İran Suriye’den Neden Vazgeçiyor?

“alaraby.co.uk” Arapça haber sitesinde yayımlanan “İran, Suriye’den Neden Vazgeçiyor?” başlıklı Marvan Kaplan tarafından yazılan makalede İran’ın bölgeden çıkarılması için birçok ülkenin fikir birliği içerisinde olduğu belirtiliyor.

Rusya, ABD, Türkiye, İran ve İsrail…

Suriye sahasında, ekonomik ve insan yaşamında yer alan ayrıntılar ve ilişkiler düzeyinde, çatışmada kilit aktörlerin farklı çıkarlarından kaynaklanan yeni dengeler sürekli ortaya çıkıyor

Ancak bu ülkelerin hesaplarını ele almaya başlamadan önce, sahadaki askeri gücün tüm tarafların elde edebileceği maksimum seviyeye ulaştığını anlamak önemlidir. Yani çatışmanın sınırları mevcut güçler dengesi ile haritaya işaretlenmiştir ve bu da onları güç kullanarak mevcut durumu değiştirmeyi imkânsız hale getirmiştir. Bu, tarafların siyasi çözümü tercih etmeleri için önemli bir fırsattır ancak bunun da muhtemelen Suriye’deki ana güçler arasında yeni aşamanın şartlarına uygun olarak yeniden düzenlenmesine yol açacağını belirtmek gerekir.

İlk önce Rus-Türk ikilisi var ve iki tarafın Suriye sahnesindeki iki ana aktör olduğu göz önüne alındığında, masada birçok tarafın bulunduğu Cenevre masası yerine Astana rotası uygulamaları daha hızlı hayata geçirebiliyor.

Bu eğilim, Suriye topraklarında Türkiye ile İran arasında ilk doğrudan askeri çatışmanın olduğu Şubat ayının sonunda İdlib’deki Baluon kasabasında yaşanan ve 33 askerinin öldürüldüğü olayda bir kez daha karşımıza çıktı. Olay sonrası sanki Türkiye’nin tepkisini görmek için bir fırsat verildi. Ayrıca Rusya’nın seyirci duruşuyla durumu analiz ettiği son İdlib çatışmalarında da açıkça görüldü. Gerçekten de bu durum, 5 Mart 2020’de Rusya Devlet Başkanı Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan arasında imzalanan ve müzakere masasına geçmeden önce son askeri çatışmalarda belirlenen sınırlara çekilme planına göre kağıda döküldü. Korona salgınının patlak vermesinin ve petrol fiyatlarının çöküşünün yarattığı sorunlar, özellikle Rus tarafını bu yönde ilerlemeye zorladı.

Rus-Türk ilişkileri ilerledikçe ve şekillendikçe, üstesinden gelmeye çalıştıkları bir engel haline gelen İran çıkarları ile aralarındaki çatışma daha belirgin hale geliyor. Bu da Suriye denklemindeki diğer ikinci çizgiye, yani Amerika ve İsrail’e dayanıyor. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun geçen hafta İsrail’i ziyaret etmesinin nedenleri ne olursa olsun, İran ve Astana’daki diğer ortakları arasındaki farklılıklardan yararlanarak, Suriye’deki İran üzerindeki baskıyı yoğunlaştırma konusunda ortak bir ABD-İsrail kararı olduğu ortaya çıktı. Görünüşe göre Rusya’nın Suriye’deki İran askeri varlığından desteğini kaldırma kararı, İsrail Savunma Bakanı Naftali Bennett’i, 2013’ten bu yana İsrail’in İran’ı Suriye’den çıkarma stratejisinde büyük bir değişiklik olduğunu duyurmasına yol açtı. Bu değişiklik, İsrail’in 25 Nisan’dan bu yana Suriye’deki İran hedeflerine yönelik saldırılarının sayısında önemli bir artışa yol açtı. ABD öncülüğündeki koalisyon güçleri de Suriye’nin doğusundaki İran milis mevzilerini daha sık hedef aldı.

Rusya’nın İran’ın Suriye’deki askeri varlığı konusundaki tutumundaki değişiklik açıktır. İran’ın Moskova’yı kınamasından sonra İsrail her seferinde Suriye egemenliğine ve İran’ın mevzilerine saldırdı, Rusların son saldırılara karşı sessizliği neredeyse sağır ediciydi. Bu tutum, askeri operasyonların sona ermesinden sonra Rusya’nın Suriye’deki İran rolü hakkındaki görüşünün değişimini yansıtmakta.

Tüm bunlar olurken zamanlamanın önemine dikkat etmeliyiz çünkü Rusya, Türkiye ve İsrail’in, Trump’ın korona salgınını kötü yönetmesi nedeniyle ABD’de Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerini kaybedebileceği düşünülüyor. Bu gerçekleşirse Demokratlar, Obama dönemindeki gibi Ruslar, Türkler ve İsrailliler tarafından nefret edilen olası bir politika ile geri dönebilir ve İran’ı Suriye’den çıkarma fırsatı tamamen kaybedilebilir. Bu nedenle İran’ı Suriye’den çıkarmak ya da en azından oradaki nüfuzunu zayıflatmak için oluştuğunu düşünülen fikir birliği oyunun kurallarında büyük bir değişikliğin önünü açıyor. İran muhtemelen yeni oyun kuralları ile mücadele edecek güce sahip olamayacak.

Çeviri: StratejikOrtak.com