Romanya’da Bir Türk Topluluğu: Sekeller

Türk Dünyası denince her ne kadar aklımıza bağımsızlığını kazanmış Türk devletleri gelse de bunun dışında Gagavuzya, Doğu Türkistan, Başkurtistan gibi birçok özerk Türk devleti de bu dünyanın içine dahildir. Bununla birlikte bağımsızlık veya özerklik elde edememiş dünyanın dört bir yanında Türk toplulukları bulunmaktadır. Irak – Suriye Türkleri (Türkmenler), İran Türkleri (Güney Azerbaycan) özellikle de nüfuslarının yoğunluğuyla dikkat çeken bu bahsettiğimiz Türk topluluklarından bazılarıdır.

Gönül coğrafyası, son zamanlarda ülkemizde çok kullanılan kavramlar arasındadır. Bu coğrafyanın sınırlarını harita değil Türk Tarihi belirlemektedir. Nitekim günümüzde ekonomik, siyasi ve kültürel girişimlerde bu durum kendini belli etmektedir. Türk halklarının, sahip olduğu devletlerin adının farklı olması kültür bağına hiçbir zaman engel teşkil etmemiştir. Bu yıl Bakü’de düzenlenen Türk Konseyi zirvesinde Türk Dili konuşan ülkelerin kapsamlı işbirliğine yine vurgu yapılmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan “Her fırsatta ‘Biz iki devlet, tek milletiz.’ dedik, diyoruz. Şimdi tabii yapılacak Türk Konseyi’nde bunu biraz daha geliştiriyoruz, diyoruz ki ‘6 devlet, tek milletiz’.” demiştir. Ve Erdoğan “Kısa süre önce Özbekistan’ın tam üyeliğiyle konsey daha da güçlenmiştir. Son olarak Macaristan’ın gözlemci üye olarak Türk Keneşi’ne katılması ise örgütün geleceği bakımından çok önemli bir kazanımdır. Bu sene 10’uncu yaşını kutlayan Türk Konseyi’nin Türkmenistan’ın da tam üyeliği ile merkezi konumunu pekiştireceğine inanıyorum.” diyerek eklemiştir. Yapılan bu vb. girişim ve organizasyonlar, çalışmaların, Türk devletlerine ve topluluklarına katkılarını süreç içerisinde ortaya çıkaracaktır. Sorunların çözümü için daha yüksek sesle dile getirilmesini sağlayacaktır.

En başta, bağımsız veya özerk olmayan Türk toplulukları demiştik. İşte bunlardan adı fazla duyulmayan bir topluluk da Sekel Türkleri’dir. Peki Sekeller kimdir, nerede yaşamaktadır, Sekelistan neresidir? Bu yazımızda Sekeller’e konuk olalım.

Sekeller, bugünkü Romanya devleti sınırları içerisinde, ağırlıklı olarak Erdel’de kendilerinin Sekelistan adını verdikleri bölgede yaşamaktadır. Moldova ve Macaristan’da da yaşayan az sayıda Sekel bulunmaktadır. Sekellerin bölgede teşkil ettiği nüfus yaklaşık 800 000’dir. Sekeller Romanya’da bir azınlık olarak kabul edilmemektedir. Romanya’daki Macar azınlığın içerisinde gösterilirler. Macarlar bu durumu kabul etmekte ancak Sekeller kendilerinin Macarlardan bağımsız bir halk olduklarını belirtmektedirler. (Macarlar’ın bir kısmının da Sekeller’in kendilerinden ayrı bir millet kabul ettiğini belirtmek gerekir). Nitekim Macarlar da Sekeller’i kendi milletinin bir kolu olarak görmekte, özerklik ve bağımsızlık mücadelesinde birlikte hareket etmek istemektedir. Sekeller kendi mücadelesini verdiği bu süreçte bu durumdan rahatsız olmaktadır. Tarihi açıdan baktığımızda da Sekeller, Macarlar geldiğinde biz buradaydık demektedirler. Soy ve köken olarak sorulduğunda kendilerini Avrupa Hun Hakanı Atilla’nın torunu olduklarını belirtmektedirler. Doğrusu Sekeller’in günümüze kadar taşımış olduğu kendi özgün kültürü özellikle de alfabesi haklı tavırlarını ortaya koymaktadır. Türk tarihçilerinden Bahaeddin Ögel Sekeller hakkında yaptığı detaylı incelemeleri sonucu Sekellerin kökenini Orhun Yazıtları’nda da geçen Esgil (İzgil) boyuna dayandırmakta ve kendilerine has yazılarının olduğunu ve bunun Göktürk Alfabesi’ne çok yakın olduğunu ifade etmektedir. Yine Ögel, Sekeller’in, Batı Göktürkler’in bir boyu olduğunu vurgulamakta 8. yüzyılda ağır saldırılara uğradıklarını ve Güney Avrupa’ya göç ettiklerini belirtmektedir.

Sekeller, kültürlerinin muhafazası konusunda sağlam bir duruş sergilemişlerdir. Göktürk Alfabesi’ne çok benzeyen alfabelerini, geleneklerini, giyimini kuşamını korumuşlardır. Kişilere verilen adlar arasında Atilla adı yaygındır. Sekeller hakkında Romanya; onların Romen kökenli, Macarlar; Macar kökenli olduğunu ve bazı tarihçiler Bulgar kökenli olduğunu iddia etse de köklerini Türkler’e dayandırmaktadırlar. Bu durumu öncelikle ortaya koyan kültürdür. Sekellerin halk müzikleri, masalları, atalarının diğer Türk halklarının şaman ritüellerine benzeyen şamanik sistemleri bunlardan bazılarıdır.

Sekellerin, gökyüzü mavisi zemin üzerinde, bir tarafında Güneş, bir tarafında Ay’ı temsil eden bir bayrakları vardır. Bunun da Türk şamanik adetlerinden biri olduğunu belirtmek gerekir.

Sekeller’in konuştukları dil Macarca’dır. Ancak bu konuda Sekel bağımsızlık hareketinin öncülerinden Levente Gergelyfi Borbély çok çarpıcı bir açıklamada bulunmuştur. Borbély “Sekeller, diğer tüm Türklerin elinde bulundurdukları Türkçe’yi kaybettiler ama diğer tüm Türklerin kaybettikleri Türk yazısını (Göktürk Alfabesi) korudular.” demiştir. Bu açıklama Sekeller’in Türklük’üne dair adeta nokta gibi bir açıklamadır. Macarlar’ın da Türk olduğu hususu zihnimizde canlanabilir ancak bu yazıda sadece Sekel Türkleri’ne yer ayırdığım için o konuya değinmeyeceğim. Sonuç itibariyle Sekel Türkleri ayrı Macarlar ayrıdır. Yine ayrıca çok dikkat çeken bir bilgi; 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı’ya yardım için Sekel Türkleri, Sekel Lejyonu’nu kurmuştur.

Günümüzde Sekel Türkleri özerklik ve bağımsızlık mücadelelerini devam ettirmektedir. Uluslararası kuruluşlara, ülkelere, sivil toplum örgütlerine kendilerini tanıtmak için çaba göstermektedir. Gösterilerle, halk festivalleriyle, sanat yoluyla da çabalarını ortaya koymaktadırlar. Sekel aydınlar, biri Budapeşte’de diğeri İsviçre’de olmak üzere iki Sekel Enstitüsü kurmuşlardır.

Budapeşte’de yapılan bir gösteride Sekel Türkleri ve onları destekleyen Macarlar, Romanya Büyükelçiliği’ne yürümüştür. Gösteriye katılan Macar-Türk Parlamentolar Arası Dostluk Grubu Eşbaşkanı Macar Jobbik Partisi milletvekili Tamas Hegedüs birkaç gün önce Türk kardeşlerinin İstanbul’daki Romanya Başkonsolosluğu’nun önünde Sekel Türkleri’ne özerklik istediklerini, Türkler ve Macarlar’ın Orta Asya’dan kardeş olduklarını söylemiştir. Hegedüs, Romanya’nın Sekel bölgesinde yaşayan 1 milyon Sekel Türkü’nün özerkliklerini kazanması gerektiğini bunun içi gösteri düzenlediklerini kaydetmiştir.

Türk Dünyası, ayakları dünyanın her bir köşesine basan ve gelecek vaat eden bir güçtür. Türk Tarihi’nin sınırlarını çizmek Tarih’in sınırlarını çizmek kadar zordur. Çünkü Türk milleti; tarihiyle, kurduğu devletlerle, dün olan ve bugüne taşıdığı medeniyetiyle, eserleriyle, kültürüyle dünyanın her yerinde iz bırakmıştır. Sekel Türkleri gibi birçok Türk topluluğu her şeye rağmen kültürlerini muhafaza etmeye çalışmış ve bunu başarmıştır. Bu noktada Türk dünyasına büyük görev düşmektedir. Merhum Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu bir açıklamasında “Unutmayın! Başka hiçbir dil bilmeden sizi Adriyatik’ten Çin Seddi’ne kadar götürecek tek dil vardır; Türkçe! Dilinize sahip çıkın.” diyerek gönül coğrafyamızın ne kadar büyük olduğuna işaret etmiştir. Son olarak belirtmek isterim ki; Türk’e sınır çizilmez.

Yusuf Ay

Stratejik Ortak Misafir Yazar

Kaynakça:

aa.com.tr, Cumhurbaşkanı Erdoğan: Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez, 14.10.2019

Bahaeddin Ögel, Sekellerin Ataları Hakkında, Belleten, C.9, S.36, TTK, Ankara, 1945.

Gökçe Yükselen Peler, İşgal Altında Unutulmuş Bir Ülke Sekelistan, bilimdili.com, 16.11.2018

iha.com.tr, 2 Bin Macar Sekel Türkleri İçin Özerklik Gösterisi Yaptı, 10.03.2014

İsmail Doğan, Romanya’da Türk Azınlık: Sekeller, 26.03.2016, Ötüken Dergisi, Sayı-2.