Küresel Şehirler: Dünyanın En Güçlüleri

Sonuç

• Şehirler her geçen yıl insan yaşamında daha önemli bir konuma yükselmektedir. Bazı şehirler yerel ölçekte etkiye kimi şehirler küresel boyutta etkiye sahiptir. Güçlü şehirlerin sayısı ve dağılımı o ülkenin gücünü göstermektedir. Genellikle gelişmekte olan ülkeler tek bir büyük şehre sahiptir. Bu durum o ülke için adeta bağımlılık oluşturmaktadır. Örneğin Arjantin’den Buenos Aires çıkarıldığında geriye neredeyse bir şey kalmaz. Aynı durum Tayland–Bangkok, Malezya-Kuala Lampur, Yunanistan-Atina ve Türkiye-İstanbul içinde geçerlidir. Fakat Almanya gibi bazı ülkeler “dağıtılmış liderlik” usulüne sahiptir. Yani birden fazla güçlü şehri (Berlin, Münih, Frankfurt, Hamburg, Köln) vardır. Bu şehirlerin özelliklerine baktığımızda her biri ülkenin farklı bir bölgesinde yükselmiştir. Türkiye’nin de benzer şekilde İstanbul’a uzak bir coğrafi bölgesinde alternatif küresel şehirlere ihtiyaç duymaktadır.
• Küresel şehirlerle ilgili endeksler incelendiğinde en güçlü şehrin Londra olduğu, hemen ardından da New York’un geldiği görülmektedir. En güçlü küresel şehirlerin ABD- Batı Avrupa ile Uzak Doğu Asya arasında dağıldığı görülmektedir. Türkiye’nin en küresel şehri olan İstanbul dünya şehirler liginde 30’lu sıralarda yer almaktadır.
• Küresel şehirler kimi zaman ciddi problemlerle karşı karşıya kalmaktadır. Başlıca problemleri; yönetim sorunu, göç, sağlık sorunları, çevre sorunları, yoksulluk, kaçakçılık, terör, suç ve şiddet olayları başlıca problemlerdir [12]. Gelir dağılımındaki dengesizlik yüksek gelir gruplarıyla alt gelir grupları arasında şehirde ikili bir yapı ortaya çıkarmaktadır. Bu durum neticesinde getto-gecekondu bölgeleri ve kapılı topluluklar olarak iki önemli yansıması olmaktadır. Ayrıca bazı şehirlerin yükselişi bir diğer şehirlerin düşüşünü beraberinde getirmektedir. Coğrafya’da “İzostatik denge” olarak ifade edilen bu kavramın beşeri coğrafya’da da etkileri görülmektedir. Örneğin New York’un yükselmesi Detroit’in gerilmesine neden olmuştur. Londra’nın yükselmesi Manchester ve Liverpool’u olumsuz etkilerken Japonya’da Tokyo karşısında Osaka ve Nagoya benzer akıbeti yaşamıştır. Türkiye’de de İstanbul’un yükselişi karşısında İzmirli firmaların merkezlerini İstanbul’a taşıması benzer örnek olarak gösterilebilir. Yazının kısaltılması amacıyla teorik çerçeveye çok fazla yoğunlaşılmadı. Bu alanda çalışma yapacak kişiler Peter Hall, Sassen, Ritzer, Fridman, İlhan Tekeli, Ahmet Taner ve Recep Bozdoğan gibi yazarların eserlerini okuyabilirler.