Bölgesel Güvenlik Bağlamında Tehdit Unsuru

Anahtar Kelimeler: Güvenlik, Tehdit Olgusu, Küreselleşme, Teknoloji, Yeni Dünya Düzeni

Giriş 

Güvenlik olgusunun ortaya çıkmasına sebep olan şeylerden bir tanesi de tehdit olgusudur. Gelişen teknoloji, ekonomi değişen dünya sistemi farklı tehdit unsurlarının ortaya çıkmasına ve var olan tehdit unsurlarının da değişmesine sebep olmuştur. Özellikle Soğuk Savaş dönemine kadar algılanan en büyük tehdit silah unsurları iken soğuk savaş sonrası yeni dünya düzeni değişen tehdit unsurlarını da beraberinde getirmiştir. Soğuk savaş sonrası dönemde ekonomik çöküş, kıtlık, iç savaş, etnik sorunlar, nüfus artış hızı, terörizm gibi birçok sorun ulusal ve uluslararası düzeyde tehdit olarak algılanmaktadır. Tehditlerin kaynağı güvenliğin derinleşmesi ile ilgilidir.[1] Güvenliğin derinleşmesi ise güvenliğin esasen kimin için sağlanması gerektiğini yani güvenliğin amacıyla ilgili konuları kapsamaktadır. Güvenliğin genişlemesi ‘dikey’ ve ‘yatay’ olmak üzere iki ayrıma tabi tutulmuştur. Terörizm ve askeri olmayan tehditleri içeren sorunlar yatay genişleme, yatay genişleme sonucunda ortaya çıkan siyasi sorumluluğun genişlemesi sorunu dikey genişlemeyi beraberinde getirmiştir. Bu genişleme askeri tehdit yerine insan güvenliğini merkez alan tehdit unsurlarının doğmasına evrilmiştir[2].

“Amerika Birleşik Devletleri, askeri güç olmadan güvenlik de olmaz anlamında politikalar sürdürmektedir. Oysa tehdit kavramı harfi harfine somut olamaz. Tehdidin etkili ve kalıcı olabilmesi için, öznel bir boyutunun da olması gerekir. Tehdidin asıl hedefi olan insanların fikrine, korku, şüphe ve endişenin ortak duygularını düşürmesi gerekir. Milletin hayatını mahvetmesi, yıkıcı güçlerin kötü niyeti veya siyasi ideolojisiyle kendisinin ortadan kaldırılması korkusunu taşıması gerekir.”

Dönüşüm içerisinde olan dünya devletlerin ‘tehdit ’algısında değişmelere sebep olmuştur. Değişen tehdit algısı dönüşüm geçiren bir güvenlik anlayışına da beraberinde getirmiştir.

Asimetrik Tehdit 

Asimetri kelimesi sözlük anlamında ‘benzer olmayan’ manasına gelmektedir.[3] Asimetrik tehdit için Türkiye Cumhuriyeti Milli Güvenlik Kurulunun tanımı; “Asimetrik tehdit, yarattığı ani ve hazırlıksız durum nedeni ile ülkelerin siyasi, sosyal ve ekonomik sistemlerinde istikrarsızlıklara neden olan, düşük seviyede kuvvet ve teknoloji kullanarak etkin olmayı amaçlayan tehdit algılamasıdır” şeklinde tanımlanmıştır. Asimetrik tehdit kavramı ilk olarak ABD’de de ortaya çıkmıştır. 11 Eylül saldırısı yolcu uçaklarının birer silaha dönüşmesi asimetrik tehdide en iyi örnektir. Asimetrik tehdit unsurları:

• Terörizm
• Kitle İmha Silahları
• Organize Suçlar
• Psikoloji Alanındaki Tehditler
• Ekonomi Alanındaki Tehditler
• Bilişim Alanında Tehditler

Asimetrik tehdit unsurlarına yeni maddeler eklenebilmekle birlikte en büyük asimetrik tehdit ABD’dir.

Küreselleşme Ve Tehdit 

[4]Küreselleşme mal, hizmet, sermaye, insan kaynakları ve bilgi teknolojilerinin uluslararası ticaret ve yatırımlar vasıtasıyla dünya çapında serbestçe dolaşımı sonucunda ekonomik, sosyal, kültürel ve politik yönlerden farklı ulusların hükümetleri, kurumları ve insanları arasında etkileşim, bütünleşme ve dayanışmanın artması süreci olarak tanımlanabilir. Kısacası küreselleşme kaynakların ülkeler arasında serbestçe dolaşımının sağlanmasıdır. Küreselleşme sonucu devlet dışı aktörlerin artması güvenlik kavramının değişmesi, farklı tehdit unsurlarını ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Küreselleşme ile ortaya çıkan yeni otoriteler, eylemlerin uluslararası arenaya taşınmasına, suç örgütlerinin ve siber saldırıların ve küresel terörizm tehdidini artmasına sebep olmuştur.[5] Küresel terörün alt unsurları olan insan ticareti, göçmen kaçakçılığı, uyuşturucu ticareti ve kara parayla uğraşan suç örgütleri de yeni tehdit kaynaklarını oluşturmaktadır.

Teknolojik Gelişmeler ve Tehdit 

Gelişen teknoloji suç kavramını değiştirmiş, suçlu faaliyetlerini küresel bir tehdide dönüştürmüştür. Günümüzde hızla gelişmekte olan teknoloji insan kaçakçılığı uyuşturucu ticareti, siber saldırıların amaçlarını daha kolay gerçekleştirmelerine sebep olarak devlet ve bireylerin güvenliğini daha çok tehdit etmektedir. Gelişen teknolojinin suç örgütleri tarafından veya devletlerin birbirlerine saldırıları açısından kullanım şekli (11 Eylül saldırıları) daha büyük güvenlik tehditleri oluşturmaktadır.

Tehditlerin Sınıflandırılması 

Tehdit kavramı Soğuk Savaş sonrası değişen ve gelişen dünya da güvenlik kavramı ile birlikte yer almıştır. Soğuk savaş öncesi dönemde tehdit algısı askeri olarak algılanırken, gelişen teknoloji etkisi, küreselleşme sonrasında farklı tehditler ortaya çıkmıştır. Teknolojik tehdit unsurları, küreselleşme sonucu ortaya çıkan tehdit unsurları, insana yönelik tehditler gibi birçok başlık altında incelenebilmektedir. Genel olarak tehdit kavramını temel iki başlık; devlete ve bireye yönelik şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Bu sınıflandırmayı da siyasi, ekonomik, çevresel ve toplumsal tehditler kategorileri altında toplanmaktadır. Gelişen teknoloji, küreselleşen değişen dünya her geçen zaman içerisinde yeni tehdit unsurlarını devletlerin karşısına çıkarmaktadır.

Sonuç 

Güvenlik olgusu tehdit algısının ortaya çıkması ile oluşmuştur. Yenidünya düzeni öncesinde tehdit unsurları düşman olarak doğrudan algılanırken yenidünya düzeninde uluslararası yeni aktörlerin ve küreselleşmenin de etkisi ile tehdit olgusu dönüşüm geçirmiştir. Evrensel tanımı yapılamayan asimetrik tehdit olgusu yerini almıştır. Asimetrik tehdit[6].

İkinci Dünya Savaşı esnasında ABD’nin Japonya’ya attığı atom bombaları asimetrik tehdit olarak nitelendirilirken, günümüzde, bir terör örgütü olan El-Kaide’nin oluşturduğu tehdit de asimetrik tehdit olarak ifade edilmektedir. Tam olarak hangi tehdit unsurlarının asimetrik tehdit olduğu kesinleştirilemediğinden politik çıkarlar için kullanılan bir unsur haline gelmiştir.

Günümüzde en derin yaralayıcı tehdit olarak algılanan insani güvenliğe karşı tehdit unsurlarıdır. Bu unsur devleti ve bireyin güvenliğini doğrudan tehdit etmektedir. Bu tehdit algısı devletin birey odaklı koruma unsurları geliştirmesi gerektiğinin göstergesidir. Devlet politikaları artık insani güvenliği sağlamak için yeni politika ve güvenlik yöntemleri geliştirmelidir. Tehdit unsurları her geçen gün gelişen teknoloji, küreselleşme ve uluslararası sistemde değişen aktörler karşısında değişmekte ve farklı tehdit unsurlarını insanlığa kazandırarak güvenlik sorunun değişim geçirmesine sebep olmaktadır.

Aybüke Erturhan 

Stratejik Ortak Misafir Yazarı 

[irp posts=”28242″ name=”Tehditten Ortaklığa: Soğuk Savaş Sonrası Türkiye-Rusya İlişkileri”]