Çian Syan’ın kullandığı kervan yolu ile tarihe geçmiş, ticareti yapılan ürünler arasında en değerli ürün olan ipekten dolayı adı “İpek Yolu” olarak kalmıştır.

Yüzyıllarca çok önemli bir ticaret yolu olarak dünya tarihinde yerini alan İpek Yolu, Coğrafi Keşifler ile birlikte önemini kaybetmiştir.

Bir Kuşak Bir Yol (Modern İpek Yolu) Nedir?

Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Xi Jinping ilk kez 2013 yılında Kazakistan’a yaptığı ziyarette “Bir Kuşak Bir Yol” adıyla duyurdu. Eski çağlardaki İpek Yolu’nun modern hali olarak nitelendirilen projede; kara ve demir yolları ile birlikte petrol ve doğal gaz boru hatları da yer aldığı için ‘Kuşak’ ifadesine yer verildi. Eski İpek Yolu gibi tek bir rotanın olmayacağı bu girişimde merkezi Çin olan ve birçok koridordan oluşan yollar yapılıyor.

“Bir Kuşak Bir Yol” adındaki ‘yol’ ifadesi deniz yolunu ifade ediyor. Güney Çin Denizi’nde yer alan Pekin’e ait limanlarda demir alan gemiler, Hint yarımadasındaki limanlar, Afrika, Kızıldeniz ve Avrupa limanları ile ticaret yapacak. Öyle ki Çin’in başkenti Pekin’den yola çıkan yüklerin, İngiltere’nin başkenti Londra’ya ulaşım süresinin 4-8 haftadan 10-12 güne düşeceği belirtiliyor.

Projenin Maliyeti

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, projeyi açıklarken onlarca ülkeye 8 trilyon dolar kredi vereceğini açıklamıştı. Şu ana kadar Pekin, 200 milyar dolardan fazla yatırım yaptı ve 2027’ye kadar maliyetin 1,3 trilyon doları bulacağı düşünülüyor.

Proje için yıllık 125 milyar dolar civarında harcama yapmayı öngören dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin, 40’tan fazla ülke ile 300 milyar dolardan fazla yatırım anlaşmasına imza attı.

İpek Yolu’nun Geçtiği Ülkeler

Projede birçok koridor ve bu koridorlarda yer alan 60’tan fazla ülke bulunuyor. Proje kapsamında farklı güzergahlar şöyle:

• Çin-Moğolistan-Rusya
• Çin-Bangladeş-Hindistan-Myanmar
• Çin-Merkez ve Batı Asya (Türkiye’nin yer aldığı yol)
• Çin-Hindi Çini Yarımadası
• Çin-Pakistan

Çin ile yapılan son anlaşmalardan sonra İtalya da İpek Yolu hattına dahil olmuştu. 2018 verilere göre proje içerisindeki ülkeler bölgelere göre şöyle ayrılıyor:

Doğu Asya: Çin, Moğolistan

Güneydoğu Asya: Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Singapur, Tayland, Timor-Leste, Vietnam

Orta Asya: Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan

Ortadoğu ve Kuzey Afrika: Bahreyn, Mısır, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Filistin, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen

Güney Asya: Afganistan, Bangladeş, Bhutan, Hindistan, Maldivler, Nepal, Pakistan, Sri Lanka

Avrupa: İtalya, Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Çekya, Estonya, Gürcistan, Macaristan, Letonya, Litvanya, Makedonya, Moldova, Karadağ, Polonya, Rusya, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Ukrayna.

Türkiye için İpek Yolu’nun Önemi

Türkiye’nin içinde yer aldığı ‘ana hat’ Orta Koridor, prokenin merkezi konumunda yer almaktadır. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, “Tek Kuşak Tek Yol” projesi ile bölgenin öneminin daha da artacağını kaydederek, “Anadolu, Kafkasya ve Orta Asya üçgeninde taşımacılık orta vadede şu anki ekonomik büyüklüğünün birkaç katına ulaşacaktır.” şeklinde konuştu.

Türkiye’nin ulaştırma politikalarının temel ekseninin Çin’den Londra’ya kesintisiz bir taşımacılık hattı sağlamak üzere şekillendiğini ifade eden Turhan, “Geçen yıl açılan Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu hattı da Çin’den ve Orta Asya’dan ülkemize ulaşan tüm yolları birleştiren bir altyapı olarak bu noktada çok büyük önem taşıyor. Bu proje sadece 3 ülkeyi birleştirmiyor. İngiltere’yi, Fransa’yı, Belçika’yı, Almanya’yı, Avusturya’yı, Macaristan’ı, Sırbistan’ı, Bulgaristan’ı, Türkiye’yi, Gürcistan’ı, Azerbaycan’ı, Kazakistan’ı, Türkmenistan ‘ı ve Çin’i birbirine bağlıyor. Bakü’den Kars’a uzanan 829 km’lik bir demiryolu hattı, Hazar geçişli orta koridor hattının önemli bir parçasını tamamlıyor. Lakin bu projenin önemi önümüzdeki yıllarda çok daha iyi anlaşılacaktır. Çünkü Çin ve Avrupa arasındaki ticaret bugün, günde 1.5 milyar doları bulan boyutlara ulaştı. Bu ticaret akışının artarak devam etmesi ve 5-6 yıl içinde günde 2 milyar doları geçmesi bekleniyor” dedi.

Son olarak Çin’den yola çıkıp Kars üzerinden giriş yapan ve Marmaray’ı kullanarak Avrupa’ya giden China Railway Express, Avrupa’ya kesintisiz giden ilk yük treni olmuştu. 2 kıta, 10 ülke, 2 denizi aşarak, 11 bin 483 kilometrelik yolu aşacak olan trenin Çin’den Prag’a ulaşım süresi 12 gün olarak duyuruldu.