Piri Reis’in Gizemli Haritası ve Amerika’nın Keşfi

Piri Reis; asıl adı Muhyiddin Piri Bey olan Osmanlı coğrafyacısı ve denizcisidir. 1465-75 ile 1554 yılları arasında yaşamıştır.  Aslen Karamanlı olup Padişah 2. Mehmet döneminde İstanbul’a göç ettirilen ailelerdendir. Bir süre İstanbul‘da yaşamış, sonra ise Gelibolu‘ya yerleşmişlerdir. Amcası Kemal Reis ünlü denizcilerdendir.

Denizciliğe amcası Kemal Reis’in yanında başlamış ve 6 yıl kadar birlikte Akdeniz‘de korsanlık yapmışlardır. Sicilya, Korsika, Sardunya ve Fransa civarlarında çeşitli akınlara katıldılar. Ayrıca Endülüs katliamında Padişahın emriyle İspanya ‘daki Müslümanları Afrika‘ya kaçırmışlardır.

Osmanlı Donanması Dönemi

Osmanlı Padişahları, korsanlık yapan ve denizcilik bilgileri üst seviyede olan bazı denizcilerden donanmada yararlanmıştır. Piri Reis‘te Barbaros Hayrettin Paşa‘nın yetiştirdiği ünlü Türk denizcilerdendir. Piri Reis, döneminin en büyük denizcisi olmasa da onu bu kadar ünlü yapan şey çizdiği dünya haritaları ile denizcilik hususunda dünyanın ilk rehber kitabı sayılan Kitab-ı Bahriye kitabıdır.

Döneminde Venedik donanması ile Osmanlı donanması arasında Akdeniz hakimiyeti konusundaki rekabet üst seviyededir. Piri Reis;  İnebahtı, Navarin, Midilli, Rodos gibi önemli seferlere katıldı. Kitab-ı Bahriye kitabını bu seferler sırasında kazandığı tecrübeler ile meydana getirdi.

Haritalar ve Gizemi

Piri Reis‘in hazırlamış olduğu 2 adet dünya haritası vardır. Bunlardan ikincisinin kendisine ait olduğu tartışmalı olup ilk haritası ile benzeşmeyen yönlerinin bulunması bu iddiaların kaynağıdır. Çok bilinen ve günümüze sadece 1/3 ü ulaşabilen ilk çizdiği dünya haritası ise gerçekten tam anlamıyla gizemlerle doludur. O dönem bulunmayan teknoloji ile sanki uzaydan bakan bir gözle hazırlanmış olan bu dünya haritasında Arjantin kıvrımının bile doğru yönde çizilmiş olması ayrıca kutuplarda basık olan dünyamızın o dönem bilinmediği halde nasıl basık olarak kutupların çizildiği bir muammadır. Yine bu haritada o yörelerde hangi hayvanların yaşadığı da haritaya resmedilmiştir.

Piri Reis ‘in hazırlamış olduğu bu haritada şaşırtıcı olan asıl husus ise rüzgar yönleri ile özelliklerini çizdiği dairesel ızgara çizimleri ile biraz daha küçük boyutlu olan ve ne olduğu sır olan dairesel çizimler ve kırmızı saçlı bir yaratığa ait ve altına ‘’zararsızdır’’ açıklamasını düştüğü şekildir. Bu çizim Pasifikte şu an bulunmayan bir ada üzerinde olup kayıp Atlantis kıtasını düşündürmektedir. Piri Reis’e ait olan “Haritacılık ermişlerin işidir” sözü ile  bu haritaları hazırlarken Hz .Süleyman ‘a atıfta bulunması ve ondan yardım aldığını ima etmesi olayın esrarengizliğini artıran bir diğer nokta olmuştur. Bu küçük dairesel ızgaraların ise enerji noktaları olup  ‘’boyutlar arası geçiş noktaları ‘’olabileceği iddiaları yapılmaktadır. Bu iddialar biraz sansasyonel olup Kitab-ı Bahriye’de bu haritaları Kristof Kolomb‘un haritalarından ve korsanlık yaptığı dönemde elde ettiği ganimetler arasında bulunan denizcilere ait haritalardan yararlandığını da söylemiş olması daha kuvvetli ihtimaldir.

Nasıl çizildiği esrarengiz olsa da bu haritalar ve kitap Akdeniz‘in tüm limanlarını, kaç donanma gemisi sığabileceği, kaleler ve gizli geçitleri, kaynakları ve bunun gibi lojistik ve istihbari bilgileri ihtiva ettiği için Osmanlı Askeriyesi ve donanması için son derece önemli idi. Kitab-ı Bahriye Kanuni Sultan Süleyman’a teslim edilirken harita ise Yavuz Sultan Selim’e bizzat Piri Reis tarafından Kahire‘de teslim edilmiştir.

Kristof Kolomb‘un Amerika kıtasını keşfederken yararlandığı haritaların Mısır’daki İskenderiye kütüphanesinden alınmış olduğu ayrıca gemisinde Osmanlı ajanı bulunduğu da biliniyor. Piri Reis’in amcası ünlü denizci Kemal Reis’in gemisinde İspanyol Müslüman bir denizci kölenin (Rodrigues isimli) sonradan Kolomb’un Padişah 2.Bayezit’i keşifler nedeniyle  maddi yardım talebi için ziyaret ettiği dönemlerde Osmanlı ajanı olarak Kolomb’un gemisine yerleştirdiği ve bu kişinin denizcilik ve haritacılık bilgilerinin üst düzey olduğu biliniyor. Yine Prison kardeşler namlı denizcilerin de Müslüman Türk denizciler olarak Kolomb’un gemilerinde yer aldığı bilinen hususlar. Kolomb daha sonradan Rodrigues‘in denizcilik ve astronomi bilgilerinden ve haritasından yararlandığını ancak keşfi Müslümanlara mal etmek istemediği için bunu başta söylemediğini itiraf edecektir.

Bu noktada akla gelebilecek bir soru da şu: Amerika kıtasının keşfi aslında daha mı önceydi? Kolomb‘dan çok daha önceki dönemlere ait bazı yapıların kalıntılarının Küba‘da ortaya çıkması (Türklere ait) ve yine Hz. Osman dönemi sikkelerinin Amerika‘da bulunması bu soruyu akla getiriyor. Bu kalıntılara ait belgeler Harvard Üniversitesi arşivlerinde  mevcut.

Yine Amerika kıtasında Florida-Küba civarında bulunan Turks and Coikos adaları (Türk ve kayıklar) adalarının 15.16.17 yy.da korsan Türk denizcilerce Amerika ‘nın keşfinden 25 yıl evvel bulunduğu ve başkenti Grand Turk (büyük Türk ) adının batılılarca Muhteşem Türk denilen Kanuniye atıfla konulduğu sanılmaktadır. Piri Reis ‘in haritasında bu yerde kayık resminin bulunması da bu iddiayı doğrular niteliktedir. İttihat ve Terakki döneminde Enver Paşanın da bu iddiaları araştırmak için bölgeye heyet gönderdiği biliniyor. 38 adacıktan oluşan ada şu an İngiliz sömürgesi ve 25.000 nüfuslu / 430 kilometrekare yüzölçümlü. Yine M.Kemal Atatürk’ün de Piri Reis’in haritasına büyük önem verdiği ve kopyalarının hazırlanarak batılı ülkelere sunulmasını emrettiği biliniyor.

İngiltere bu iddiaların doğru olmadığını adalardan birinin fese benzediği için bu isimle anıldığını söylese de Turk adının adaya İspanyol ve Fransız denizci haritalarında da Turk adının kullanıldığı yani Türklerin fes kullanmalarından çok daha önceki tarihli kaynaklarda da “Turk adası” olarak anılması bu iddialarını yalanlamaktadır. Küba da çok önemli bir bölgenin adı “matatorcos” yani “Türklerin öldüğü yer” manasında bir kelime. Görselde bulunan ve önceki bayrakta bulunan Osmanlı motifleri sonradan İngilizlerce kaldırılmıştır.

Harita ile Kitab-ı Bahriye’nin Hazırlandığı Yer ve Piri Reis’in Vefatı

Piri Reis amcası Kemal Reis’in ölümünden sonra yerleştiği Eceabat ta bulunan Kilit bahir kalesini adeta bir ofis gibi kullanmış ve bu eserlerini orada hazırlamıştır. Padişah ile anlaşmaları gereği keşfedilen yerlerde bulunan hazineler Piri Reis ve levendlerine  ;  istihbari bilgiler ,haritalar vs. ise Osmanlı devletine ait olacak idi.

80 yaşında Mısır Kaptanlığı vazifesinde iken Portekiz denizcileri ile girdiği deniz harbini kazanmış ancak bazı bölge halkının Portekizlilere desteğine kızıp yağma faaliyetinde bulununca, Portekizlerle 2. bir savaştan kaçtığı iddiaları çıkartılarak Kanuni tarafından idam ettirilmiştir. Kendisi ise gemilerin bakım gerektirdiği ve bu sefere hazır olmadığı için kaçındığını söylemiştir. Denilir ki Pargalı İbrahim Paşa ile Hürrem Sultan rekabeti de bu idam kararına etkilidir. Zira Piri Reis Pargalı İbrahim Paşa ‘nın dostudur.

Şimdi soru şu? Geçtiğimiz senelerde tam 8 yıl süreli restorasyon geçiren Kilit Bahir kalesinde Piri Reis’e ait kişisel servet veya krokileri vs. bulunmuş olabilir mi?