Yenilenemez ve Yenilenebilir Enerji Çıkmazı: Tamam Mı Devam Mı ?

Giriş

Yenilenemez ve Yenilenebilir enerji yıllardır araştırmalara ve tartışmalara konu olup gündemdeki yerini korusa da tercih yönünden şüphesiz ki terazinin Yenilenebilir Enerji kısmı daha ağır basmaktadır. Bu ağırlığa göre Dünya kendisine yeni bir yol haritası yaratmış ve bu yol haritası ‘’Yenilenebilir Enerji’’ olmuştur.

Yol haritası, sürdürülebilir ekonomi ve iktisadi kalkınma eksenine göre düzenlenmiş ve bu eksenin dışında süregelen faaliyetler önlenmeye çalışılmıştır. Bu faaliyetlere ket vuran hareketler çeşitlendirilebilir olsa da akıllara ilk Türkiye’nin içinde bulunduğu Birleşmiş Milletler ve bunun dışında Avrupa Birliğinin yeşil enerji lehine fonlaması gelmektedir. Yazımızda bu hareketlenmenin gerekliliğini ve ekonomik boyutunu inceleyeceğiz.

Hareketlenmenin Gerekliliği

“Tamam mı Devam mı?” şeklinde yönelttiğimiz bu sorunun tamam kısmını Yenilenemez Enerji devam kısmını ise yenilenebilir enerji oluşturmakta. Her iki enerji türü uygarlık tarihine konu olmuştur ve konunun ilk ayağı yenilenemez enerjidir. Yenilenemez enerji Sanayi Devrimi ve sonrası literatüre enerji kavramının şekillendirilmesinde yardımcı olsa da kavramın anlaşılmasında iktisadi kalkınma ve güç mücadelesinin hatırlanması bize yardımcı olacaktır. Yenilenemez enerji, enerji tanımını oluşturmakla kalmamış kendisine bir sistem yaratmıştır ve bu sistemin adına ‘’Kapitalizm’’ denilmektedir.

Kapitalizm amaç yönünden çeşitlendirilse de dünyada orijin olarak yenilenemez enerji üzerinden şekil bulmuştur. Petrolün kullanılabilirliği sonrası kazanç ve trend Petrol hakimiyetinde şekillenmiş ve bu hakimiyet esintisi coğrafik özellikler üzerine dikkatleri çekmiştir. Bu dikkatin olumlu yansımasından ziyade olumsuz tarafı daha çok hissedilmiş ve bu olumsuzluk yıllardır süregelen çatışmaların ihtiyatsızlık yaratmasıyla beraber kaynak verimsizliği yaratmış bunun yanında dünya ekosistemine zarar vermiş ve iklim krizini tetiklemiştir. Açığa çıkan olumsuzluklar Dünyada yeni trend arayışına vesile olmuş, sürdürülebilir ekonominin gerekliliğine ışık tutmuş ve sistemsel dağılıma katkı sağlamış ancak bu gelişmelerin gerçekleşmesiyle birlikte yeşil ekonomi hareketi tutarsızlık boyutunu ortadan kaldıracak bir adım olarak hayata geçmiştir (1).

Ekolojik bir dünya her ne kadar isteğimiz olsa da bu konuya engel olarak makroekonomi faaliyetleri ve kapital dediğimiz sektörel bazda yönlendirilen sermaye örnek gösterilebilir ancak bu geçiş süreci etrafında şekillenen konjonktürel dinamizm yani kazanç sağlama faaliyetleri oluşan engelleri kaldırmaya yönelik adım atmış görünüyor. Böylelikle dogma değerler değişime karşı direnememiş ve Atılan bu adım dünyaya yeşil enerji faaliyetlerinde yeşil ışık yakmıştır (2).

Ekonomik Boyut

Bilindiği üzere ter talep kendi arzını yaratır buna dayanarak sürdürülemeyen enerji kaynaklarının yerini arz ve talep olarak yenilenebilir enerji doldurmaktadır. Fizibilite ve maliyet açısından tehdit içermeyen bu kaynaklar sübvansiyon açısından Küresel Isınma ve iklim sorunlarıyla artmış, bireysel ve kitlesel yatırımlar ise bu ivmeye destek vermiştir.

Bu tutum sonucu daha öncesinde ülkelerin kalkınma hedeflerinde çok az yer bulan sürdürülebilir enerji bu yaklaşımını değiştirmiş ve yatırım oranı açısından büyümüştür. Yatırım oranının büyümesiyle pastadan alınan pay yenilenebilir enerji lehine artmış ve geniş potansiyele ulaşılmıştır. Küresel ölçekte bulunan gelişmekte olan ülkelerde hızla yükselen enerji talebini büyük oranda fosil yakıtlar sağlasa da bu oranı kıracak ve enerji talebini nihai yönde değiştirecek adımlar sürdürülebilir enerjiye geçiş adı altında atılmaktadır.

Gelişen teknoloji yenilenebilir enerji yatırımlarına fayda sağlamakta ve bu yönde ekonomik kalemler çeşitlenmektedir. Bunlara örnek olarak güneş ve rüzgar enerjisi dışında hidroelektrik ve biyoyakıt yani biyogaz örnek verilebilir. Ekonomik açıdan ve sosyal açıdan bu durumu devam ettirmek için şüphesiz yeşil ekonomi tanımına uymaya devam etmemiz gerekir çünkü ekolojik verimlilik ve sosyal adalete destek arttıkça daha sürdürebilir bir ekonomi kılınabilir (3).

Sonuç

Sürdürülebilir enerji için rasyonel açıdan atılan adımlar olsa da verilen desteğin devamı sağlanmalıdır. Uygun koşullar sağlanıp Ulusal düzeyde maliye politikalarının değiştirilmesi ve çevreye zararlı teşviklerin kaldırılması yapılması gerekenlere örnek verilebilir.

Fikir birliği oluşması hususu birlik oluşmasından çok politik ve çıkar yönlendirilmesine tabiidir bu yüzden uygun adımlar çeşitlendirilip sürdürülebilirliği sağlanmalıdır.

[irp posts=”24178″ name=”Avrupa Birliği Enerji Politikalarında Türkiye’nin Yeri ve Önemi”]

Stratejik Ortak Misafir Yazarlar 

İbrahim Yıldız