Halep’in Kuzeyinde Olanlar ve ABD-Rusya Planları

Yazıyı okumadan önce; Yazı Kuzey Halep ve ABD-Rusya Planları diye iki ayrı başlıkta olacak. Sıkılmadan okumaya çalışırsanız, Suriye’nin geleceğine ilişkin bazı olası öngörüleri fark edebilirsiniz.

Kuzey Halep’te Neler Oluyor?
Muhalifler Suriye’nin kuzeyinde iki sıınır kapısını elinde bulunduruyor. Bu sınır kapılarından biri olan Halep’in can damarı olarak nitelenen Bab el-Selam sınır kapısı. Bu bölge Suriye muhalefeti açısından kritik bir öneme sahip. Üç yandan saldırılara uğrayan muhalifler; güneyde rejim, doğuda IŞİD ve Rus saldırıları sonrası batıda PKK’nın Suriye’deki silahlı uzantısı YPG saldırıları sebebiyle sıkışmış durumda. Tabiri caizse muhalifler ‘ölüm kalım savaşı’ veriyor.

IŞİD bu sıkışan muhaliflere darbe vurmak için bekliyor. Sık sık muhalifleri tehdit eden ve sürekli intihar saldırıları düzenleyen IŞİD bölgeyi ele geçirirse Suriye muhalefeti çökmenin eşiğine gelecek. Aslında bu ‘çökme’ Halep’ten muhaliflerin tamamıyla çıkarılması anlamına geliyor.

Son dönemlerde Rusya’nın bölgedeki muhalifleri vurmasıyla ve ABD’nin IŞİD’e karşı hava desteği vermesiyle, PYD’ye bağlı YPG bazı hamlelerde bulunmaya başladı. 2015’in son günlerinde Türkiye’nin kırmızı çizgisi olarak görülen Fırat’ın batısına geçilmeyecek söylemini es geçen YPG(bünyesinde ki diğer güçlerle yani SDG), Fırat’ın batısındaki Tişrin Barajı’nı ele geçirdi. PYD’nin yani YPG’nin amacı, Tişrin Barajından Afrin’e kadar olan bölgeyi birleştirerek bütün kantonların birleşmesi için çaba sarf ediyor.

Aslında Halep’in kuzeyinde rejim askerleri, Şii milisler, İran ve Rus ittifakıyla muhalif koridorun kapanması sonrası, bölge için değişik öngörülerde bulunuyor. Bölgede bulunan üç aktör yani Rejim, IŞİD ve YPG ilk hedef olarak kendilerine muhalifleri seçmişler. Burada rejim güneyden, IŞİD doğudan, YPG ise batıdan saldırarak muhalifleri bölgeden tümüyle çıkarmaya çalışıyor. Bunu yaparlarken de ne koparırsak kârdır mantığını hayata geçiriyorlar.

Rejim yazan kırmızı bölgeyi Esad güçleri elde edince Türkiye ile Halep arasındaki ikmal yolu kapandı.

Muhalifler bu bölgeden çıkarılınca ne olacak derseniz de, tahminen IŞİD’in kontrolündeki bölgeler uluslararası koalisyon ile buralardan çıkarılacak. Bu senaryolar tutarsa da (ki tutması yüksek), IŞİD Deyr ez-Zor, Humus-Badiye ve ‘başkenti’ Rakka’de sıkıştırılacak. ABD Dışişleri Bakanı Kerry’in de dediği gibi de 2016 yılının sonlarına doğru da IŞİD buralardan silinecek. Her şey kağıt üzerindeki gibi olmaz, bunun farkında herkes ama en muhtemel senaryo bu gibi görünüyor.

ABD ve Rusya’nın Planları
Halep’in kuzeyi ile alâkalı senaryo sonrasında muhalifler İdlib vilayetinde sıkışmış olacak. ABD ile Rusya arasında Suriye temalı da olsa bu kadar sık görüşmelerin olması sonrasında, Rusya’nın yine de muhalifleri vurması aslında şaşırılacak bir durum değil. ABD Suriye’de iç savaş başlamasından bugüne dek, o kadar farklı politikalar izledi ki anlamak oldukça zor. Amerika Birleşik Devletleri ilk olarak açık açık Özgür Suriye Ordusu(ÖSO)’nu destekledi, eğit-donat programları uyguladı, muhalifleri birleştirmeye çalıştı… Hiçbiri tutmadı. ABD bu sefer de PYD’yi destekliyor. ABD’nin korkusu, muhalifler içerisindeki Nusra gibi El Kaide uzantısı örgütlerin olması. Aslında ABD muhaliflerin içerisinde en ılımlı sayılan ÖSO dışında diğer Ahrar’uş Şam, İslam Ordusu ve diğer küçük grupların ileride tehlike olabileceğini düşünüyor. Bunun için de tahminen Rusya ile bazı anlaşmalarda bulundu. ABD ile Rusya arasındaki görüşmeler sonrası da Suriye’de ki iç savaşta, bazı büyük değişikliklerin görüleceği aşikar.

ABD, PKK’nın uzantısı PYD’yi Suriye’nin kuzeydoğusunda IŞİD’e karşı destekliyor. Rusya ise PYD’yi Halep’in kuzeyinde destekliyor. ABD’de Rusya’da aynı örgütü, kendi amaçları için, farklı bölgelerde destekliyor. Tarihte böyle bir olaya şahit olamayız herhalde. Bunu bir köşeye yazmak gerekir. Yukarıda da belirtildiği gibi ABD, IŞİD’e karşı PYD’yi öne sürerken, Rusya’da Esad rejiminin kontrolündeki bölgeleri güçlendirmek ve genişletmek için muhaliflere karşı PYD’yi destekliyor. Rusya aynı zamanda Halep’in kuzeyinde muhaliflere karşı bir nevi IŞİD’i de destekliyor, çünkü IŞİD’i bu bölgede vurmuyor. Mevzileri vurulan muhalifler ise bölyece IŞİD saldırılarına uğrayarak kan kaybediyor. ABD hem ileride sorun teşkil edebilecek muhalif grupların Rusya eliyle temizlenmesini izliyor, hem de PYD’ye verdiği destekle IŞİD’i bölgeden çıkarmaya çalışıyor. Aslında makro boyutta baktığımızda, ABD ve Rusya gibi küresel güçler için müthiş kurgulanmış stratejiler bunlar. Okuyunca ve gelişmeleri takip ettikçe, ‘ne oluyor arkadaş, bu nasıl bir durum’ denilebilecek bir durum ama görünen köy misali, durum böyle gibi görünüyor.

Uzun ve karışık bir şekilde Kuzey Halep’te ki gelişmeleri ve senaryoları anlatmaya çalıştık. Yazıya kısa bir sonuç vermek gerekirse de, Şii milislerle asker ihtiyacını karşılayan Esad rejimi, Kuzey Halep’te ilerlemeye devam ediyor. Sıkışan muhaliflere, İdlib tarafından destek verilip, rejim ablukası kırılmassa buradaki muhalifler eriyecek. Önümüzdeki günlerde neler olacak merakla bekliyoruz.