Yeni Dünya Düzeninde Hibrit Savaş

Bilim, teknoloji ve diğer çeşitli alanlar anlamında kendini geliştiren insanoğlu, devletlerarası mücadele yönünden de bulunduğumuz yüzyılda kendisini geliştirmektedir. Ayrıca türümüz yaşadığı gelişmelere mutabık olarak her ne kadar gelişirse gelişsin, mutlaka kendisine hedefler koyan, mücadeleye açık ve hırslı bir canlı türü olarak ortaya çıkmakla birlikte, bulunduğu her yüzyılda kendisinden farklı ırktan olanlarla savaşmayı da ihmal etmemiştir.
Bu yazıda insanoğlunun gelişim süreciyle beraber günümüzde ortaya çıkan son savaş teorisi
Hibrit savaşa genel bir bakış atacağız. Buna ilaveten dünyadaki örneklere de yer vereceğiz.

Hibrit kelime bazında Türk Dil Kurumu’na göre iki farklı güç kaynağının bir arada bulunması anlamını verir. Fakat Hibrit kelimesini savaş teorileri kapsamında değerlendirerek Lingustik bir yolculuğa çıkartırsak eğer karşımıza karışık kuvvetlerin yer aldığı bir savaş çeşidi anlamını vermektedir. Henüz akademik ve askeri anlamda nasıl savunulacağı tam olarak belirlenemeyen Hibrit Savaş’ın aktörleri kabaca; siber saldırı, bilgi savaşı, özel paralı kuvvetler, devlet dışı oluşumlar, internet propagandaları olarak sıralandırılabilir ve bu örnekler artırılabilir.

Hibrit savaş, Frank Hoffman’ın 2007’de kaleme aldığı “21. yüzyılda karışıklık: Hibrit Savaşın Yükselişi” adlı çalışmasında tanımlanmıştır ve bu çalışmasında Hoffman, devletlerin 21. yüzyılda geleneksel savaşlar olarak tanımlayabileceğimiz konvansiyonel savaşlar olgusuyla terör, suç, organize şiddet vb. kavramlar arasında keskin ayrışmaların olmadığı hibrit savaşa evrildiğini savunur. Ayrıca Hoffman, Hibrit savaşı düzensiz taktikler ve oluşumlar ile şiddet oluşturulması, zorlama ve kriminal kargaşa içeren terörist faaliyetler içeren ve içinde konvansiyonel güce de yer verilen bir savaş türü olarak tanımlar.

Bu çok metotlu faaliyetler, ayrı birimler veya sinerjik etki yaratabilmek için harekât alanında taktik veya operasyonel olarak yönetilen ve koordine edilen aynı birim tarafından gerçekleştirilebilmektedir. Bu etkiler harekâtın her seviyesinde kazanılabilmektedir[1]

Hibrit savaşta hedef karşı tarafın siyasi otoritesi olmakla birlikte, bu savaş türünün en belirgin özelliği, siyasi hedeflere ulaşmak için şiddet kullanımının diğer savaş türlerine benzer şekilde devletlerin tekelinde olmadığıdır. Yani, şiddet kullanımı devlet dışı aktörlerin de gündeminde yer almaktadır. Bunun da ötesinde, hibrit savaş düşüncesi, genellikle devlete karşı siyasi, teknolojik ve sosyal yapıları bir araya getiren toplumun tüm unsurlarını içermesi nedeniyle oldukça karmaşık bir yapıdır[2]

Hibrit Savaşın Dünya’daki Örnekleri

Afganistan savaşına birçok askerî aktör dâhil olmuştur. Bu askerî aktörlerden en popüler olanı Taliban’dır. Hibrit savaşın da önemli bir aktörü olan Taliban, 90’lı yıllardan itibaren aldığı askeri ve ekonomik yardımlar ile büyümüştür ve merkezi hükümeti devirmek için yoğun bir çaba göstermiş olup hibrit savaş tekniklerini de kullanmıştır.

İkinci örnek olarak Hizbullah ve İsrail arasında yaşanan çatışmaları gösterebiliriz. Hizbullah sahip olduğu tüm güç ile İsrail Devleti’ne karşı mücadele vermiştir. Bu da devlet dışı bir aktörün hibrit savaş teknikleri ile konvansiyonel bir orduya karşı nasıl mücadele verdiğinin bir göstergesidir. İsrail-Hizbullah arasında yaşanan bu çatışmalar, gerilla taktikleri ve asimetrik silahlanmadan çok daha fazlasını içermekle birlikte, bu çatışmalarda efektif bir algı yönetimi kullanılmış ve çatışmalar medya aracılığıyla tüm dünyaya naklen sunulmuştur.

Üçüncü örnekte Rusya’dan bahsedersek eğer, 2010 yılında yayınlanan askeri doktrininde Rusya modern savaşları, askeri ve askeri olmayan güçlerin iç içe geçmiş ve bütünleşmiş kullanımı olarak tanımlamıştır. Doktrin 2014 yılında güncellenerek askeri harekatlara özel askeri şirketler ve dağınık silahlı güçler de savaşın ve doktrinin bir parçası haline gelmiştir. Rusya Genelkurmay Başkanı General Valery Gerasimov’un yazdığı Gerasimov Doktrini’ne göre savaş kuralları kökten bir değişime uğramış ve politik hedeflere ulaşma yolunda askeri olmayan unsurların etkisi ve etkinliği artmıştır.

Gerasimov’a göre 21’inci yüzyılda savaş ve barış arasındaki ayrım bulanıklaşmıştır. Bunun en temel nedeni savaşların artık devletler tarafından resmî olarak ilan edilmemesidir. Bu durum savaşın temel kurallarını değiştirmiştir. Gerasimov Doktrini’ne göre bundan sonraki savaşlarda askerî güçlerin siyasi, bilgi ve diğer askerî olmayan tedbirlerin eşgüdümlü kullanımı öngörülmektedir. Bu yaklaşım, özel kuvvetlerin, silahlı düzensiz güçlerin ve özel askerî şirketlerin harekât alanında kullanımını öne çıkarmaktadır [3]

Rusya, Şubat 2014’ten itibaren Kırım ve Doğu Ukrayna olmak üzere iki harekatta bulunmuştur. Kırım’daki işgal, elektronik harp, sabotaj ve yıkıcı faaliyetler, psikolojik baskı, bilgi harbi ve gizli askerî harekât ile başlamış, fakat Kırım’ın ilhakı, hava, kara ve deniz gücünden oluşan geleneksel askerî işgal ile tamamlanmıştır. [4]   Rusya’nın Kırım işgalinde kullandığı en etkili hibrit savaş tekniği, bilgi harbi vasıtasıyla etkili bir propoganda uygulamasıdır.

Sonuç olarak gelişen ve değişen dünyada her şey gibi savaşlar ve bu savaşların şartları da değişmektedir. Konvansiyonel güçlerin yanı sıra devlet dışı aktörler, yeni akım medya ve daha birçok çeşitlendirebileceğimiz araçlar artık savaşlarda önemli bir etkiye sahiptir.