Koronavirüsü: Salgının Ortaya Çıkışı, Yayılması ve Etkileri

Çin’in Wuhan kentinde patlak veren Koronavirüsüyle ilgili haberler neredeyse bir rutin halini almaya başladı. Kısa süre içerisinde 25 ülkeyi etkisi altına alan virüsü kontrol etme çabaları dünya çapında tüm hızıyla devam ederken ülkeler tek tek Çin’le olan bağlantılarını koparmaktadır. 2 ay gibi kısa sürede 75.000 vakaya yaklaşan ve 2.000 kişinin ölümüne sebep olan Koronavirüsü dünya genelinde özellikle uzak doğudan gelen yabancılara karşı fobi oluşturmaktadır. Dünya’nın adeta fabrikasında çıkan bu yangının küresel ekonomiyi nasıl etkileyeceğini ise salgının süresi belirleyecektir.

Ölümcül Salgının Ortaya Çıkışı

Tam olarak ne zaman ortaya çıktığını kestirmek güçtür. Neredeyse herkesin kabul ettiği bir gerçek vardır ki Çin devlet görevlileri panik oluşmaması için hastalığın ilk döneminde dünyadan bilgi saklamıştır. Bu durum ise enfekte onlarca kişinin sokaklarda gezerek binlerce bireyin hasta olmasıyla sonuçlanmıştır. Enfekte hastanın bir günlük gezisi onlarca kişinin hasta olmasına ve o kişilerinde çevreleriyle temas etmesiyle yüzlerce, binlerce ve on binlerce kişinin ölümcül hastalığa yakalanmasına neden olabilir. Örneğin 3.700 kişiyi taşıyan “Diamond Princess” adlı yolcu gemisinde seyahat eden bir Hong Kong’lunun indikten sonra Koronavirüsü taşıdığı tespit edildi. Ardından gemi ve yolcular Japonya’nın Yokohama Limanı’nda karantinaya alındı. Yapılan inceleme’de gemideki 621 yolcuda Koronavirüsü tespit edildi ve bu sayı her geçen gün katlanarak ilerlemektedir. Dün itibariye gemide bulunan 2 kişi hayatını kaybetmiştir. Virüsü taşıyan bir kişiyle birkaç saatlik aynı uçakta yolculuk yapmak veya asansörde kısa bir süre bulunmak dahi virüsün bulaşma riskini taşımaktadır. Ve küresel dünya tekrardan tehdit altındadır.

Salgının Kaynağı

Hastalığın kaynağı konusunda da belirsizlik olmakla birlikte Wuhan kentinde bulunan Huanan Deniz Ürünleri Pazarından (Huanan Seafood Market) bir hayvandan gelen virüs veya birkaç hayvanın temasıyla oluşan bir zoonotik virüstür. Salgının ilk vakaları 2019 Aralık ayında ortaya çıktığı bilinmektedir.[1]

Salgının Yayılması

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) salgınla ilgili ilk raporunu 21 Ocak 2020’de yayınlamıştır. Raporda 282 vaka belirtilmiş, bunların 51’inin ciddi derecede olduğu belirtilirken 6 kişininde salgın sebebiyle öldüğü rapor edilmiştir. Ayrıca vakaların Tayland, Japonya, Güney Kore’de görüldüğü paylaşılmıştır.[1] 23 Ocakta enfekte insan sayısı 581, ölü sayısı ise 17 olarak belirtilmekle birlikte Koronavirüsü ilk kez bu tarihte uzak doğu haricinde bir ülkede, ABD’de görülmüştür.[2] Örgütün 5.Raporunda vaka sayısı 1.320, ölü sayısı ise 41’e yükselmiştir. Tabi sonraki raporlarda 1 günde yaşanan vaka ve ölü sayısı 5 günlük toplamdan daha fazla olacaktır. Koronavirüsü ABD, Fransa ve Avusturalya dahil 10 ülkeye yayılmıştır.

Şubat’ın başına gelindiğinde Koronavirüsü enfekte insan sayısı 11.953’ü buldu. Batı Avrupa’nın neredeyse tamamı olmak üzere 23 ülkeye yayıldı ve 259 ölü sayısına ulaştı. 2 Şubatta Çin dışında ilk ölüm hadisesi Filipinlerde yaşandı. Bu diğer ülkeler için önemli bir haberdi ve hızlı bir şekilde Çin ile ilişkiler koparılmaya başlandı.

Koronavirüsü Yaşlara Göre Ölüm Oranı [4]

10 Şubatta vaka sayısı 40.554’e, ölü sayısı ise 910’a ulaştı. Bu durum Korona’nın 2002-2003 yıllarında dünya’yı etkisi altına alan SARS salgının neden olduğu ölümlü vaka sayısını geçmesini gösteriyordu.

Günümüz

• Koronavirüsü tüm dünyada artık yüksek seviyede izlenen bir salgın. Çin dışında Filipinler, Japonya ve Fransa’da ölümlü vakalar yaşanmıştır. Dün sarsıcı bir şekilde dünya genelinde Çin haricinde 5 ölümlü vaka yaşanmıştır. Bunların 2’si İran, 2’si karantina altındaki Diamond Princess gemisinde ve bir kişi ise Güne Kore’de öldüğü bildirilmiştir.
• 1 günde enfekte olan kişi sayısı Çin’de 1.500’ü bulurken, diğer ülkelerde 150’ye yaklaşmıştır.
• 1 günde ölü sayısı 250’ye varabilmektedir.
• Korona vakası dünya genelinde 75.748 vakaya ulaşmıştır.
• Bu vakaların 74.675’i Çin’de, 1.073’ü diğer ise 26 ülkede görülmektedir.
• Toplam Korona’dan ölü sayısı 2.129’dur.

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’ne göre vaka sayısı 75.744, ölü sayısı ise 2.128’dir.[6]

Fotoğrafta görüldüğü üzere Korona’nın özellikle Uzak Doğu Asya’da şiddetli etkisi sürdürürken Avrupa ve Kuzey Amerika’yı çevrelemiştir. 15 Şubat’ta Mısır’dan gelen haberle Koronavirüsü Afrika’da da görüldü. Hastalık henüz sadece Latin Amerika görülmemiştir. Türkiye ile ilgili çeşitli haberler ve şüpheler yaşansa da henüz onaylanan vaka belirlenmemiştir.

Çin Dışında Koronavirüsün En Çok Etkilediği Ülkeler

[7]

Biyolojik Saldırı mı?

Koronavirüsü biyolojik saldırı olarak ABD tarafından geliştirildiği spekülasyonları sosyal medya’da konuşulmaktadır. Bu durumu destekleyecek herhangi bir kanıt görülmediği gibi ABD 15 vakayla Koronavirüsü’nden en çok etkilenen ülkelerden birisidir. Subjektif olarak değerlendirdiğimde Koronavirüsü gibi dünya çapında bir biyolojik saldırıyı yapabilecek 3 ülke bulunmaktadır ve bunların hepsinde Koronavirüsü’nden etkilenmektedir. Yani biyolojik saldırı olduğu düşünülmemektedir.

Anılar

En hassas anılardan birisi hastalıklı bir Çinli’nin hastanelerin dolu olmasından dolayı çocuklarına bulaştırmamak için evine gidemeyip köprüden intihar etmesidir. Diğer birisi ise hastalığı ilk duyuran fakat hakkında kısa süreli tutuklama çıkarılan Dr. Li Wenliang’in hastalığa yakalanması ve ölümüdür. Dr Li’nin ölümü hem Çin, hemde dünya genelinde büyük bir yankı uyandırmıştır.

Koronavirüsüne karşı kilit rol oynayan Wuhan hastanesi başhekimi Dr. Liu Zhimming’de Salgın sebebiyle hayatını kaybetmiştir. Ayrıca yine hastalarla temas halinde olan doktorlardan birçoğuna hastalık bulaştığı ve ölümlerin gerçekleştiği bilinmektedir.

Hastalık en ciddi şekilde 20 milyona yakın nüfusa sahip Wuhan şehrini etkilemiştir. Marketlerde ürünlerin alımı için kavga edilen, sokaklarda ölü cesetlerin görülebildiği bir hayalet şehre dönmüştür. New York Times’ın hazırladığı video bu durumu özetlemektedir :

Etkisi

• En önemli etkisi kuşkusuz dünayanın ikinci ekonomisi olan Çin Halk Cumhuriyetine olmuştur. 1,5-2 Trilyon dolar düzeyinde gelir kaybı yaşadığı belirtilen Çin’de üretimin azalması doğal olarak da enerji talebinin azalmasını beklenmektedir.[7]
• Böylesine bir salgının küresel sistemde ne kadar hızlıca yayılabileceğini göstermiştir.
• Uzak Doğu Asya ülkelerinin “bölgesel kalkınmaları” ağır yara almıştır.
• Dünya ekonomisinin %0.5 oranına kadar yavaşlaması ön görülmektedir.
• Koronavirüsüyle birlikte turizm sektörü büyük bir yara almıştır. Koronavirüsünün yayılmasında istemeden de olsa turistler başat rol oynamıştır. Seyahat planı yapan milyonlarca kişi gezilerini ertelemiş veya iptal etmiştir.
• Koronavirüsü’nün yayılımı ve ölüm oranları Çin dışında daha da artacaktır. Hastalığın pençesine yakalanmış çok sayıda tehlikeli yaş grubunda insan vardır.
• Tıp, Teknoloji ve Bilim alanında çok ilerlediğimizi düşündüğümüz milenyum çağında görülen Koronavirüsü zannettiğimiz kadar gelişme kaydedemediğimizi göstermektedir. Hastalığın üzerinden 2 aya yakın süre geçmesine karşın bilim ölümcül salgına -yüksek gayretine rağmen- net bir cevap verememiştir. Halbuki SARS’tan sonra bilim insanları Çin’deki mağaralara gidip yarasalardan örnekler toplayarak ortaya çıkma ihtimali bulunan ölümcül virüslere karşı aşılar geliştiriyorlardı. Hatta bilinmeyen bir salgına dahi 1 ay içerisinde aşı üretilmesinden bahsedilmekteydi. Tüm bunlar insanlığın -yaşanan tüm gelişmelere rağmen- çok kırılgan bir zeminde yaşadığı sonucunu ortaya çıkarmaktadır.
• 2020 yılının esenlik ve barış getirmesini dileyenler için bu yılında ıskalandığı henüz yolun başında ard arda yaşanan olaylarla görülmektedir. Modern dünyanın her geçen gün yeni bir sorunla düğümlendiği bir dönemde barışın önümüzdeki 10 yılda gelmesi zor ama umut edilen bir ihtimal olarak not edilmektedir.