F-35 Savaş Uçağının Alternatifleri

ABD ile yaşanan S-400 krizinin ardından bu uçakların Türkiye’ye teslimatının durdurulması ile birlikte alternatifler konuşulmaya başlandı. Öncelikle, S-400 için F-35 teslimatının tehlikeye atılmasına değer mi derseniz başka bir ifade ile hangisi ülkemiz için daha öncelikli derseniz askerlik vazifesini hava savunma asteğmen olarak yapmış bir vatansever olarak S 400’lerin çok daha öncelikli olduğunu rahatlıkla söylemeliyim. Çok kısa ifade etmek gerekirse; S-400’ler hem Ortadoğu ve Akdeniz’in şu ortamında daha önceliklidir hem de F-35 alternatiflerini bulmak S-400’e oranla daha kolaydır.

Peki F-35 uçaklarının alternatifleri nelerdir? Öncelikle ifade edelim ki bu uçakları biz F-16 çok amaçlı avcı uçağı  yerine değil, bombardıman uçağı olan ve miadını dolduran F-4 Phantom uçağının yerine alıyoruz. Ayrıca yakın zamanda donanmamıza katacağımız TCG Anadolu ve TCG Trakya Amfibi Hücum gemimize dikey iniş kalkış yapabilecek modelini de almayı düşünmekte idik. Şu an için aslında F-35 savaş uçağının tam alternatifi yok. Belki dikey iniş kalkış yapabilen  İngiliz Harrier uçakları akla gelebilir ancak bu uçaklar artık gelişen teknoloji karşısında çok yetersiz kaldı. Yapılması gereken iş elbette kendi uçağımız TF-X projesini bir an önce bitirip kendi göbeğimizi kendimiz kesmek. Ancak bunun için en iyimser tahminle 8-10 senelik bir zaman dilimi olduğundan bu süre zarfında mevcut alternatifleri düşünmek icap ediyor.

Şimdi F-35 alternatiflerini tek tek ele alalım. Kamuoyunda adı geçen birkaç uçak var. Bunların tamamının avcı yahut ta çok amaçlı savaş uçakları olduğunu tekrar belirtmekte fayda var. Yani tam olarak bombardıman uçağı vazifesini yerine getiremeyecek ancak TF-X uçağımızın envantere girene kadar geçici bir çözümü olabilecek, bu göreve yakın bir görev yapabilecek bir alternatif olmalı. Kamu oyunda adı geçen  Rus SU-35 , SU-57 ; Çin J-20 , J-31 ; AB üretimi Eurofighter Typhoon; Fransız Rafale ve İsveç SAAB JAS-39 Gripen uçaklarının hangilerinin F-35 alternatifi olabileceğine bakalım.

Çin J-20 ile Rus SU-57’leri henüz kendilerini ispatlayamadıkları yani henüz seri üretim bandına girmedikleri için başlangıçta eleyebiliriz. Ayrıca Çin bu uçağı kimseye satmıyor. Rus SU-57 de yine Hindistan ile ortak üretecekleri bir uçak olup bir çok teknik problem nedeniyle Hindistan bu projeden çekildi ve Rusya bir türlü bu uçağı problemsiz bir şekilde uçuramadı. Zaten bize teklif ettikleri uçak bu yüzden Su-35 oldu. Bu uçak ise en çok konuşulan alternatif olmakla birlikte bazı zorluklar var. Zira Rus savaş uçağı almakla iş bitmiyor tüm teknik altyapı ,bakım protokolleri ,mevcut askeri hava üslerimizde buna uygun değişiklikler, eğitim, bakım, onarım standartları da NATO standartlarına uymadığı için ciddi değişiklikler ve masraflar gerektiriyor. Zorda kalırsak olabilir elbet ancak altta değineceğim bir başka alternatif SAAB Gripen bu alandaki zorlukları daha kolay atlatabileceğimiz daha akla yatkın çözüm olabilir.

AB menşeili Eurofighter Typhoon ile Fransız Rafale uçakları NATO standartlarına uygun uçaklar olmasına rağmen hem birim fiyatı çok pahalı hem de saatlik uçuş bakım masrafları ve süreleri çok fazla. Ekonomisi çok güçlü olmayan bir ülke için bunlar ayrıntılı düşünülmesi gereken hususlar. Fransızların ve Almanların sürekli sorun çıkarma olasılıklarını da hesap etmek zorundayız. Rafale uçağının uçak gemilerine de inebilen versiyonu olsa da TCG Anadolu için çok ciddi revizyon gerektirmesi de ayrı konu. Rafele birim fiyatı 70 Milyon dolar, Eurofighter Typhoon birim fiyatı 100 milyon dolar, F-35 birim fiyatı 100 milyon dolar civarıdır. SAAB Gripen birim fiyatı 40-60 milyon dolar.

Gelelim son ve en makul alternatif olan İsveç SAAB JAS-39 Gripen savaş uçağına. Bir çok uzmanın da takip ettiğim kadarıyla en makul çözüm olarak gördüğü bu uçak askerlik vazifesini hava savunma subay olarak yapmış ve savaş uçakları konusunda dolayısıyla ayrıntılı bir eğitim almış bir insan olarak naçizane benim de fikrim bu yönde. Peki neden bu uçak milli TF-X  savaş uçağı üretim süreci tamamlanma aşamasına dek en makul alternatif olabilir? İlkin bu uçağın üretim doktrinini bilmek icap eder. 2. Dünya Harbi sonrası İsveçliler çok ciddi Rus tehdidi altında olup ani Rus savaş uçakları baskınından korktukları için daha önceki savaş uçaklarında da pratikliği esas almışlardır. Yani ani bir hava saldırısında uçaklarının bir an önce havalanması, kolay kamufle olması, bakım hazırlık sürecinin çok kısa olması, az maliyetli olması onlar için bir savaş uçağı için en önemli hususları olmuştur. En önemli şey pratikliktir.

Bu uçağın avantajları çok fazladır. Bir kere birim fiyatı 40-60 milyon dolar olup diğer alternatiflerden çok daha ucuzdur. Ucuz olması uçağın kabiliyetlerinin düşük olması anlamına gelmemektedir. Bir savaş uçağının fiyat kriterlerinin belirlenmesinde ihraç miktarı vs. bir çok etken olup bunlar siyaseten ABD ve diğer güçlü üreticilerle  rekabet edememelerinden kaynaklıdır. Esasen teknik özellikleri ile muhteşem bir uçaktır. Pratiklik esas alınarak üretildiğine yukarıda değinmiştim. Öyle ki; 5 kişilik bir personel bu uçağı 10 dakika gibi kısa bir sürede uçuşa hazır hale getirebilir. Sadece 500 metre kalkış, 600 metre iniş mesafesine ihtiyaç duyması bu uçağın normal otoyola dahi inebilmesine ve kalkabilmesine yol açar ki bu başka hiçbir uçakta olmayan muhteşem bir özelliktir. Harbe hazırlık oranı tartışmasız dünyadaki en iyi uçaktır .Nemli , dondurucu , buzlu havaya karşı güvenlikli tasarıma sahiptir. Bir saatlik uçuş bakım masrafları ve süresi diğer alternatiflerine oranla çok daha avantajlıdır. Maximum 5 saattir ki bu oran F-22 için 18 saattir. Bu güne değin 235 adet üretilmiş olup sorunsuzca Çekya ,Brezilya ,Tayland ,Macaristan , Güney Afrika Cumhuriyeti ve doğal olarak İsveç hava kuvvetlerinde görev yapmaktadır. Hindistan Rusya ile ortak projesi olan SU 57 den teknik sorunlar nedeniyle vazgeçmesinin ardından bu uçaktan edineceğini açıkladı. SAAB Gripen, 1988 yılında ilk uçuşunu gerçekleştirmiş olup 1997 yılında envantere girmiştir. Kendini ispatlamış bir uçaktır.

• Uçak uzunluk: 14 m.
• Yüklü ağırlık: 15.000 kg.
• Menzil: 3200 km.
• İrtifa: 19.000 m.
• Silah istasyonu: Kanat altı 8 adet
• Motor: Volvo

SAAB Gripen tam stealth (hayalet) bir savaş uçağı değildir. Bu yönüyle F-35 ile rekabet edemez denilebilir. Ancak bu hem avantaj hem de dezavantajdır. Bir uçağın stealth olması mühimmat kapasitesini çok ciddi düşürür. Bana sorarsanız yarı görünmez olması yani radar izinin çok küçük olması  tam stealth olup ta mühimmat kapasitesini çok ciddi kısıtlamasından iyidir. SAAB Gripen radar izi çok küçüktür. Tespiti çok zordur buna karşın mühimmat kapasitesinden taviz vermemiştir. Yine çok gelişmiş düşmanı yanıltmaya yönelik A sınıfı muharebe sistemlerine sahiptir. Havadan havaya ve havadan karaya NATO standartlarında gelişmiş füze silah sistemlerine sahiptir. Manevra yeteneği çok gelişmiştir. Bu özellik bir savaş uçağı için hayati önemde olup F-35 için en zayıf noktasıdır. NATO standartlarında olması Rus alternatifinde olduğu gibi uyum problemlerini de yansıtmaz. Şu an için bu uçağın tek dezavantajı İsveç ile yaşanacak bir ABD baskısı ile siyasi problemin yedek parça , mühimmat tedarikinde sorunlar çıkması görülüyor ki bu sorun tüm diğer alternatifler için de cari. Yine bu problemden başkaca uyum sorunları gibi sorunlar fazlasıyla diğer alternatifler de mevcut yukarıda bunlara değindim.

Özetlemek gerekirse milli projelerin hız kazandığı şu günlerde kendi göbeğimizi kendimizin kesmesi gerektiği tüm strateji uzmanları ve askeri uzmanların ortak fikri. Ancak savaş uçağı projemiz TF-X’in 8-10 yıllık bir sürece daha ihtiyaç duyması nedeniyle bu süre zarfında en iyi alternatif olabilecek savaş uçağını analiz etmeye çalıştık. Kaçınılmaz olarak bunu henüz esasen bombardıman uçağı alternatifi bulunmaması nedeniyle mevcut çok amaçlı uçaklar arasından yapmak gerekti. Bunun için de ülkemiz adına en öncelikli kıstas maliyet ve NATO standart uyum sorunu oldu. Sonraki kıstas bombardıman uçağı olarak kullanılacak olması hasebiyle mühimmat kapasitesi oldu. Bombardıman uçağının stealth özelliği mühimmat kapasitesini çok ciddi düşürmesi anlamına geldiğinden bir orta yol bulunmalı yarı stealth özellikli ancak mühimmat kapasitesinden taviz vermeyen bir uçak olmalı idi. Fiyat/performans değerlerini de göz önüne aldığımızda bir hava savunmacı olarak naçizane ben de İsveç SAAB  JAS-39 savaş uçağının geçici süreçte bombardıman uçağı yerine kullanabileceğimiz en iyi çok amaçlı savaş uçağı olacağı görüşündeyim.

Av. Levent Sert 

Stratejik Ortak Misafir Yazar