Koronavirüsün Çin Ekonomisine Etkileri

Medyada, Aralık 2019’da çıktığı belirtilen ve artan salgın sayısı ile dünya gündemine oturan “2019-nCoV”(Koronavirüs); uzmanlara göre medyada belirtilen tarihten daha önce ortaya çıkmıştır. Halkı telaşlandırmamak ve güvenliği sağlamak için virüsü gizlediği düşünülen Çin Hükumeti, hızla yayılan virüse şu ana kadar “Dur” diyemedi. Virüsün belirtilenden daha önce çıktığı görüşünden yola çıkarsak; gizlenmesinin sebebi, özünde, ekonominin kötü etkilenmesini ertelemek ve engellemek olacaktır.

Virüsten Önce ve Sonra Çin Ekonomisi

2017 yılında büyümesi %6.9, 2018’de %6.6 ve son 29 yılın en düşük ekonomik büyümesi olan 2019’da %6.1 oranında büyüyen Çin ekonomisi, koronavirüsün ülkeyi çember altına almasıyla darboğaza girme tehdidiyle karşı karşıya. Mevcut büyüme grafiğinin bir önceki yıla oranla düşüş içinde olması ve koronavirüsün de etkisiyle bu düşüşün devam edeceği tahmin ediliyor. Zira; IMF(Uluslararası Para Fonu)’in raporuna göre, 2020 yılı sonunda büyüme oranının 6.0 olacağı öngörülüyor. Verilen bu rakamın, fazlasıyla iyimser bir öngörü olduğu iddia ediliyor.

Riyad’da düzenlenen “G20 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantıları’nda konuşan IMF Başkanı Kristalina Georgieva; Çinli yetkililerin, koronavirüsün ekonomideki olumsuz etkilerini hafifletmek için çabaladıklarını belirtti. Çin ekonomisinin ikinci çeyrekte normale döneceğini dile getiren Georgieva, daha kötü senaryolardan kaçınmak için küresel iş birliği çağrısında bulundu.

Öte yandan kısa vadede ülke ekonomisi büyük yara aldı. Üretimin, ihracatın ve ithalatın ağır yara aldığı bilinmekte. Ocak ayından bu yana 140 milyar dolarlık ekstra harcama yapıldığı belirtiliyor. Sadece iç hatlarda iptal edilen uçak bileti sayısı 20 milyon. Bu biletlerin değeri ise 2.86 milyar dolar.

Uluslararası Yorumlar

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, koronavirüsün yayılmasının ekonomik sonuçları olabileceği konusunda uyarıyor. Moody’s “Virüsün yayılması, 2003 yılında yaşanan SARS epidemisinde olduğu gibi sonuçlar çıkarabilir.” İfadelerine yer verirken; turizm, ulaşım, ticaret ve hizmet sektörlerinin olumsuz etkileneceğini vurguluyor.

Bir başka uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standart&Poors’a göre, virüsün yayılma hızı sürdüğü sürece Çin’in bu yılki büyüme hızının beklenenden 1.2 puan daha az olabileceğini bildirdi.

İngiltere’deki Admacro adındaki şirket ise, virüsün 2008’deki çöküşüyle küresel mali krizi tetikleyen Lehman Brothers etkisi yaratarak küresel ekonomiyi resesyona sürükleyebileceğini iddia etti.

Wall Street Journal gazetesinin haberine göre, ABD merkezli Charles Schwab analistleri Zika virüsünün yayılmaya başladığı Ocak 2016 itibarıyla bir ayda MSCI Dünya Endeksi’nin yüzde 5,5 düştüğünü ölçümledi; ancak daha sonraki altı ay içinde yüzde 2,9 toparladığı görüldü. 1981 yılından beri ortaya çıkan 13 salgını analiz eden şirket, endeksin bir ay içinde ortalama yüzde 0,8, altı ay içinde ise yüzde 7,1’lik bir performans gösterdiğini tespit etti.

Londra merkezli danışmanlık şirketi Capital Economics, salgının, 2020 yılının ilk üç ay içindeki maliyetini 280 milyar dolar olarak tahmin ediyor.

Canalys tarafından yapılan bir piyasa araştırması, 2019 Ekim ayı ile 2020 Mart ayı arasında Çin’in ihraç edeceği akıllı telefon miktarında %50 azalma olacağını tahmin ediyor.

Çin Piyasaları Nasıl Etkilendi?

Üretimin azalması, ihracat ve ithalat kalemlerinin ihtiyaçları karşılayamaması, piyasaları olumsuz anlamda etkiledi. Zira 3 Şubat 2020 tarihi, Çin’de piyasaların 2015 yılından bugüne kadar yaşanan en verimsiz gün olarak tarihe geçti.  Çin’de piyasalar, 24 Ocak’tan 3 Şubat’a kadar yeni yıl tatili nedeniyle kapalıydı. Piyasalar açıldığında, Şanghay Borsası’nın CSI 300 endeksi son 13 yılın en kötü açılışını yaparak % 9.1 düştü. Şirketlerin değeri bir günde 445 milyar dolar azaldı. 2 bin 600 hisse %10 limitinde düşüş yaşadı. Shanghai Composite yüzde 7.7 ve Shenzhen Component Index günü yüzde 8.5 düşüşle kapattı. Aynı şekilde emtia piyasasında da demirde yüzde 8’lik düşüş olurken, bakır ve palm yağında da ciddi düşüşler görüldü. Çin Merkez Bankası 171 milyar dolar değerinde piyasaya para sürdü. Bu hamle ile piyasaların kötü bir performans izlemesi engellenmek istendi. Ancak bu da istenileni vermedi. Borsa, günü %7.9 düşüşle tamamladı, bu da Ağustos 2015’ten beri kaydedilen en büyük değer kaybıydı. Financial Times gazetesinin Bloomberg verilerini baz alıp yaptığı tahmine göre bu, Çin’de hisse senedi piyasasının 358 milyar dolar değer kaybetmesi anlamına geliyor.

Kaynaklar, Çin’de koronavirüsün etkilerini azaltmak için 300’den fazla firmanın toplamda 57.4 milyar yuanlık (8 milyar dolar) kredi arayışında olduğunu söyledi. Kredi talebinde bulunan şirketler arasında; paket servis devi Meituan Dianping, akıllı telefon üreticisi Xiaomi, araç paylaşım uygulaması Didi Chuxing, yüz tanıma girişimi Megvii Techonology, güvenli internet servisleri sağlayan Qihoo 360 gibi şirketler yer alıyor.

Virüsün Türkiye-Çin Ticaretine Etkisi

Türkiye ile Çin 2019’da yaklaşık 21 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşırken, Türkiye’nin Çin’den yaptığı ithalat 2019’da 18.4 milyar dolar, Türkiye’nin Çin’den ihracatı ise aynı yıl 2.6 milyar dolar oldu.

Son yıllarda hızla artan Türkiye-Çin ticaret ilişkileri; koronavirüsten sonra nasıl bir hal alacak, merak konusu. Ancak Çin, virüsten önce ihraç ettiği birçok ürünü şu an ihraç edememekte. Türkiye, piyasaya giremeyen bu ürünleri kendisi ihraç etmenin peşinde. Yani tam bir krizi fırsata çevirme operasyonu diyebiliriz. Türkiye’nin mevcut durumda ihraç edebileceği kalemlerin başında hazır giyim, çelik ve kimya geliyor. Hazır giyimde özellikle dokuma kumaşlara dayalı üretim yapan ve büyük kapasitesi bulunan Türk şirketlerinin Çin’deki üretimin durmasının getirdiği boşluğu doldurmada etkili bir rol oynayacağı belirtiliyor. Avrupalı büyük alıcıların özellikle hızlı sipariş ürünleri için Türk firmalarına dönüş yaptıkları, sektördeki boş kapasitenin bu siparişler nedeniyle dolacağı konuşuluyor. Ege Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Sertbaş, sipariş kaymalarının olumlu etkilerinin olmasına rağmen bunun rakamlar üzerinde etkisinin sınırlı kalacağını savunuyor. “İhracat rakamlarında bir coşma beklemiyoruz.” diyen Sertbaş, şunları kaydetti: “Bir iki global firmanın sipariş artışlarını izliyoruz. Biz de beklemedeyiz aslında. Bu salgının boyutu nereye varacak, göreceğiz. Avrupa’da tüketici gözünde bir süre ‘Made in China’ etiketine olumsuz bir bakış olabilir. Ama Türk hazır giyim sektörünün zaten fazla boş kapasitesi yok. Mevcut boş kapasite bu süreçte devreye girebilir. Ama ileriki süreçte bunun kalıcı olması önemli.”

Çin’in duraksamasının somut etkilerinin görüldüğü sektörlerden biri de demir çelik sektörü oldu. Dünyanın en büyük çelik üreticisi olan bu ülkedeki fabrikaların üretimlerini azaltmasıyla son 15 günde Türk çelik ihracatçıları Asya ve Afrika pazarlarına çelik sevkiyatlarını hızlandırdı. Afrika ülkelerine çelik mamulü satışlarındaki artış yüzde 15’lere ulaşırken Türk ihracatçılarının bir süredir girmekte zorlandığı Singapur, Hong Kong, Filipinler, Malezya ve Bangladeş’ten de yeni sipariş haberleri gelmeye başladı. Ege Demir Çelik İhracatçıları Birliği Başkanı Yalçın Ertan, bu seyrin devam etmesi halinde 2019 yılına göre sektörün ihracatına 1 milyon tonluk ilave yapılabileceğini öngördüklerini ifade etti.

Pozitif bir etki beklenmesine karşın negatif bir etkinin de olacağı alanlar söz konusu. Örneğin, Çin’e yıllık yaklaşık 700 milyon dolar ihracatı bulunan doğal taş sektörü, virüsün piyasaya etkisini dikkatle takip ediyor. Mermer ve travertende Türkiye’nin açık ara en büyük müşterisi konumundaki Çin’de limanlarda yükleme boşaltmanın aksaması ve inşaat projelerinin duraksaması bu ülkeye yapılan sevkiyatlara yansıyor.

Öte yandan, Çin’den gelen talebin düşmesi nedeniyle Brent petrolün varil fiyatı da 70 dolardan 55 dolara kadar geriledi. Petrol fiyatlarındaki düşüş, tüketici durumundaki ülkeler için olumlu ancak üretici ülkeler için tam bir şok anlamına geliyor. Bu durum, ülkemizde akaryakıta gelen indirimin temel nedeni olarak gösterilebilir.

Türkiye adına en çarpıcı haber ise Financial Times’dan geldi. Çin’in ekonomik büyümesi yavaşlar ise, analiz edilen 24 ülkeden sadece Türkiye’nin milli gelirinin artacağını öngördü. Bu da yazdıklarımızı kanıtlar nitelikte.

Taha Yazıcı 

Stratejik Ortak Misafir Yazar

[irp posts=”25230″ name=”Koronavirüsü: Salgının Ortaya Çıkışı, Yayılması ve Etkileri”]