Amerika Birleşik Devletleri ve koalisyon güçlerinin 2003 yılındaki işgalinin ardından siyasi ve ekonomik çöküntü içerisine giren Irak, kişisel çıkar için çabalayan bürokrat ve gruplar nedeniyle daha da istikrarsız hale geldi.
Hükümeti oluşturan partilerin İran yanlısı Şii politikalar izlemesi ülkedeki Şii’ler arasında bile rahatsızlık yarattı. 2016’dan bu yana yer yer ekonomik bunalıma ve yabancı güçlerin Irak üzerindeki hegemonyasına karşı gösteriler düzenleyen Iraklılar, 1 Ekim’de Bağdat ve güneyindeki Basra, Nasıriye, Amara, Samava ve Hille kentlerinde kentlerinde sokağa çıktı. Bu gösterilere 6 Ekim’de Erbain nedeniyle ara verildi. İlk gösteri dalgasında resmi rakamlara göre 157 gösterici hayatını kaybetti.
İkinci dalga 25 Ekim’de ilkine göre daha şiddetli bir şekilde başladı. Bağdat, Basra, Babil, Divaniye, Zikar, Meysan, Müsenna, Kerbela ve Necef kentlerinde boy gösteren protestolarda kullanılan pankart ve sloganlarda İran karşıtlığı dikkat çekti. Irak ordusuna bağlanan İran’ın kontrolündeki olduğu iddia edilen Şii milis grubu Haşdi Şabi’ye bağlı siyasi partilerin ve milis gruplarının binalarını ateşe verildi.
1.) Irak’ın Ekonomik Durumu
Irak etnik yapısı; % 55 Şii, % % 22 Sünni ve % 23 diğer mezhep ve dinlere mensup.
- 2013 yılında yaklaşık 234 milyar dolar olan gayrisafi yurt içi hasılası (GSYİH), 2017 yılına kadar 192 milyar dolara geriledi.
- 2019 bütçesi yaklaşık 128 trilyon Irak dinarı (yaklaşık 107 milyar dolar).
- Irak’ta 2003’teki Amerikan işgalinden bu yana 450 milyar dolarlık kamu fonunun kayıp olduğu biliniyor.
- Uluslararası Şeffaflık Örgütünün verilerine göre Irak, yolsuzluğun meydana geldiği 180 ülke içinde 12’nci sırada yer alıyor.
- Dünyanın kanıtlanmış en fazla petrol rezervine sahip 4. ülkesi. Petrol gelirlerinin milli gelir içerisindeki yeri yüzde 94 seviyesinde.
- Yaklaşık 40 milyon nüfusa sahip olan ülkede ekonomik bunalım hakim. Nüfusun neredeyse dörtte biri günde 1,90 dolar gelirle yaşıyor.
- Genç nüfus ülkenin yüzde 50’sinden fazlasını oluşturuyor. 40 milyonluk nüfusun yaklaşık yüzde 75’i 35 yaş altında.
- Ülkede genç işsizlik oranı 2018’de yüzde 20 olarak duyuruldu.
- Amerikan işgali, bombalı saldırılar ve IŞİD’in saldırıları sonrası elektrik, su, sağlık ve ulaşım gibi temel kamu hizmetleri ve alt yapı eksikliği en önemli sorunlar arasında.
[irp posts=”4488″ name=”Irak Etnik Haritası”]
2.) Iraklılar ne istiyor?
- Iraklıklar had safhaya ulaşan yolsuzlukla mücadele edilmesi,
- Hükümetin istifa etmesi,
- Gençlere iş imkanı tanınması,
- Elektrik, su ve ulaşım gibi alt yapı sorunları için çalışmaların hayata geçirilmesi,
- Devlet dairelerinde liyakate uygun atamaların yapılması,
- Petrolden elde edilen gelirin halk nazarında hissedilmesi,
- İranlı grupların devlet yönetiminde söz sahibi olmasına karşı gelinmesi gibi birçok talepte bulunuyor.
3.) Bağdat Yönetimi Ne Yaptı?
Protestocular öncelikli olarak hükümetin istifa etmesini talep ediyor. Irak Başbakanı Abdülmehdi, istifa etmenin ülkeyi kaosa sürükleyebileceğini öne sürerek istifa etmeyeceğini açıkladı.
Irak Parlamentosu, işgal sonrası hazırlanan anayasanın bazı maddelerinin değiştirilmesi için taslak hazırlayacak bir komisyon kurma kararı verdi.
Parlamento, Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Meclis Başkanı ile milletvekilleri ve tüm üst düzey devlet yetkililerine sağlanan maaş dışı ödenek ve ayrıcalıkların iptaline karar verdi.
Parlamento, vilayet, ilçe ve nahiye meclislerinin lağvedilmesine oy çokluğuyla karar verdi.
Başbakan Abdülmehdi “üniversite mezunlarına iş sözü” verdi. Bu kapsamda Petrol Bakanlığı başta olmak üzere diğer devlet kurumları ile bazı yabancı firmalara, çalışanların en az yüzde 50’sinin Iraklı olması için kota koyulması emrini verdi.
Hükümetin emri ile göstericilere müdahalenin çok sert bir şekilde devam etmesi ve gerçek mermilerin kullanılması haftalarca sürdü.
4.) Göstericilere Kim Destek Verdi?
En dikkat çeken konuların başında da bu geliyor. Irak’ta göstericiler, herhangi bir siyasi partiye yakın olmayan sivil toplum kuruluşları ve sosyal medya aracılığıyla organize oluyor. Ağırlıklı olarak Şii bölgelerde devam eden gösterilere hiçbir siyasi parti lideri ya da siyasi oluşum destek vermiyor.
5.) Ülke İçindeki Gruplar Gösterilere Ne Diyor?
Irak’ta büyük kitlelere sahip Şii dini liderler, bazı siyasi partileri de ‘dolaylı’ olarak kontrol ediyor. Irak’ta Şii nüfus üzerinde etkili din adamı Ayetullah Ali Sistani, barışçıl gösterileri desteklediğini belirterek, hükümete gösterilere orantısız cevap vermemesi yönünde çağrıda bulundu.
Irak parlamentosundaki en güçlü gruplardan Fetih İttifakı lideri, Haşdi Şabi’nin en büyük fraksiyonlarından Bedir Örgütünün Komutanı Hadi el-Amiri, protestolar konusunda ABD ve İsrail’i suçlayarak, “Fitnenin arkasında ABD, İsrail var.” dedi.
Sairun lideri Muktada es Sadr Abdülmehdi hükümetinin öncekiler gibi “işe yaramaz” olduğunu söyleyerek, hükümetin istifa etmesi gerektiğini açıkladı.
Irak meclisinde vekilleri bulunan Ulusal Hikmet Akımı, Fetih, Nasır ve Kanun Devleti Koalisyonları, Kürt partileri ve Türkmen Cephesi temsilcileri bir araya gelerek, hükümete reformlar için 45 gün süre verdi. Şayet bu reformları 45 gün içerisinde gerçekleşmezse hükümet verilen güvenoyunun geri çekilerek erken seçim kararı alınacağını duyurdu.
6.) Irak’taki Gösterilerin Bilançosu
Abdulmehdi’nin Askeri Sözcüsü Tuğgeneral Abdulkerim Halef, gösterilerin ekonomiye etkisinin 6 milyar doları aştığını bildirdi. 1 Ekim’de başlayan ve 6 gün devam eden ilk dalgada 157 kişi yaşamını yitirken, ikinci dalgada 300’den fazla Iraklının hayatını kaybettiği belirtildi.
Kaynak: StratejikOrtak.com
[irp posts=”11669″ name=”Kral Faysal ve Irak’ın Bağımsızlığına Giden Yol”]
[irp posts=”8700″ name=”’14. Yıldönümünde’ ABD’nin Irak’ı İşgali ve Sonuçları”]
E-BÜLTENE ABONE OLUN
Stratejik Ortak yazarlarının makalesi ve haritalar ücretsiz e-postanıza gelsin.
Abone oldunuz, teşekkürler.
Bir şeyler yanlış oldu. Lütfen daha sonra tekrar deneyin.
