Belarus’ta Siyasi Kıskaç

Bir önceki yazıda sözlerimi, Rusya’nın Belarus’u siyasi olarak desteklediğini ve ülkede istikrarın azalmasıyla harekete geçebileceğini ifade ederek sonlandırmıştım. Bu yazıda ise Rusya’nın Belarus’a sunabileceği bu desteğin çerçevesini çizeceğim. Bilindiği üzere Belarus, Rusya’nın Post-Sovyet ülkeleri arasında en güvenilir müttefiki ve batı sınırında yer alan stratejik ortağıdır. Ülkede 9 Ağustos 2020 tarihinde yapılan seçimler hile karıştırıldığı gerekçesiyle Belarus halkının çoğunluğu tarafından protesto edilmiş ve yönetim değişikliği talep edilmiştir. Resmin geneline baktığımızda Post-Sovyet ülkelerindeki yönetim problemleri bu ülkelerde yapılan seçimler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Moldova’daki seçim sonuçları, Gürcistan, Ukrayna ve Kırgızistan’daki iktidar değişimleri, Kazakistan’daki gösteriler karşımızda birer örnek olarak duruyor.

Modern çağda halkların talepleri ve beklentileri dikkate alınmadığında bu ülkelerde ayaklanmalar ve başkanların değişimi yaşanmaktadır. Rusya ise Belarus’un protestolar nedeniyle belirsizliğe sürüklenmesini istememektedir. Aslında Moskova yönetimi, Belarus’ta sosyo-politik bir krizin meydana geleceğini çok önceden öngörmüştür. Putin, Lukaşenko ile 14 Eylül 2020’de Soçi’de yaptığı bir toplantıda, eğer büyük çaplı protestolarla karşı karşıya kalırsa anayasa düzenlemeleri ve reformlar yapmasını ve iktidarı devretmesi karşılığında ona sonuna kadar destek vereceğine dair bir söz vermiştir. Ancak Lukaşenko anayasa düzenlemelerini yapmayarak, kendinden beklenen reformları da gerçekleştirmemiştir. Moskova ise Lukaşenko’ya gerekli reformları yapmadığı yönünde eleştirilerde bulunmuştur. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov 26 Kasım 2020’deki Minsk ziyareti sırasında bu eleştiriyi açıkça dile getirmiştir ve krizden çıkmak için bu girişimlerin yapılması yönünde Lukaşenko’yu uyarmıştır. Moskova’nın düşüncesine göre anayasal düzenlemeler ve reform yapılsaydı ülkede protestolar bu denli artmayacaktı. Batı medyası tarafından sık sık Avrupa’nın son diktatörü olarak adlandırılan Lukaşenko’nun Putin’in desteğine daha fazla güvenmesiyle Belarus’un daha fazla Rus etkisi altında kalacağı yönünde iddialar bulunmaktadır.

Nitekim ülkenin ekonomisindeki keskin düşüşten sonra Rusya, Belarus’a 1.5 milyar dolarlık yardımda bulunmuştur. Belarus’un ekonomik açıdan Rusya’ya yüksek düzeyde bağımlılığı ve iki ülke arasındaki yakın ilişkilerin geçmişi göz önüne alındığında Belarus’un bağımsızlığı sorgulanır niteliktedir. Belarus’taki istikrarsızlık bir noktada Rusya için de karmaşık bir hâle gelmiştir. Şöyle ki Rusya, Belarus halkının taleplerini görmezden gelip Lukaşenko’ya tam destek sağlarsa ülkede Rus karşıtlığını artırma riskiyle karşı karşıya kalacaktır. Aksine Lukaşenko’nun devrilmesine yönelik bir hamlede bulunursa da kendi vatandaşları için kötü bir örnek olacaktır. Bu bağlamda belki de Putin için en iyi seçenek protestoları sona erdirmek ve Belarus’u Rusya’nın etkisi altına almaya çalışmak olacaktır. Son olarak Lavrov’un Minsk ziyareti tekrar düşünüldüğünde Moskova’nın Lukaşenko’ya olan sabrı azalsa da, Rusya’nın desteğini çekmeye hazır olmadığı ortadadır.

[irp posts=”28857″ name=”Belarus Protestoları Hakkında Değerlendirmeler”]

Stratejik Ortak Misafir Yazarlar 

Elif Ateş